Επιμέλεια: Φάνης Βγενόπουλος
Εντυπωσιακές – για την εποχή – ήταν οι καρναβαλικές εκδηλώσεις στην Πάτρα, του 1939, όπου το πατρινό καρναβάλι έμοιαζε να ξαναβρίσκει την αίγλη των περασμένων χρόνων, αφού από το 1910 και μετά είχε πέσει σε παρακμή, εξ αιτίας των οικονομικών δυσχερειών, των συνεχών πολεμικών αναμετρήσεων, της πολιτικής κρίσης. Ωστόσο, την επόμενη χρονιά μπαίνει η Ελλάδα στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, με αποτέλεσμα να ανακοπεί η εξέλιξή του.
«Ο απολογισμός της εφετινής Αποκριάς είναι πολύ τιμητικός διά την πόλιν μας. Το «Πατρινό Καρναβάλι» έγινε και πάλιν φίρμα πανελλήνιος, όπως ήτο και στην Παληά Πάτρα, οπότε μόνον με τα Καρναβάλια της Νικαίας ημπορούσε να συγκριθή», έγραφε στις 21 Φεβρουαρίου 1939, ο «Νεολόγος» των Πατρών και προσθέτε: «Πλέον το Πατρινό Καρναβάλι γίνεται νέα παράδοσις και καθήκον επιβεβλημένον όλων των αρμοδίων είναι να συνεχίσουν συστηματικώς μέχρις ότου η Πατρινή Αποκρηά ξαναπάρη όλην την παλαιάν της λάμψιν», κατέληγε.
Η κινηματογράφηση
Οι εκδηλώσεις του 1939, κινηματογραφήθηκαν από τον γνωστό Έλληνα σκηνοθέτη Ορέστη Λάσκο, ο οποίος θα εγγυόταν «διά την καλλιτεχνικήν και εφάμιλλον των Ευρωπαϊκών εμφάνισιν της ταινίας, η οποία θ’ αποτελέση την καλυτέραν διαφήμισιν διά τα μελλοντικά Καρναβάλια των Πατρών», όπως χαρακτηριστικά ανέφερε «Νεολόγος» των Πατρών στις 10 Φεβρουαρίου 1939.
Η έναρξη
Η έναρξη του Καρναβαλιού έγινε το Σάββατο, 11 Φεβρουαρίου – το προτελευταίο Σάββατο της Αποκριάς – με τα εγκαίνια της χορευτικής πίστας που κατασκευάστηκε ειδικά για την εορταστική περίοδο στο μέσο της πλατείας Γεωργίου από τον Πατρινό αρχιτέκτονα και μέλος της Αρμένικης παροικίας της πόλης Ζεράρ Ναχνικιάν. Οι ηλεκτρικοί λαμπτήρες είχαν στολιστεί με ενετικούς φανούς, οι οποίοι, όταν άναψαν, «έδωσαν μίαν φαντασμαγορικήν όψιν, ενισχυομένην από τας φωτεινάς δέσμας των ηλεκτρικών προβολέων, και την έκτακτον λειτουργίαν των συντριβανίων. Σε δύο σημεία της πλατείας είχαν στηθεί μικρά μπαρ, τα οποία πωλούσαν κρασί και μπύρα με μεζέδες. Τα εγκαίνια πραγματοποιήθηκαν γύρω στις 7.30΄ το απόγευμα με την άφιξη της δημοτικής μουσικής, οπότε άρχισαν οι χοροί των μεταμφιεσμένων μέχρι τις 9 το βράδυ.
Το άρμα της βασίλισσας
Την επομένη, Κυριακή 12 Φεβρουαρίου, στους δρόμους της Πάτρας βγήκε το άρμα της Βασίλισσας του Καρναβαλιού – η πρώτη Βασίλισσα στην ιστορία του Καρναβαλιού. Μέχρι την προηγούμενη χρονιά, το Καρναβάλι της Πάτρας διέθετε Πρίγκιπα, που στο τέλος καταδικαζόταν σε θάνατο στην πυρά! «Αναμιμνησκόμενος, φαίνεται, της αχαριστίας των υπηκόων του, απεφάσισε να… μην αναγεννηθή εκ της τέφρας του και έτσι η δυναστεία του Καρναβάλου έμεινεν ορφανή από άρρενας βλαστούς», έγραφε χαρακτηριστικά ο «Νεολόγος» στις 14.02.1939.
