Του Θανάση Κούστα
Την άλλη μέρα το πρωϊ ξημέρωσε του Σωτήρος και από τα ανοιχτά παράθυρα του Βλατερού άκουγα το κοπάνημα της αλιάδας στην καφκιά, σαν συγχορδία κρουστών χωρίς σταματημό. Διάχυτη η ευωδία από το τηγάνισμα του μπακαλιάρου, απαραίτητη συνοδεία της αλιάδας των Πατρινών.
Την επόμενη μέρα στην στήλη «Στα πεταχτά» της Εφημερίδας «ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ», έγραφε «…λόγω της χθεσινής αλιαδοφαγίας τα γκαρσόνια ξεθεώθηκαν να κουβαλάνε δίσκους με νεροπότηρα για τους σκορδοκαημένους Πατρινούς»
Έφτιαξε και η θείτσα μου αλιάδα στην καφκιά με μπόλικο σκόρδο, όπως άρεσε του μπάρμπα μου. Επειδή η αλιάδα «κράταγε», όπως την έλεγαν όταν είχε μπόλικο σκόρδο, έστειλε κι ένα πιάτο στην γειτόνισσα την Βλατερισιάνα Ασήμω που έμενε διαγωνίως στην απέναντι γωνία, Κολοκοτρώνη και Υψηλάντου. Η Ασήμω ήταν χοντρή, συνεχώς κάτι θα μάσαγε χωρίς σταματημό και ήταν… γουλόζα. Η θείτσα έλεγε πως η Ασήμω θα έτρωγε την αλιάδα μέχρι πανιόλο. Χαρακτηριστική λέξη που την χρησιμοποιούσε συχνά.
Το πανιόλο ήταν ο πάτος από τις βαριές μαούνες. Τα ποντόνια που φορτώνανε περίπου 100 τόννους από πανιόλο, ήταν παλιά αλιευτικά που προπολεμικά τα είχαν μετατρέψει σε μαούνες. Τέτοιες μεγάλες μαούνες όπως σπεράντζες, ποντόνια και τραμπάκουλα ήταν αραγμένες, εντελώς παραμελημένες κοντά στο καρνάγιο στους μύλους του Τριάντη, σαπίζανε ανάμεσα σε σχοινιά, σάπιες τάβλες, βρώμικα λάδια και πετρέλαια. Είχαν τελειώσει τον προορισμό τους, καθώς είχε αλλάξει και ο τρόπος φόρτωσης. Ήταν το αγαπημένο στέκι του Φωτάκια η Νιάου που κοπάναγε την μαγκούρα του στις κολώνες και φώναζε… Μπεεεεε, όταν έβλεπε γυναίκες. Αν του γυάλιζε καμία φώναζε…. Ασπασίαααα… και αν έκανε το λάθος και γύρναγε το κεφάλι της τα άκουγε κανονικά τα Γαλλικά του Φωτάκια.
Ήταν γεμάτο το λιμάνι με πλευρισμένα πλοία γενικού φορτίου με μπίγιες που ανεβοκατέβαιναν ασταμάτητα. Το αργάνι, η πόστα δηλαδή των εργατών είχε μοιράσει τους ρόλους με τις εντολές του «φόρμαν» που είχε την ευθύνη της φόρτωσης του πλοίου. Άλλοι μέσα στο κύτος του καραβιού, άλλοι από ‘ξω και άλλοι πάνω στην μπουγάδα που φώναζαν συνεχώς «βίρα, ώπα και μάϊνα», προστάζοντας με θυμό τους χειριστές. Τρίζανε τα παλάγκα, ιδρωκοπάγανε με αγκομαχητό και λοξοκοιτάζανε τα ουζερί της παραλίας που τους περίμεναν με τους μαρμάρινους πάγκους γεμάτους με γουλιά και αγγουράκια με χοντρό αλάτι.
Τα πλοία πλευρίζανε στις νέες αποβάθρες, ξεφόρτωναν λιπάσματα, ξυλεία, κάρβουνο, μπακαλέο, σκουράντζους και χαρτόμαζα και ο ντοκουμάνης «dock man», έκανε τα κουμάντα για τις πόστες και τα φορτία.
Όταν έμπαιναν στον κυματοθραύστη τα φορτηγά καράβια, στον φάρο σηκωνόταν σημαία της χώρας τους και στα μεγάφωνα ακουγόταν ο εθνικός τους ύμνος.
