Επιμέλεια: Φάνης Βγενόπουλος
Ο δευτερότοκος γιος του βασιλιά Κωνσταντίνου Α΄ και της βασίλισσας Σοφίας, Αλέξανδρος, ανεβαίνει στο θρόνο της Ελλάδας στις 12 Ιουνίου 1917, ύστερα από την απομάκρυνση του πατέρα του και του διαδόχου, πρίγκιπα Γεωργίου, από τις δυνάμεις της Αντάντ.
Η άνοδος του Αλέξανδρου στο θρόνο και η ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, σηματοδοτεί – τυπικά – τη λήξη του εθνικού διχασμού μεταξύ βασιλικών και βενιζελικών, που είχε ως αντικείμενο τη συμμετοχή ή όχι της χώρας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο με την πλευρά των συμμάχων, δηλαδή της Αγγλίας και της Γαλλίας.
Το 1917 η Ελλάδα μπαίνει στον εν εξελίξει πόλεμο με την πλευρά των Συμμάχων, τασσόμενη με την πλευρά των μετέπειτα νικητών του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Τα ονομαστήρια του Αλέξανδρου
Στις 30 Αυγούστου του 1918, γίνονται εκδηλώσεις για την ονομαστική εορτή του βασιλιά Αλέξανδρου, ο οποίος έχει συμπληρώσει ένα χρόνο στο θρόνο. Οι γιορτές αυτές, αποτελούν μια αφορμή για τους Βενιζελικούς να πανηγυρίσουν τις νίκες τους, τόσο στο εσωτερικό μέτωπο μιας και οι πολιτικοί τους αντίπαλοι βρίσκονται στην εξορία, όσο και στα πεδία των μαχών.
Όπως μας πληροφορεί ο «Νεολόγος» των Πατρών στις 31 Αυγούστου 1918: «Μετά πάσης επισημότητος και μεγαλοπρέπειας εωρτάσθη χθες η επέτειος της ονομαστικής εορτής της Α.Μ. του Βασιλέως Αλεξάνδρου. Η πόλις ευρέθη την πρωίαν σημαιοστόλιστος. Τα Δημόσια, Δημοτικά και στρατιωτικά γραφεία ω, και τα εν τω λιμένι πλοία είχον υψώσει τας σημαίας των. Επίσης αι Τράπεζαι και τα επί της οδού Μαιζώνος, Αγίου Νικολάου και Αγίου Ανδρέου ιδιωτικά καταστήματα και οίκοι είχον σημαιοστολισθή. Τα προξενεία των Συμμάχων αι ουδετέρων κρατών είχον υψώσει τας εθνικάς των σημαίας.
Η Δοξολογία
Επίκεντρο των εκδηλώσεων για τα ονομαστήρια του βασιλιά Αλέξανδρου στην Πάτρα, είναι ο Μητροπολιτικός Ναός της Ευαγγελίστριας στην οδό Μαιζώνος, όπου το πρωί της Πέμπτης 30 Αυγούστου 1919, τελείται Δοξολογία, παρουσία των πολιτικών και στρατιωτικών Αρχών της πόλης, παρουσία πλήθους Πατρινών. Το έναυσμα των εορταστικών εκδηλώσεων όπως γράφει ο «Νεολόγος» της επομένης ημέρας δίνει το τάγμα του Στρατού, που παρελαύνει στις κεντρικές οδούς της πόλης. «Περί την 9ην ώρα τάγμα στρατού ηγουμένης της στρατιωτικής μουσικής, ήτις επαιάνιζε τον Ψηλορείτη εξεκίνησεν από των στρατώτων και δια των οδών Καλαβρύτων (σ.σ. Γούναρη), Κορίνθου και πλατείας Γεωργίου, εισήλθεν εις την οδόν Μαιζώνος και παρετάχθη προ του ναού της Μητροπόλεως κατά μήκος της οδού».
