Η πόλη μας την δεκαετία του 1960, είχε χαρακτηριστικά πολλών και μεγάλων αντιθέσεων που σηματοδότησαν την κοινωνία εκείνης της εποχής.
Μια κοινωνία που προόδευε με την βιομηχανία και το εμπόριο αλλά ταυτόχρονα αντιμετώπιζε και σοβαρά κοινωνικά προβλήματα όπως, πλειάδα εγκαταλειμμένων Ή ορφανών παιδιών, αστέγων, απόρων κ.λ.π.
Η προσφυγική κρίση, οι συνεχείς πολεμικές περιπέτειες και η προϊούσα οικονομική υστέρηση είχαν αφήσει έντονα τα σημάδια τους σε πολλές κοινωνικές ομάδες.
Η πόλη όμως, είχε και μία αστική τάξη που στους κόλπους της υπήρχαν πραγματικοί φιλάνθρωποι, που αφανώς, χωρίς δημοσιότητα και προσωπική προβολή, είχαν συστήσει ιδρύματα, τα διοικούσαν και τα συντηρούσαν εξ ιδίων αλλά, παράλληλα φρόντιζαν και για την οικονομική τους αυτοτέλεια με την κληροδότηση περιουσιακών τους στοιχείων.
Θα ήθελα, λοιπόν, να θυμηθώ μαζί σας και να ξεναγήσω σε ιδρύματα της πόλης μας, την δεκαετία του 1960, που λειτουργούσαν με τα πιο πάνω χαρακτηριστικά…
Το πτωχοκομείο
Βρισκόμαστε στον δρόμο Πατρών – Πύργου, που λεγόταν και τουριστικός, στη συνοικία Πτωχοκομείου, που βρίσκεται ένα από τα κυριότερα φιλανθρωπικά ιδρύματα της πόλης. Έγινε το 1876, από τον Αρχιεπίσκοπο Πατρών και Ηλείας, Κύριλλο Χαιρωνίδη κι έχει έκταση 12 στρέμματα. Όταν ιδρύθηκε στεγάστηκε σε σπίτι που είχε παραχωρήσει ο Κύριλλος. Το 1905 θεμελιώθηκε το δεύτερο οίκημα και εγκαινιάστηκε το 1906. Ολοκληρώθηκε με τη συμβολή φιλάνθρωπων πατρινών και τη γενναία επιχορήγηση του Δήμου Πατρέων. Συντηρείται με εισφορές των συνδρομητών, ενοίκια κληροδοτημάτων και δωρεές φιλανθρώπων. Σκοπός του πτωχοκομείου είναι η περίθαλψη αυτών που έχουν ανάγκη και κυρίως γερόντων και το 1960 έχει 101 τροφίμους.
Το Ορφανοτροφείο Θηλέων
Στον ίδιο δρόμο και πιο πριν, κοντά στον Άγιο Γεράσιμο, είναι το Ορφανοτροφείο Θηλέων, που έχει ιδρυθεί το 1925. Σκοπός του είναι η περίθαλψη, η διαπαιδαγώγηση και η επαγγελματική μόρφωση ορφανών κοριτσιών και σε όσα επιθυμούν και είναι ικανά για γυμνασιακή μόρφωση. Μαθαίνουν τρεις τέχνες: κέντημα, ράψιμο και αργαλειό και έχει επίσης διθέσιο Δημοτικό Σχολείο Πατρών. Διοικείται από επιτροπή με πρόεδρο τον Νομάρχη Αχαΐας Αργύρη Μπότση.
Το Σκαγιοπούλειο Ορφανοτροφείο Πατρών
Λίγο πιο πάνω, στην ομώνυμη συνοικία, βρίσκεται το Εθνικό Σκαγιοπούλειο Ορφανοτροφείο Πατρών. Ιδρύθηκε το 1929 από τον σταφιδέμπορο Παναγιώτη Σκαγιόπουλο, με δαπάνες του και σε έκταση 35 στρεμμάτων. Τελεί υπό την εποπτεία της Διευθύνσεως Παιδικής Προστασίας του Υπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας. Σκοπός του είναι η περίθαλψη, διαπαιδαγώγηση και πρακτική γεωργική μόρφωση ορφανών παιδιών, για να γίνουν ικανά να καλλιεργούν δικά τους κτήματα η κτήματα παραχωρούμενα από το Δημόσιο η να χρησιμοποιούνται ως γεωργοτεχνίτες σε Δημόσιες η ιδιωτικές υπηρεσίες. Έχει 110 μαθητές και 4 γεωπόνους για γεωργικές διδασκαλίες σε ιδιόκτητα κτήματα. Έχει 1/θέσιο Δημοτικό Σχολείο, το 27ο Πατρών, 3/τάξιο γεωργικό σχολείο και γήπεδο για αθλοπαιδιές.
Το Άσυλο Αστέγων
Στην οδό Βότση 19, βρίσκεται το Άσυλο Αστέγων και έχει 15 θέσεις αλλά με αξιόλογη καθαριότητα. Ιδρύθηκε το 1912, από τον έμπορο Ν. Γερούση, με σκοπό να κοιμούνται άποροι άστεγοι κάτοικοι ή επισκέπτες της πόλεως. Διοικείται από 10μελές Αδελφάτο και συντηρείται από ενοίκια κληροδοτημάτων και από μικρό εισιτήριο (2 δρχ.) των στεγαζομένων.
