Τον Μάιο του 1895 χιλιάδες Πατρινοί κατακλύζουν το Μόλο για να δουν από κοντά τους ληστοσυμμορίτες.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΦΑΝΗΣ ΒΓΕΝΟΠΟΥΛΟΣ
Στα τέλη του 19ου αιώνα το φαινόμενο της ληστείας στον ελλαδικό χώρο βρίσκεται σε… άνθηση. Οι ληστές – κλέφτες δρουν από τις παραμεθόριες περιοχές του τότε ελληνικού κράτους (Φθιώτιδα, Φωκίδα) ως το εσωτερικό του τότε τουρκικού κράτους (Ήπειρο, Θεσσαλία). Κλέβουν, απαγάγουν, σκοτώνουν, χωρίς κανείς να μπορεί να τους εντοπίσει και να τους συλλάβει, αφού κρύβονται καλά στα αφιλόξενα βουνά. Κυκλοφορούν μόνο φήμες για τη δράση τους, οι οποίες τους κατατάσσουν στους θρύλους της εποχής.
Οι λήσταρχοι Τσεκουραίοι
Ανάμεσα στους κλέφτες – ληστές που δρούσαν εκείνη την περίοδο, ήταν και οι φοβεροί Τσεκουραίοι. Αρχηγός της συμμορίας ήταν ο Θύμιος, ο οποίος είχε γεννηθεί το 1850 και εργαζόταν ως κτηνοτρόφος. Τα μέλη της οικογένειας των Τσεκουραίων βγήκαν στην παρανομία, όταν ήρθαν σε ρήξη με την οικογένεια των Φαλαγκραίων, εξαιτίας ζωοκλοπής. Κάποιος από τους Τσεκουραίους σκότωσε τον αρχιτσέλιγκα της οικογένειας και τότε αναγκάστηκαν να πάρουν τα βουνά.
Την άνοιξη του 1895, η ληστοσυμμορία κατέβηκε στον Βάλτο Αιτωλοακαρνανίας όπου έπεσαν θύματα προδοσίας από έναν από τους συντρόφους τους. Τους έπιασαν ενώ ετοιμάζονταν να πλυθούν σε μια από τις μικρές λίμνες, έπειτα από μάχη δεκαέξι – δεκαεπτά ωρών ενάντια σε δυνάμεις του στρατού που τους είχε περικυκλώσει. Ένας ληστής σκοτώθηκε στη μάχη και με εξαίρεση τον αρχηγό τους όλα τα άλλα μέλη της συμμορίας είχαν λίγο ή πολύ τραυματιστεί σοβαρά. Μεταφέρθηκαν στο Μεσολόγγι και από εκεί στην Πάτρα.
Οι συζητήσεις των Πατρινών
Ο «Νεολόγος» της εποχής, περιγράφει σε αναλυτικό ρεπορτάζ την άφιξη των περιβόητων κακούργων με το ατμόπλοιο «Καλυδώνα» στο λιμάνι της Πάτρας, όπως και την προσμονή των Πατρινών να δουν από κοντά τους Τσεκουραίους, στην Κυριακάτικη έκδοση της εφημερίδας στις 28 Μαΐου 1895. Όπως γράφει ο συντάκτης του «Νεολόγου» των Πατρών: «Το ζήτημα το απασχολούν από τινός τους κοινωνικούς κύκλους είναι οι Τσεκουραίοι. Περί Τσεκουραίων περιγραφαί, περί Τσεκουραίων συζητήσεις εν καφενείοις, εν οικογενείας, εν οδοίς. Περί Τσεκουραίων ενδιαφέρον, περιέργεια. Αφού πάντων η δίψα της περιεργείας εκορέσθη εκ των περί της συλλήψεως, των περιγραφών εν ταις εφημερίσιν, αίτινες και άλλων περί των ληστών περιγραφών γίνονται ανάρπαστοι άμα τη αφίξει των, νέα ζέσις περιεργείας, νέον ενδιαφέρον, εγεννήθη μόλις ηγγέλθη ότι χθες οι Τσεκουραίοι θα μεταφέροντο ενταύθα».
Η προσμονή
Όπως περιγράφει ο συντάκτης της εφημερίδας, το πρωί εκείνου του Σαββάτου, όταν έγινε γνωστή στην πόλη ότι θα καταφθάσουν οι Τσεκουραίοι για να οδηγηθούν στις φυλακές του Ρίου, οι Πατρινοί αδημονούσαν να τους δουν από κοντά. «Είναι δεκάτη ώρα της πρωίας.
– Καλημέρα, τι έχομε;…
– Φέρνουν τους Τσεκουραίους, πηγαίνω να τους ιδώ, πλησιάζει η ώρα. Θα έλθουν με την Καληδόνα, πηγαίνει όλος ο κόσμος κάτω, θα τους στείλουν στο Ρίο», είναι ένας χαρακτηριστικός διάλογος μεταξύ δύο Πατρινών, που μεταφέρει η εφημερίδα.
