Επιμέλεια: Φάνης Βγενόπουλος
Το Σάββατο 11 Ιουνίου 1938, είναι μια ιδιαίτερη ημέρα για την Πάτρα, καθώς υποδέχεται με τιμές τον «αρχηγό της εθνικής κυβέρνησης», δηλαδή τον δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά και ο «Νεολόγος» των Πατρών, κάτω από καθεστώς λογοκρισίας, όπως άλλωστε όλες οι εφημερίδες της εποχής, καλύπτει αναλυτικά την επίσκεψη του Μεταξά στην πόλη.
Ο Ιωάννης Μεταξάς, απόστρατος αξιωματικός και ηγέτης ενός μικρού κόμματος, έχει διοριστεί πρωθυπουργός από τον βασιλιά Γεώργιο τον Απρίλιο του 1936 και την 4η Αυγούστου του ίδιου έτους, επιβάλλει δικτατορία, υπό τις «ευλογίες» του Γεωργίου.
Οι γαλανόλευκες και ο διπλός πέλεκυς
Υπό αυτό το πολιτικό σκηνικό, η Πάτρα ετοιμάζεται να δεχθεί τον δικτάτορα, ο οποίος έρχεται να εγκαινιάσει και να θεμελιώσει, σημαντικά έργα για την εποχή. Όπως γράφει ο «Νεολόγος» των Πατρών, την Κυριακή 12 Ιουνίου 1938: «Η πόλις μας εν παλλαϊκώ συναγερμό και ενθουσιώδεις εκδηλώσεις υπεδέχθη τον αρχηγόν της Εθνικής Κυβερνήσεως κ. Ιω. Μεταξά». Μάλιστα, η εφημερίδα στην πρώτη της σελίδα, δημοσιεύει με επιβλητική φωτογραφία του δικτάτορα, ενώ σχεδόν το σύνολο της δημοσιογραφικής της ύλης, έχει αντικείμενο της προετοιμασίες και την άφιξη του δικτάτορα.
Όπως γράφει η εφημερίδα: «Ντυμένη στα γιορτινά της, ξύπνησε χθες η Πάτρα και παρουσίασεν ένα έκπλαγλον θέαμα. Παντού κυριαρχεί το κυανόλευκον, ενώ ο διάκοσμος συμπληρώνει το όλον εορταστικόν, αλλά και μεγαλοπρεπές θέαμα. […] Εκτός του γενικού σημαιοστολισμού των οικιών και των καταστημάτων, έχουν αναρτηθεί μεγάλα πανώ με τας λέξεις «Αρχηγέ σ’ ευγνωμονούμε», φωτειναί επιγραφαί «Ζήτω ο Εθνοσωτήρ», «Ζήτω η 4η Αυγούστου» κλπ. […] Το επιβλητικώτερον όμως θέαμα παρέχει η πλατεία Βασιλέως Κωνσταντίνου (σ.σ. η σημερινή Τριών Συμμάχων). Τέσσαρες μεγαλοπρεπείς στήλαι έχουν στηθή φέρουσαι τα εθνικά χρώματα και το σήμα της Εθνικής Εταιρείας, ένα εκ του οποίου η ουρά σχηματίζει διπλούν πέλεκυν» (σ.σ. ο διπλός πέλεκυς ήταν το σήμα της Εθνικής Οργάνωσης Νεολαίας, της ΕΟΝ, της φασιστικής νεολαίας του Μεταξά).
Η κοσμοσυρροή
ΟΙωάννης Μεταξάς, αναμένεται να φτάσει στην Πάτρα, το βράδυ του Σαββάτου με το τρένο, λίγο μετά τις 11. Όπως περιγράφει, ο «Νεολόγος» πλήθος κόσμου έχει αρχίσει να συρρέει πέριξ του σιδηροδρομικού σταθμού και στην προβλήτα της Αγίου Νικολάου από νωρίς. «Μετά την 10ην νυχτερινήν η κάθοδος του κόσμου, εξ όλων των σημείων προς τον τόπον της υποδοχής, καθίσταται πυκνοτέρα, εις τοιούτον μάλιστα βαθμόν ώστε ολόκληρος ο χώρος της πλατείας και των γύρω οδών να εμφανίζη έναν μοναδικόν θέαμα «ανθρωποθαλάσσης». Εκτός των πολιτών πάσης τάξεως, οι οποίοι μετέβησαν δια να καταλάβουν μίαν θέσιν εις την πλατείαν και τας γύρω οδούς και εκτός του κόσμου όστις κατέκλυσε τους εξώστας των πέριξ οικιών και ξενοδοχείων, από τις 10 1)2 ώρας ήρχισαν συντεταγμένα να καταφθάνουν τα σωματεία τα υπαγόμενα εις την διοίκησιν του Εργατικού Κέντρου με λάβαρα, σημαίας και χαρακτηριστικές επιγραφές. […] Ωσαύτος παρετάχθησαν τα προεδρεία των επιστημονικών, εμπορικών και επαγγελματικών σωματείων, οι δημόσιοι υπάλληλοι και άλλοι. Εις επιφανές μέρος της πλατείας παρετάχθησαν επίσης οι Πρόσκοποι και αι φάλαγγες της Εθνικής Νεολαίας, επί τη εμφανίσει των οποίων, το πλήθος εξέσπασεν εις ενθουσιώδεις υπέρ αυτών επευφημίας».