Το εργαστήριο τυφλών
Στη γωνία Κανακάρη και Υψηλάντου 223, λειτουργεί το εργαστήριο τυφλών, σε ιδιόκτητο κτίριο που έχει δωρίσει ο βιομήχανος και πολιτικός Περικλής Κρητικός. Το 1952, με πρωτοβουλία του Μίχου Μιχαλακόπουλου, ιδρύθηκε στην Πάτρα, «η εταιρεία αντιλήψεως τυφλών», με σκοπό να μάθει στους τυφλούς διάφορες τέχνες, για να αποφύγουν την επαιτεία και την εκμετάλλευση από άλλους και για την εξύψωσιν του ηθικού των. Στο εργαστήριο φοιτούν κυρίως νέοι τυφλοί και μαθαίνουν να φτιάχνουν σαρώματα, παντόφλες, ταπέτα, καρέκλες κ.λ.π. έχει εννέα μαθητές και διοικείται από εννεαμελές Διοικητικό Συμβούλιο. Συντηρείται με συνδρομές των 157 μελών της εταιρείας και με δωρεές φιλανθρώπων.
Το Άσυλο Ανιάτων
Στην Γεροκωστοπούλου 41, στεγάζεται το Άσυλο Ανιάτων, σε ιδιόκτητο κτίριο και περιθάλπει 27 ανιάτους. Το 1957, με πρωτοβουλία του Αρχιμανδρίτη Ιακώβου Λιαρομάτη και πολλών φιλάνθρωπων, ιδρύθηκε ο Σύλλογος «Κοινωνική Αλληλεγγύη». Σκοπός του συλλόγου η περίθαλψη των απόρων ανιάτων συνανθρώπων. Διοικείται από επταμελές Διοικητικό Συμβούλιο και έχει 700 μέλη, συντηρείται δε με συνδρομές των μελών του και τις δωρεές φιλανθρώπων. Ο σύλλογος χτίζει ιδιόκτητο κτίριο, συγχρονισμένο και με όλες τις ανέσεις, στην πλατεία Παντοκράτορος.
Το ΠΙΚΠΑ
Στην γωνία Μαιζώνος και Μιαούλη, βρίσκεται, σε ιδιόκτητο οίκημα το παράρτημα Πατρών Π.Ι.Κ.Π.Α. (Πατριωτικό Ίδρυμα Κοινωνικής Πρόνοιας και Αντιλήψεως). Το ίδρυμα επιδιώκει την εξασφάλιση της υγείας των μητέρων και παιδιών και ασκεί προληπτική υγιεινή και νοσηλευτική περίθαλψη. Διοικείται από ενδεκαμελές Διοικητικό Συμβούλιο με πρόεδρο την Χρυσάνθη Λαδοπούλου. Λειτουργεί παιδιατρικό ιατρείο, συμβουλευτικός σταθμός βρεφών, επιτόκων και νηπιαγωγείο. Στο νηπιαγωγείο περιθάλπονται καθημερινώς 120 παιδιά, που εκτός από διαπαιδαγώγηση και ψυχαγωγία τους παρέχεται και τροφή 4 φορές την βδομάδα. Διατηρεί επίσης εξοχικές παιδικές εξοχές, σε ιδιόκτητες κτιριακές εγκαταστάσεις με δωρεές του Κρητικού, Ασημακόπουλου και Ευάγγελου Λαδόπουλου.
Τα άλλα ιδρύματα
Στην οδό Παντανάσσης 61 στεγάζεται το «Ορφανοτροφείο Επαγγελματικού Προσανατολισμού». Την χρονιά αυτή, το 1960, ιδρύθηκε ο σύλλογος «Ελληνική Αναγέννησις» με σκοπό την ίδρυση του ορφανοτροφείου για την επαγγελματική κατάρτιση απόρων ορφανών όχι μόνο των Πατρών αλλά και άλλων περιφερειών. Έχει 26 τροφίμους και διοικείται από Διοικητικό Συμβούλιο του οποίου πρόεδρος είναι ο Γυμνασιάρχης Νικ. Φωτόπουλος.
Στην πόλη επίσης λειτουργούν το Πρεβαντόριο, το Καραμανδάνειο Νοσοκομείο Παίδων, το Σανατόριο, το Δημοτικό Βρεφοκομείο και το Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο.
Ο «Νεολόγος» για τον Μαραγκόπουλο
Θα κλείσω, αναφερόμενος σε ένα δημοσίευμα του «Νεολόγου» των Πατρών, πολλά χρόνια νωρίτερα, όταν έφθασαν οι πρώτοι πρόσφυγες της Μικρασιατικής καταστροφής, στις 2 Οκτωβρίου 1922, χαρακτηριστικό για την φιλανθρωπική δράση του βιομήχανου Μαραγκόπουλου:
«Χωρίς θόρυβον, χωρίς συμβούλια και διαβούλια ηγέρθη ο γίγας Μαραγκόπουλος, άμα ως τα ατυχή θύματα της Τουρκικής κτηνωδίας έφθασαν πεινώντα και γυμνητεύοντα εις την πόλιν μας. Ταχύς ως πάντοτε εις τας αποφάσεις του και μηδεμιάς υλικής θυσίας φειδόμενος από της πρώτης ήδη ημέρας ανέλαβε την τροφοδότησιν των εν ταις αποθήκαις Τελωνείου υπερεξακοσίων προσφύγων, καθ’ ον χρόνον το Μαραγκοπούλειον Νηπιαγωγείον εστέγαζε πεντακόσιους άλλους δυστυχείς εξ αυτών».