Φορτώνανε σταφύλια, λεμόνια, οινόπνευμα και φυσικά σταφίδα. Χαρμάνιαζε η μυρουδιά της θάλασσας με τις βαριές μυρουδιές από τους μπακαλιάρους και τα λιπάσματα και κυριεύανε τις προβλήτες και τα καφενεία της παραλιακής.
Ένα πρωϊνό, κοντά στον μόλο, ξεφόρτωναν ένα μεγάλο κύλινδρο για του Λαδόπουλου. Ζοριζόταν η «μαγγιόρα μπίγα», έγερνε το σκάφος, φώναζαν και έβριζαν οι ιδρωμένοι εργάτες και οι αργόσχολοι έδιναν όλοι γνώμες και συμβουλές…
Και πιο πέρα, έδεναν οι περατζάρηδες τις βάρκες που έκαναν το δρομολόγιο μόλος – κυματοθραύστης. Από τις έξι βάρκες που έκαναν το πέρασμα, η πιο περιποιημένη ήταν του Σκαρτσώρα, λευκή με μπλε και κόκκινη ρίγα στο πλάϊ, με κατάρτι και σημαιάκια και στο πλαϊ λάστιχα από βέσπα για τις πλαγιοδετήσεις. Πολλοί πήγαιναν για μπάνιο στον κυματοθραύστη, οι νεώτεροι περπάταγαν με τα χέρια και έκαναν μακροβούτια. Έκανε και ο Τόνυ μακροβούτια, όταν δε σεργιάνιζε στους κεντρικούς δρόμους με το εμπόρευμα του, που προμηθευόταν από το μαγαζί του Ηλιόπουλου στην πλατεία Όλγας. Φώναζε στους πελάτες, «έχω σαπούνια CAMAY, CAMAY…, κι επειδή είσαι καλός πελάτης θα σου δώσω δύο στην τιμή του ενός» και έτσι έβγαζε το χαρτζιλίκι του για τα έξοδα της ημέρας, δηλαδή ένα πιάτο φαϊ και το κρασί του. Το καλοκαίρι κοιμόταν όπου έβρισκε και όταν πλησίαζε ο χειμώνας κάτι θα σκαρφιζόταν για να τον μπαγλαρώσουν και να την βγάλει στην φυλακή μέχρι την άνοιξη.
Ο Σκαρτσώρας ήταν πολυτεχνίτης, καθώς παράλληλα έκανε και μεταφορές με πιάτσα το ψαράτικο του «Κορέου» στην γωνία Ρήγα Φεραίου και Ζαϊμη. Επίσης έκανε και τον νεκροθάφτη καθώς ήταν κουμανταδόρος-τελετάρχης στις κηδείες του Χαριτάτου που είχε το γραφείο στην Πατρέως.
Τρέχανε πέρα-δώθε τα διπλόκαρα και τα πεντάτονα φορτηγάκια και οι σταφιδαποθήκες της παραλίας έπλεναν τα μηχανήματα και τα ξύλινα πατώματα για να υποδεχθούν την νέα σοδειά. Ήδη τα χαρτοκιβώτια αντικαθιστούσαν τα ξύλινα κασελάκια για την συσκευασία της σταφίδας και τα σωματεία μηχανοξυλουργών διαμαρτύρονταν στις εφημερίδες και τα Υπουργεία.
Έτσι στις 7 Αυγούστου έγινε επερώτηση στην Βουλή από βουλευτές της ΕΔΑ με σκοπό να απαγορευθούν για την συσκευασία της σταφίδας τα χαρτοκιβώτια με χαρτί «οντουλέ» και να προτιμάται η εγχώρια ξυλεία. Ήταν αργά όμως γιατί η συσκευασία μείωνε σημαντικά το κόστος και τα μεροκάματα. Ήταν δείγματα πως η εξέλιξη της τεχνολογίας, μείωνε τις θέσεις εργασίας και ειδικά στην συσκευασία της σταφίδας ήταν φανερό πως γίνονταν μεγάλες ανατροπές στα επόμενα χρόνια, με αποτέλεσμα να σβήνουν με την πάροδο του χρόνου και τα σωματεία που κάποτε ήταν ισχυρά με εκατοντάδες μέλη. Έσβηνε σταδιακά και το σακκάρισμα της χοντράδας και το ντάνιασμα πάνω στον δρόμο της παραλιακής… από τις τσετίες των εργατών που έστελνε ο πρόεδρος του σωματείου με το καθημερινό ψηφίο…
