ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΦΑΝΗΣ ΒΓΕΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η Γιαννούλα η Κουλουρού υπήρξε υπαρκτό πρόσωπο, που έζησε και πέθανε στην Πάτρα. Γεννήθηκε το 1868 στην Άνω πόλη. Ήταν φτωχή και πούλαγε κουλούρια για να ζήσει, εξ’ ου και το «κουλουρού». Η Γιαννούλα, σύμφωνα με τις μαρτυρίες της εποχής, ήταν λειτουργική αλλά με μια ελαφρά νοητική υστέρηση και ο μεγάλος της καημός, ήταν να παντρευτεί. Την επιθυμία της για γάμο, εκμεταλλεύθηκε μια παρέα Πατρινών, οι οποίοι για να την περιπαίξουν την έπειθαν ότι της βρήκαν γαμπρό, στήνοντας τις Αποκριές «ντόρους» με τον δήθεν γαμπρό που στο τέλος το σκάει ή τον συλλαμβάνουν. Όλα αυτά συμβαίνουν στα 1914 μέχρι και το 1930 και στους «γάμους» συμμετέχει πλήθος Πατρινών και επισκεπτών, οι οποίοι συνοδεύουν την Γιαννούλα ως νύφη στους κεντρικούς δρόμους της πόλης.
Το δρώμενο της αναπαράστασης – παρωδίας του γάμου της Γιαννούλας γινόταν, με διακοπές, από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 την Τσικνοπέμπτη στην Πάτρα, ώσπου το 2019 με απόφαση του δημάρχου Κώστα Πελετίδη καταργήθηκε μετά τις αντιδράσεις που υπήρξαν για τη διαπόμπευση ενός ψυχικά νοσούντος ατόμου.
Στις 16 Φεβρουαρίου 1922 ο «Νεολόγος» των Πατρών φιλοξενεί στην πρώτη του σελίδα, υπό τον τίτλο «Σημειώσεις», μια λεπτομερέστατη καταγραφή των όσων συνέβησαν εκείνες τις Αποκριές με τη Γιαννούλα. Έχει προηγηθεί ο «γάμος» της Γιαννούλας το 1914, με τον γαμπρό να… συλλαμβάνεται έξω από την εκκλησία, ως λιποτάκτης….
Όπως γράφει ο συντάκτης της εποχής:
«Και πάλιν η Γιαννούλα μας έκαμε να ευθυμήσωμε κατά τας Απόκρεω. Εις την προχθεσινήν εμφάνισίν της τα πλήθη ήσαν πολύ περισσότερα και η ευχαρίστησις αυτών μεγαλειτέρα». Σύμφωνα με τον «Νεολόγο» των Πατρών ο κόσμος που συνόδευσε εκείνες τις Αποκριές στη Γιαννούλα, υπολογίζεται στις 10 χιλιάδες (!), ωστόσο, αυτή τη φορά η κουλούρου κατεβαίνει στο λιμάνι για να συναντήσει τον εξ’ Αμερικής πεθερό της. Όπως γράφει ο «Νεολόγος» των Πατρών:
«Δεν επρόκειτο όμως περί… δεύτερου γάμου της δημοφιλούς κολουρούς, όπως επίστευσαν πολλοί και πιστεύουν ίσως ακόμη. Η Γιαννούλα επιμένει, ότι είνε υπανδρευμένη και ότι ο άνδρας της υπηρετεί εις τον στρατό αφ’ ής συνελήφθη κατά τους γάμους των. Η παράτα της προχθές έγεινε προς υποδοχήν του… πενθερού της, οποίος έφθασεν από την Αμερικήν μετά εκατομμύρια».
Η προετοιμασία
Η παρέα των Πατρινών που βρίσκονταν πίσω από τη δημόσια διαπόμπευση της Γιαννούλας, είχε μεριμνήσει για κάθε λεπτομέρεια της φάρσας που ετοίμαζαν σε βάρος της. Όπως μας πληροφορεί ο «Νεολόγος» των Πατρών, η Γιαννούλα ενημερώθηκε για την άφιξη του υποτιθέμενου πεθερού «δια ραδιοτηλεγραφήματος, μεταφρασθέντος υπό του προσφιλούς της κουμπάρου, ο οποίος και ανέλαβε, κατ’ εντολήν της βεβαίως, τα προετοιμασίας προς δεξίωσιν». Αφού κανονίστηκαν τα πάντα «αναμένετο η Κυριακή (σ.σ. των Αποκρεών) οπότε θα κατέπλεε το ατμόπλοιον με τον πενθερόν».
