ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΦΑΝΗΣ ΒΓΕΝΟΠΟΥΛΟΣ
Τον Αύγουστο του 1936 οι Πατρινοί δοκιμάζονται από τις υψηλές θερμοκρασίες της εποχής. Οι πιο προνομιούχοι παραθερίζουν στο Λουτράκι, στον Λόγγο, στον Ψαθόπυργο παραλιακά, ή στου Μίχα στα ορεινά. «Έπειτα από 2-3 ημερών δροσούλα επανήλθε… δριμύτερον το κύμα του καύσωνος. Ούτε την ημέρα ούτε τα βράδυα, δε βρίσκει κανείς μια γωνιά δροσερή. Κατά συνέπειαν μόνον οι παραθερίζοντες, αι προνομιούχοι αυταί υπάρξεις έχουν το δικαίωμα να αναπνέουν. Οι άλλοι όλοι, οι μη προνομιούχοι αντί να αναπνέουν, εισπνέουν τη σκόνι του δρόμου», μας πληροφορεί η στήλη «Της Στιγμής» του «Νεολόγου» των Πατρών στο φύλλο της Τρίτης 18 Αυγούστου 1936.
Η επίσκεψη του Εγκέλαδου
Τη θερινή ραστώνη της πόλης διακόπτει απότομα ο Εγκέλαδος, ο οποίος επισκέπτεται την περιοχή τέσσερις φορές σε λίγες ώρες, προκαλώντας πανικό στους εναπομείναντες στην πόλη κατοίκους.
«Τέσσερες σεισμικαί δονήσεις, η μία εντονωτέρα της άλλης, γενόμεναι αισθηταί εις την πόλιν μας κατά το διάστημα της χθεσινής ημέρας και νυκτός, προεκάλεσαν εύλογον ανησυχίαν του κόσμου, όστις προσήρχετο διαμαρτυρόμενος εις τα γραφεία των εφημερίδων διά να μάθη σχετικάς λεπτομερίας. Πολλοί των κατοίκων έξηλθον εκ των οικιών των εις τας οδούς και συνεζήτουν επί τού ασυνήθους φαινομένου των συνεχών σεισμών. Αρκετοί, κυριευθέντες εκ φόβου, διηνύκτερευσαν εις το ύπαιθρον», μας πληροφορεί σχετικά ο «Νεολόγος» στο ίδιο φύλλο της εφημερίδας, περιγράφοντας τα όσα συνέβησαν την προηγουμένη. Χαρακτηριστικό της εποχής το γεγονός ότι, οι Πατρινοί έσπευσαν στα γραφεία των εφημερίδων για να μάθουν «από πρώτο χέρι» λεπτομέρειες για τους σεισμούς, μιας και εκείνη την εποχή οι εφημερίδες ήταν το κυρίαρχο Μέσο ενημέρωσης.
Οι αλλεπάλληλοι σεισμοί
Η τετραπλή σεισμική ακολουθία της ημέρας εκείνης, περιγράφεται στον «Νεολόγο» των Πατρών ως εξής: «Η πρώτη σεισμική δόνησις εσημειώθη την 4.35 απογευματινή, ήτο διάρκειας 35 δευτερολέπτων και συνωδεύετο υπό ελαφράς υποχθονίου βοής. Επηκολούθησε δευτέρα δόνησις την 10.35 νυκτερινή, μεγαλύτερης έντασης και διάρκειας και τρίτη ακόμη εντονωτέρα την 12.25 μεταμεσονύκτιον. Την 1.25 πρωινήν εσημειώθη και τέταρτη δόνησις διάρκειας 8 δευτερολέπτων. Κατά τας συγκεντρωθείσας πληροφορίας, οι σεισμοί έγενοντο αισθητοί τας ίδιας ώρας και εις το Αίγιον. Εις Αγρίνιον, Μεσολόγγιον, Πύργον και Ζάκυνθον ουδόλως έγενοντο αισθητοί. Επίσης εις Αθήνας ουδεμία δόνησις εσημειώθη. Ως προκύπτει εκ των Ανωτέρω πληροφοριών, πρόκειται περί σεισμών τοπικών. Οι σεισμοί ήσαν ακινδύνου κυματοειδούς μορφής και δεν προεκάλεσαν ζημίαν τινα, καθ’ ό,τι τουλάχιστον έγνωσθη μέχρι των μεταμεσονυκτίων ωρών. Εκ των σεισμών ανεταράχθησαν βαθέως τα νερά της θαλάσσης και παρετηρήθησαν εις πολλά σημεία περιδινήσεις. Πάντα ταύτα έπετεινον την ανησυχίαν του κόσμου, διά τον όποιον παρέμεινε έντελώς ανεξήγητο το ασυνήθες αυτό διά την πόλιν μας σεισμικόν φαινόμενον».
