ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΘΑΝΑΣΗ ΚΟΥΣΤΑ
Αναμνήσεις από τα μαθητικά – γυμνασιακά χρόνια με επίκεντρο το Καλλιμάρμαρο Παναθηναϊκό Στάδιο
Οι μυρουδιές της άνοιξης ήταν σκόρπιες σ’ όλη την γειτονιά. Κατέβαιναν από τον λόφο του Φιλοπάππου, διάβαιναν τις στολισμένες με αγιόκλημα και γιασεμί αυλές κι αγκάλιαζαν τα στενά και τις ανηφόρες του Κουκακίου. Μυρουδιές διάσπαρτες και απέναντι στον λόφο Σικελίας. Μετά την παιδική χαρά, ήταν ο λόφος στην αρχή της Καλλιθέας, που με την παρέα μου πηγαίναμε για παιχνίδι στις πολλές οικοδομές που φύτρωναν σαν μανιτάρια και πολιορκούσαν τον λόφο, ιδιαίτερα τα Σαββατοκύριακα των εκλογών, που γίνονταν συχνά εκείνη την περίοδο. Καραδοκούσαν οι οικοδόμοι και ήταν πανέτοιμοι, όταν γίνονταν εκλογές, που δεν υπήρχε αστυνόμευση, καθώς οι αστυνομικοί ήταν απασχολημένοι με την φύλαξη των εκλογικών κέντρων. Και έτσι οι αυθαίρετες οικοδομές εμφανίζονταν ξαφνικά και μέχρι την Δευτέρα, έφθαναν ακόμη και στα σοβατίσματα.
Εκδρομή στο Παναθηναϊκό Στάδιο
Την άνοιξη του 1964, πήγαμε με την τάξη μου, εκδρομή στο Παναθηναϊκό Στάδιο. Κόντευε να τελειώσει η σχολική χρονιά, τον Οκτώβριο θα γίνονταν οι Ολυμπιακοί αγώνες στο Τόκιο και έτσι λίγο πριν τελειώσει, ήλθε εντολή από το Υπουργείο να γίνει ομιλία και να γράψουμε έκθεση με θέμα: «Η αναβίωσις των Ολυμπιακών αγώνων». Η έκθεση αφορούσε τις τρείς μεγαλύτερες τάξεις κι έτσι ο δάσκαλός μας δεν έχασε την ευκαιρία για ομιλία που έγινε μπροστά από το «Καλλιμάρμαρο Παναθηναϊκό Στάδιο». Μάθαμε για την Ολυμπία, την εκεχειρία, την κατάργησή των αγώνων από τον «Μέγα» Θεοδόσιο, την καταστροφή των μνημείων και των ναών από τους Γότθους του Αλάριχου και τέλος την αναβίωσή τους. Έτσι μάθαμε για τον Βαρόνο Πιέρ Ντε Κουμπερτέν, που είχε την έμπνευση της αναβίωσης των Ολυμπιακών αγώνων αλλά και για τον Δημήτριο Βικέλα που συνετέλεσε ώστε οι πρώτοι σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες να γίνουν στην Αθήνα το 1896.
Μικρά δεκάχρονα παιδάκια, εκστασιασμένα ακούγαμε και ρουφάγαμε κάθε λέξη του δασκάλου και αυτός στο τέλος, μπροστά από το καλλιμάρμαρο, απήγγειλε τους στίχους του Κωστή Παλαμά:
«Αρχαίο Πνεύμ’ αθάνατον, αγνέ πατέρα
του ωραίου, του μεγάλου και τ’ αληθινού,
κατέβα, φανερώσου κι άστραψ’ εδώ πέρα
στη δόξα της δικής σου γης και τ’ ουρανού».
Δέκα φορές μας το είπε εκείνο το πρωινό και κάποιοι από εμάς καταλαβαίναμε ότι κάτι σπουδαίο μας έλεγε και ήταν φανερό πως ήθελε με πάθος να μας το πει, όπως πάντα έκανε. Κι εγώ αισθανόμουν μια περίεργη γλύκα, καθώς νόμιζα πως ο Παλαμάς ήταν δικός μου, γιατί τον γνώριζα από την προτομή του στα Ψηλαλώνια, πριν μάθω ότι υπήρξε ο κορυφαίος ποιητής μας.
Κι όταν ο δάσκαλος αναφερόταν στον Παλαμά, έκλεινε τα μάτια, σήκωνε τα χέρια ψηλά και απήγγειλε:
«Ηχήστε οι σάλπιγγες… Καμπάνες βροντερές,
δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα…
Βογκήστε τύμπανα πολέμου… Οι φοβερές
σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα!»
Ήταν το ποίημα που έγραψε τα χαράματα του θανάτου του μεγάλου μας ποιητή, ο Άγγελος Σικελιανός και απήγγειλε πάνω από το φέρετρό του στην κηδεία του που έγινε στις 28 Φεβρουαρίου 1943, μέσα στην καρδιά της Γερμανικής κατοχής.