Η συγκέντρωση
Ο συντάκτης του «Νεολόγου» κατεβαίνει στο Μόλο της Αγίου Νικολάου για να καλύψει το γεγονός της άφιξης των ληστών, μαζί με εκατοντάδες Πατρινούς οι οποίοι παρακινούμενοι από την περιέργεια, έχουν καταλάβει θέσεις πάνω στα βαγόνια του τρένου, στο Μόλο, τα πεζούλια, τα μπαλκόνια των σπιτιών και των ξενοδοχείων, με σκοπό φυσικά να έχουν την καλύτερη δυνατή θέα. «Η Καληδών επλησιάζε. Τότε ηδυνήθημεν να εξηγήσωμεν την νέαν ταύτην κίνησιν και οχλοβοήν και τότε στρέψαντες ολίγον το βλέμμα είδομεν ότι ευρισκόμεθα εν μέσω χιλιάδων λαού πάσης τάξεως και ηλικίας, εν μέσω γυναικών ασκεπών και παιδιών ανυπόδητων».
Η άφιξη των ληστών
Οι Τσεκουραίοι ήρθαν με πλοίο, ωστόσο ταξίδευσαν… σιδηροδρομικώς, καθώς εκείνη την εποχή η «Καλυδώνα» μετέφερε τα βαγόνια του τρένου από το Κρυονέρι στο λιμάνι της Πάτρας. Τα βαγόνια συνδέονταν με την αμαξοστοιχία στο σταθμό της Πάτρας και το ταξίδι συνεχιζόταν. Αυτό συνέβη και σε αυτή την περίπτωση.
Όπως περιγράφει ο συντάκτης του «Νεολόγου»: Άμα τη αγκυροβολήσει της Καληδώνος λέμβων πληθύς περιεκλύκλωσε ταύτην, ενώ συνωστισμός ασφυκτικός κατείχε από της ξηράς ανεμένοντας των ληστών την αποβίβασιν μετά μίαν περίπου ώραν κατορθωθείσαν. Επί μεγάλης λέμβου απεβιβάζοντο οι λησταί εν πολυαρίθμω κουστωδία, διηυθύνοντο δε εις το Λιμεναρχείον, ένθα ανέμενον αι πολιτικαί και στρατιωτικαί αρχαί. […] Η εκ του λιμεναρχείου έξοδος (των ληστών) δυσχεραίνεται επί πλέον εκ του πυκνούμενου απαύστως πλήθους. Εδέησεν να τεθή εις χρήσιν εκ μέρους των στρατιωτών το σύνηθες εις όμοιας περιστάσεις «κοντακίω πάταξον» (σημ. προφανώς οι στρατιώτες χτύπησαν με τα κοντάκια των όπλων τους το πλήθος) και τότε μόλις ηραιώθη το πλήθος. Κατήλθεν η αμαξοστοιχία μέχρι προ του λιμεναρχείου και ετέθησαν εν βαγονίω οι λησταί ο εις μετά τον άλλον υπό τα περίεργα βλέμματα του πλήθους». Τόσο η συγκέντρωση των χιλιάδων Πατρινών, όσο και οι αντιδράσεις τους, προξενεί την εντύπωση του «Νεολόγου» των Πατρών, ο οποίος με κάποια δόση ειρωνείας σχολιάζει: «Ούτε εις βουλευτάς, ούτε εις υπουργούς ή πρωθυπουργούς, ούτε εις… βασιλείς, εγένετο ποτέ τοιαύτη πανηγυρική δεξίωσις, οία προς τους Τσεκουραίους. Υπήρξαν τινές, οίτινες και εζητωκραύγασαν άμα τη θέα αυτών και άλλοι εχειροκρότησαν».
Οι φωτογραφίες
Οι Τσεκουραίοι οδηγήθηκαν σιδηροδέσμιοι με το τρένο στις φυλακές του Ρίου, στο σημερινό φρούριο, όπου κρατήθηκαν μέχρι να σταλθούν στο Ναύπλιο, όπου καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν. Ωστόσο, όταν κατέβηκαν στο σταθμό του Ρίου, όπως αναφέρουν μαρτυρίες βάδιζαν καμαρωτά χαιρετώντας το πλήθος και παρακαλούσαν τους χωροφύλακες να μην τους καλύψουν τα πρόσωπα προκειμένου ο λαός να μπορεί να δει τους «βασιλείς των ορέων». Όπως περιγράφει ο «Νεολόγος» των Πατρών: «Περί την 12ην οι λησταί εκάθηντο έξωθι του παρά του σταθμού του Ρίου καφενείου και αφού εφωτογραφήθησαν, ωδηγήθησαν εις τας φυλακάς, οι μεν πληγωμένοι επί κάρρου, οι δε άλλοι αλληλοδεμένοι δια χειροπέδων».
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Νεολόγος” των Πατρών