Το άρμα της Βασίλισσας είχε κατασκευαστεί από το σκηνογράφο Ζαν Ραμό, που ήταν ο καλλιτεχνικός διευθυντής των εκδηλώσεων. Ο Ραμό είχε βρεθεί στην Πάτρα για τις ανάγκες του θιάσου Οικονόμου, αλλά του ζητήθηκε να παρατείνει την παραμονή του εκεί, προκειμένου να προσφέρει τις καλλιτεχνικές του υπηρεσίες στην οργάνωση του Πατρινού Καρναβαλιού. Άλλωστε, ο καλλιτέχνης είχε μια σχετική πείρα, καθώς την προηγούμενη χρονιά είχε συμβάλει στη διοργάνωση των αποκριάτικων εκδηλώσεων της πρωτεύουσας.
Επτασφράγιστο μυστικό
Η επιλογή της «Βασίλισσας του Καρναβαλιού» έγινε από μαθήτριες της πόλης, ενώ το όνομα της τυχερής, αποτελούσε επτασφράγιστο μυστικό, μέχρι την ημέρα που θα έκανε την εμφάνιση του το άρμα της στους δρόμους της Πάτρας, ενώ το στέμμα της ήταν φτιαγμένο από λεπτό, γυαλισμένο μπρούτζο. Η παρέλαση ξεκίνησε στις 12 Φεβρουαρίου, στις 3 το μεσημέρι, υπό πολύ καλές καιρικές συνθήκες – «σαν καλοκαίρι», έγραφε χαρακτηριστικά ο «Νεολόγος». Όπως διαβάζουμε στο ίδιο ρεπορτάζ, η πρώτη Βασίλισσα του Πατρινού Καρναβαλιού ονομαζόταν Μαριγούλα Σκαρπέτα, ενώ Κυρίες της Αυλής ήταν οι δεσποινίδες Τασία Λούτα, Φ. Κωνσταντίνου, Δημάκη και Μανεσιάδη.
Η πομπή
Επί κεφαλής της πομπής ήταν ο Μέγας Αυλάρχης φορώντας ειδική στολή και «χρυσό» – στην πραγματικότητα τενεκεδένιο – πέλεκυ, ενώ πίσω του και από απόσταση ακολουθούσε η μουσικής της τοπικής φασιστικής νεολαίας, που τα μέλη της ήταν ντυμένα Αρλεκίνοι – ας μην ξεχνάμε ότι εκείνη την περίοδο στη χώρα επικρατούσε η φασίζουσα δικτατορία του Ι. Μεταξά. Ακολουθούσαν οι σαλπιγκτές και οι τυμπανιστές της «Αυλής», που ήταν επίσης ντυμένοι ως Αρλεκίνοι, αλλά και ποδηλάτες, πιερότοι και οι αγγελιαφόροι των «Ανακτόρων».
Στην κεφαλή της κύριας «βασιλικής» πομπής βρίσκονταν άλογα που μετέφεραν τους.. συγγενείς της Βασίλισσας του Καρναβαλιού, η οποία ήταν καθισμένη στο θρόνο της και περιστοιχιζόταν από τις Κυρίες των Τιμών.
Πίσω από το άρμα της Βασίλισσας του Καρναβαλιού ακολουθούσαν πεζή οι διάφοροι φανταστικοί αντιπρόσωποι ξένων κρατών, αλλά και η προσκοπική μπάντα, που έκλεινε την πομπή. Τέλος, παρήλασε το άρμα της Παλιάς Πάτρας, που επίσης είχε κατασκευαστεί από τον Ζαν Ραμό. ΤΟ άρμα αυτό περιελάμβανε ένα παλιό σπίτι, κάτω από το οποίο ήταν συγκεντρωμένοι είκοσι τροβαδούροι – μέλη της χορωδίας «Ορφεύς» – και με τις κιθάρες τους έκαναν καντάδα στην «ωραία κόρη» της γειτονιάς, που τους παρακολουθούσε από το παράθυρο.
Η διαδρομή
Η πομπή πέρασε από τις οδούς Μαιζώνος, Αγίου Νικολάου, Αγίου Ανδρέου, Γεροκωστοπούλου, επανήλθε στην πλατεία, εν συνεχεία πέρασε από τις οδούς Μαιζώνος, Αγίου Νικολάου και 4ης Αυγούστου (σημερινή Κορίνθου), έκανε για τρίτη φορά το γύρο της πλατείας Γεωργίου Α΄, και τέλος διήλθε των οδών Μαιζώνος, πλατεία Όλγας, Κολοκοτρώνη, Αγίου Ανδρέου και Γούναρη καταλήγοντας στο σημείο της αφετηρίας.