Φυσικά, στην πρώτη γραμμή της υποδοχής βρίσκονται οι Αρχές και οι επίσημοι της πόλης, τους οποίους το ρεπορτάζ καταγράφει διεξοδικά, ενώ σημαντικός είναι ο ρόλος του στρατού και των νέων της ΕΟΝ, οι οποίοι παρατάσσονται κατά μήκος της διαδρομής από όπου θα περάσει ο Μεταξάς.
Υποδοχή με βεγγαλικά και κωδωνοκρουσίες
Ο ρεπόρτερ του «Νεολόγου» των Πατρών, περιγράφει λεπτό προς λεπτό, την αγωνία του συγκεντρωμένου πλήθους για την άφιξη του Ιωάννη Μεταξά, ενός πλήθους που έχει κατακλύσει τους δρόμους πέριξ του σιδηροδρομικού σταθμού. «Γενικώς ωμολογείτο παρά πάντων ότι αι Πάτραι ουδέποτε άλλοτε είχον παρουσιάσει τοιούτον θέαμα λαϊκής συγκεντρώσεως», αναφέρει, χαρακτηριστικά, ο συντάκτης.
Καθώς ο χρόνος της άφιξης του δικτάτορα πλησιάζει, ο κόσμος βλέπει ένα εντυπωσιακό θέαμα στον ουρανό της πόλης. «Από της 11ης ήρχισαν να ρίπτωνται πυροτεχνήματα, το θέαμα των οποίων ήτο αφαντάστως μεγαλοπρεπές, προκαλούν τον γνεικόν θαυμασμόν του συγκεντρωμένου πλήθους», μας πληροφορεί ο συντάκτης, ενώ περιγράφει την αγωνία των συγκεντρωμένων Πατρινών με τα εξής: «Περί ώραν 11.15’ ο ενθουσιασμός και η αγωνία του λαού είναι εις το κατακόρυφον και ο ενθουσιασμός αυτός μετεβλήθη εις αληθινόν παραλήρημα όταν την 11.22’ ηκούσθη ο μακρυνός συριγμός της ωτομοτρίς της φερούσης τον Εθνικόν Κυβερνήτην:
– Έρχεται!!
– Έρχεται!!
Τα πλήθη αλαλάζουν, αι σειρήνες των ατμοπλοίων συρίζουν εκκωφαντικώς δονούσαι την ατμόσφαιραν, οι κώδωνες των εκκλησιών ηχούν χαρμοσύνως».
Η άφιξη του Μεταξά με το τρένο
Σε αυτό το κλίμα ενθουσιασμού και γενικής ευφορίας η αμαξοστοιχία που μεταφέρει τον Ιωάννη Μεταξά φτάνει στον σιδηροδρομικό σταθμό της Πάτρας. Ιδού τι περιγράφει ο συντάκτης του «Νεολόγου»: «11.28. Η ωτομοτρίς σταθμεύει και ο κ. Πρωθυπουργός εμφανίζεται αμέσως εις το παράθυρον. Η συγκίνησις είναι ζωγραφισμένη στο πρόσωπον του. Χαιρετά τα πλήθη μειδιών και κατέρχεται. […] Αι εκδηλώσεις φθάνουν εις το ζενίθ. Κύματα λαού συνωθούνται δια να ιδούν τον Εθνικόν Κυβερνήτην, ο οποίος επευφημούμενος, αποθεούμενος κυριολεκτικώς προχωρεί επί της πλατείας ενώ τα παρατεταγμένα τμήματα παρουσιάζουν όπλα και αι μουσικοί παιανίζουν τον Εθνικόν Ύμνον». Όπως περιγράφει ο συντάκτης του ρεπορτάζ, η επίσημη υποδοχή του Μεταξά, γίνεται στο κέντρο της σημερινής πλατείας Τριών Συμμάχων, από τον δήμαρχο Ρούφο, τον πρόεδρο του Εμπορικού Επιμελητηρίου Τριάντη και τον πρόεδρο του Συνδέσμου Βιομηχάνων Κυριάκο Αναστασόπουλο, οι οποίοι τον προσφωνούν και τον καλωσορίζουν στην πόλη.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Μεταξάς δεν εκφωνεί λόγο, αλλά αρκείται να τους ευχαριστήσει και κατευθύνεται στο ξενοδοχείο «Μάζεστικ», που βρίσκεται δίπλα από την πλατεία, υπό τις επευφημίες του πλήθους. Μάλιστα, «αναγκάζεται» να βγει και στο μπαλκόνι του ξενοδοχείου για να χαιρετήσει τους Πατρινούς που δεν λένε να φύγουν από το χώρο, παρά το προχωρημένο της ώρας.