Η πομπή
Το μεσημέρι της Κυριακής, όλα ήταν έτοιμα για την υλοποίηση του εμπαιγμού ενός ανθρώπου που έπασχε από ψυχική νόσο. Μάλιστα, τόσο μεταξύ των διοργανωτών, όσο και των συμμετεχόντων επικρατεί κλίμα… πανηγυρισμού. Όπως γράφει ο «Νεολόγος» των Πατρών: «Περί την 2αν μ.μ. της Κυριακής ο κουμπάρος και πολλοί εκ των προσκεκλημένων μετέβησαν εις την οικίαν της Γιαννούλας με άμαξας, αυτοκίνητα και κάρρα. Η εμφάνισίς της εις την θύραν εχαιρετίσθη δια ζητωκραυτών και χειροκροτημάτων. Αλλά και πυροβολισμών. Η φήμη έδωκε αφορμήν να ογκωθούν αμέσως τα πλήθη. Η Γιαννούλα, στηριζόμενη εις τον βραχίονα του κουμπάρου, ανήλθε εις την πρώτην άμαξαν. Η κόκκινη κορδέλλα του μετώπου της επήγαινε τόσον ωραία! Αλλά είχον προστεθή και δύο ή τρεις φιόγκοι εις τα ξέπλεκα μαλλιά. Και το πρόσωπον επίσης της Γιαννούλας ήτο κατακόκκινον από ευχαρίστησιν. Η εκκίνησις της πομπής δεν εβράδυνε να σημειωθή. Νέοι πυροβολισμοί και άλλαι εκδηλώσεις. Εφ’ όσον προυχώρει εις την Κάτω Πόλιν η πομπή, επί τοσούτον ογκούκο. Και τί χαρά και τί γέλια! Όχι μόνον οι ακολουθουντες, αλλά και οι του πλησίον ή και μακρόθεν βλέποντες την διέλευσιν της πομπής, ησθάνοντο αληθή χαράν εκ του θεάματος εκείνου. Προηγείτο η άμαξα, η φέρουσα την Γιαννούλαν μετά του κουμπάρου και ηκολούθουν αι άλλαι με τους διαφόρους συγγενείς και τελετάρχες, τινές των οποίων εσκαρφάλωσαν και τις εν κάρρον. Χειροκροτήματα και ανευφημίαι υποδέχοντο την πομπήν ενώ διήρχετο αύτη εκ των κεντρικών οδών και ιδίως της οδού Αγίου Νικολάου»
Η άφιξη του… πεθερού
Αναλυτική είναι η περιγραφή του «Νεολόγου» των Πατρών για τα όσα συνέβησαν κατά την άφιξη του υποτιθέμενου πεθερού της Γιαννούλας: «Ο πενθερός θα απεβιβάζετο εις την αποβάθραν του Λιμεναρχείου και εκεί πλησίον εσταμάτησαν αι άμαξαι. Το ατμόπλοιον εσφύριξε και μετ’ ολίγον ο πενθερός, ερχόμενος εκ της… φαγάνας (σ.σ. μάλλον εννοεί από τον βυθοκόρο) δια μιάς λέμβου, εξήρχεταο εις την αποβάθραν. Έφερε κλακ (σ.σ. επίσημο καπέλο), παραγναθίδας (σ.σ. φαβορίτες), φράκου και καφφέ γάντια. Η Γιανούλα, κατελθούσης της αμάξης της μετά του κουμπάρου, έσπευσε και εχαιρέτησε τον πενθερόν, ο οποίος την περιεπτύχθη, υπό τα χειροκροτήματα και τας ζητωκραυγάς του πλήθους. Κατά την ώραν της δεξιώσεως, χωρίς υπερβολήν παρίσταντο δέκα χιλιάδες άνθρωποι, πανηγυρίζοντες και ευθυμύντες».
Η κορύφωση του «ντόρου»
Σε αυτό το κλίμα, η πομπή μαζί με τον υποτιθέμενο πεθερό επιστρέφει στην Άνω πόλη. «Η Γιαννούλα κατά την επιστροφήν εχαιρέτα τα ανευφημούντα πλήθη, μειδιώσα και ακκιζόμενη» γράφει ο «Νεολόγος» των Πατρών για να συνεχίσει με τα εξής: Αλλ’ η χαρά της επέπρωτο να διαρκέση επ’ ολίγον. Διότι πριν φθάσουν εις την Άνω Πόλιν, η βαλίτσα του πενθερού με τα εκατομμύρια, εκλάπη υπό λούστρου, ο οποίος δεν ανευρέθη παρ’ όλας τα προσπαθείας της αστυνομίας. Ο πενθερός όμως εβεβαίωσεν, ότι θα ετηλεγράφει να του σταλούν με τον… ασύρματον άλλα εκατομμύρια και η Γιαννούλα ήρχισε πάλιν τότε να γελά».
*Δημοσιεύθηκε στον “Νεολόγο” των Πατρών