Η αγωνία των ρεπόρτερ
Οι αλλεπάλληλες σεισμικές δονήσεις, μπορεί να έχουν τρομοκρατήσει τους Πατρινούς οι οποίοι έχουν βγει από τα σπίτια τους, ωστόσο για τους δημοσιογράφους των εφημερίδων έχει σημάνει συναγερμός. Προσπαθούν, στις αίθουσες σύνταξης, από το τηλέφωνο και τον τηλέγραφο να συγκεντρώσουν πληροφορίες για τις δονήσεις. Όπως περιγράφει το ρεπορτάζ της εφημερίδας:
«Όταν έγνωσθη ότι οι σεισμοί ήταν τοπικοί, εξεφράζοντο ανησυχίαι ιδιαιτέρως για την τύχην της Κορίνθου και ηρωτήθηκε κατ’ επανάληψη το Τηλεγράφειον αν είχε σχετικές πληροφορίες. Το Τηλεγράφειον Κορίνθου ερωτηθέν έδωσε καθησυχαστική απάντησιν, βεβαιώνοντας ότι ουδείς σεισμός εγένετο αισθητός αυτόθι, καθώς και στο Λουτράκι.
Επίσης, εις τας Αθήναις δεν είχαν συγκεντρωθεί περισσότεραι πληροφορίαι από τις ανωτέρω αναγραφόμενες. Είχαν μόνο γνωστό ότι συνέβησαν σεισμοί στην Πάτρα και την Αίγιο άνευ οιαδήποτε συνεπείας.
Λόγω δε, της συνήθους διακοπής της υπεραστικής τηλεφωνικής επικοινωνίας μετά των Αθηνών κατά την 2αν πρωϊνήν, δεν κατέστη δυνατόν να γνωσθή τι παρατηρήσεις εγένοντο υπό του σεισμογράφου του Αστεροσκοπείου Αθηνών και τι συμπεράσματα εξήχθησαν περί της προελεύσεων των σεισμών.
Επίσης, επειδή το Τηλεγράφειον Πύργου κλείει το μεσονύκτιον, δεν κατωρθώθη να γνωσθή αν εγένοντο εκεί αισθητοί οι εσπερινοί και νυκτερινοί σεισμοί, δεδομένου ότι ο απογευματινός δεν εγένετο αυτόθι αισθητός.»
Ο πανικός
Όπως συμβαίνει συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις οι τέσσερις διαδοχικοί σεισμοί προκάλεσαν τον τρόμο και τον πανικό των Πατρινών. Μάλιστα, κάποιοι βγήκαν στους δρόμους με κεριά και εικόνες Αγίων, θεωρώντας ότι με τον τρόπο αυτό θα προφυλαχθούν από το κακό. Όπως γράφει στο φύλλο της Τρίτης 18 Αυγούστου 1936, ο «Νεολόγος» των Πατρών: «Πανικός εσημειώθη ιδιαιτέρως εις τας συνοικίας της πόλεως. Πολλοί των κατοίκων έξηλθον εις τας οδούς κρατούντες ανήμμενα κηρία και εικόνας αγίων και σταυροκοπούμενοι συνεχώς. Πολλαί γραίαι έκαιον θυμίαμα και προσηύχοντο, ώσει αν αναμένετο η συντέλεια του κόσμου. Οι κάτοικοι κατά πλειοψηφίαν έκοιμήθησαν εις το ύπαιθρον και άρκετοι δεν έκοιμήθησαν καθόλου μέχρι πρωίας». Τις αντιδράσεις των Πατρινών μεταφέρει και την επόμενη ημέρα, στο φύλλο της 19ης Αυγούστου 1936 η στήλη «Της Στιγμής» του «Νεολόγου» των Πατρών: «Γενικόν θέμα συζήσεως οι προχθεσινοί σεισμοί. Ο καθένας έδιδε και την δικήν του εξήγησι στο φαινόμενο. […] Εννοείται ότι εις την πόλιν μας εξ αιτίας των σεισμών έλαβον χώραν αρκετά κωμικοτραγικά επεισόδια. Ιδίως εις τας συνοικίας ελάχιστοι έδειξαν τον ηρωϊσμόν να κοιμηθούν στα σπίτια τους. Οι περισσότεροι επροτίμησαν ως ασφαλέστερον κοιτώνα… την ύπαιθρον, τη βοηθεία κεριών, κανδηλών και εικονισμάτων προς εξορκισμόν του καταχθονίου δαίμονος. Σε κάποιο μεγάλο ξενοδοχείον οι ένοικοι του τρίτου πατώματος δεν ετόλμησαν να κοιμηθούν αλλά διενυκτέρευσαν εις το χωλ…».