Με το δάσκαλο αυτό και στις επόμενες δύο τάξεις, γράφαμε τις καλύτερες εκθέσεις αλλά και περιμέναμε με αγωνία πάντα την παράδοση της ιστορίας. Γιατί αυτός ο δάσκαλος μας έμαθε πως να… μαθαίνουμε.
Το γυμναστήριο του Φωκιανού
Τα κατοπινά -γυμνασιακά χρόνια, θα δεθώ πολύ με το Παναθηναϊκό Στάδιο, για διαφόρους λόγους. Απέναντι ακριβώς ήταν το γυμναστήριο του Φωκιανού. Ήταν στην άκρη του Ζαππείου, ανάμεσα σε ψηλά πεύκα κι εμείς το είχαμε βολικό για τους μπασκετικούς μας αγώνες.
Αργότερα και πάλι ακριβώς απέναντι από το Παναθηναϊκό Στάδιο θα γίνω αθλητής στον στίβο αλλά και σε ομαδικά αθλήματα όπως μπάσκετ και βόλλεϋ και θα γνωρίσω μεγάλους αθλητές, καθώς ο Εθνικός Αθηνών ήταν φυτώριο και ανέδειξε σπουδαία πρόσωπα του αθλητισμού. Με μπροστάρη τον παλαίμαχο μαραθωνοδρόμο Χρήστο Βαρτζάκη, ανηφορίζαμε σε κάθε προπόνηση τον λόφο του Αρδηττού με βαρίδια στα πόδια. Ο Βαρτζάκης έτρεχε μέχρι την ηλικία των 93 ετών και έφυγε από την ζωή το 2008 σε ηλικία 98 ετών.
Στην «Αίγλη» του Ζαππείου
Στις αρχές του καλοκαιριού, όταν αργούσαμε να τελειώσουμε την προπόνηση και φεύγαμε το σούρουπο, κάναμε στάση στην «Αίγλη» του Ζαππείου, που ξεκίναγε νωρίς το καλλιτεχνικό πρόγραμμα που διηύθυνε με την ορχήστρα του ο Ζαχαρίας Τσίχλας. Εκτός από τους καθημένους σε τραπεζάκια για γρανίτα φράουλα και παγωτό κασάτα, είχαν κάνει και πρόβλεψη για όρθιους δηλαδή τζαμπατζήδες που οριζόταν η θέση τους με σκοινί.
Πιάναμε θέση κι εμείς στους όρθιους για να απολαύσουμε ακροβατικά, ταχυδακτυλουργούς, παιχνίδια με αυτοσχέδιους στίχους και ρομαντικά τραγούδια, όπως το «Μένω σε κάποια γειτονιά φτωχική γειτονιά που ‘χει σπίτια χαμηλά…» του Τώνη Μαρούδα, που το λέγανε δύο και τρείς φορές τη βραδιά.
Στις προπαγανδιστικές γιορτές του δικτατορικού καθεστώτος
Ο άλλος λόγος ήταν που το σχολείο μου, το 14ο Γυμνάσιο συμμετείχε σε βοηθητικές εργασίες για τις προπαγανδιστικές γιορτές του δικτατορικού καθεστώτος. Έτσι είμαστε παρόντες και στις γιορτές που έκαναν στο καλλιμάρμαρο, στην επέτειο της 21ης Απριλίου, την «Ημέρα των Ενόπλων Δυνάμεων» και στην γιορτή της «Αρετής των Ελλήνων». Την μια φορά κάναμε τους σαλπιγκτές με χλαμύδες παραταγμένοι στην κορυφή του σταδίου, την άλλη πετάγαμε μπαλόνια την ώρα που έμπαινε στο στάδιο το άρμα με την Σοφία Βέμπο τραγουδώντας το «παιδιά της Ελλάδος παιδιά» και την άλλη μαζεύαμε από το στάδιο τα σαρίδια που άφηναν οι φαντάροι καθώς αναπαρίσταναν την μάχη του Μαραθώνα η της Τριπολιτσάς, αλλά κυρίως όταν παρέλαυναν με αναμμένους πυρσούς που σχημάτιζαν την φράση «κτίζουμε την νέα Ελλάδα». Εμείς θέλαμε να πηγαίνουμε για δύο λόγους. Πρώτα ήταν μια καλή ευκαιρία για δικαιολογημένη κοπάνα διαρκείας, από το σχολείο όταν κάναμε πρόβες και ο δεύτερος ήταν που όταν η γιορτή γινόταν για τα σχολεία κανονίζαμε να πέφτουμε στην μεριά των θηλέων, οπού είμαστε περιζήτητοι λόγω του πρωταγωνιστικού ρόλου που είχαμε στα δρώμενα.