Στο ρεπορτάζ περιγράφονται αναλυτικά οι αφίξεις των επισήμων στη Μητρόπολη, οι οποίοι καταχειροκροτούνται από το συγκεντρωμένο πλήθος. Τελευταίος καταφθάνει ο αντιστράτηγος Κωνσταντίνος Μηλιώτης Κομνηνός, ο οποίος γίνεται δεκτός με τιμές και ενθουσιασμό από τους Πατρινούς. «Ολίγον μετά τούτου προσέρχεται εις τον ναόν επιβαίνων αυτοκινήτου, ο αντιστράτηγος Διοικητής του Β’ Σώματος Στρατού κ. Κωνστ. Μηλιώτης Κομνηνός, φέρων στολή εκστρατείας. Εις την εμφάνισιν του στρατηγού, ο στρατός παρουσιάζει όπλα, η μουσική ανακρούει χαιρετισμόν, και τα πλήθη χειροκροτούν, ενώ ο στρατηγός χαιρετά στρατιωτικώς», περιγράφει σχετικά ο συντάκτης του «Νεολόγου».
«Ζήτω ο Βασιλεύς, ζήτω ο Βενιζέλος»
Η Δοξολογία ολοκληρώνεται με πανηγυρικές κωδωνοκρουσίες και ζητωκραυγές υπέρ του βασιλιά Αλέξανδρου, αλλά και του Ελευθέριου Βενιζέλου. Ιδού πως περιγράφει τα συμβαίνοντα η εφημερίδα: «Μετά την δοξολογίαν ψάλλεται το Πολυχρόνιον (σ.σ. δέηση για τη μακροημέρευση του βασιλιά), ότε αμέσως ο κώδων του ναού της Μητροπόλεως κρούεται, ο στρατός παρουσιάζει όπλα, η μουσική της φρουράς ανακρούει τον Εθνικός Ύμνον και τα πλήθη τα έξωθι του ναού αποκαλύπτονται. Μετά το πέρας του Πολυχρονίου, ο Νομαρχών κ. Παπαντωνίου αναφωνεί «Ζήτω ο Βασιλεύς» και τα πλήθη τα εν τω ναώ επαναλαμβάνουσι την ζητωκραυγήν. Ακολούθως ο κ. Κουτσουδάκης πρόεδρος του Συλλόγου των Κρητών ζητωκραυγάζει υπέρ του κ. Βενιζέλου, του στρατού και των Συμμάχων Δυνάμεων, ενώ τα πλήθη επαναλαμβάνουν τας ζητωκραυγάς».
Η παρέλαση και ο θούριος «Ψηλορείτης»
Οι εορτασμοί ολοκληρώθηκαν το απόγευμα της ίδιας ημέρας με παρέλαση του Στρατού, υπό τους ήχους του θούριου «Ψηλορείτης», αφιερωμένο στον Ελευθέριο Βενιζέλο, ο οποίος καταγόταν από την Κρήτη. Όπως γράφει ο «Νεολόγος»:
«Το εσπέρας εφωταγωγήθηκαν τα διάφορα δημόσια και στρατιωτικά γραφεία. Περί την 7ην εσπερινήν ώρα εγένετο ενθουσιώδης παρέλασις του στρατού δια των κεντρικότερων οδών της πόλεως υπό τους γλυκείς ήχους του Ψηλορείτου ον ανέκρουεν η ηγουμένη του παρελαύνοντος στρατού μουσική της φρουράς. Οι στρατιώται αλλόφρονες εκ του ενθουσιασμού έψαλλον το θούριον του Βενιζέλου, ενώ άλλοι εζητωκραύγαζον υπέρ του Βενιζέλου, ειδικώς δε καταρτισθέν κόρο εκ στρατιωτών, το οποίον είπετο της Στρατιωτικής μουσικής έψαλλε τον «Ψηλορείτη» υπό τους ήχους της μουσικής. Η διέλευσις των ενθουσιώντων οπλιτών εκ των οδών προκάλει τας επευφημίας και τα χειροκροτήματα του κόσμου. Χαρακτηριστικόν δε του προκληθέντος ενθουσιασμού είνε, ότι κατά την παρέλασιν του στρατού δια της οδού αγίου Νικολάου, ο γνωστός ανθοπώλης Σπύρος Στουπάκης, ήρπασε τα εις τον κάλαθον άνθη τα οποία επώλει και έρριψεν αυτά επί των διερχομένων στρατιωτών, υπό τα χειροκροτήματα του κόσμου και τας ζητωκραυγάς των οπλιτών».
Ο θούριος του Βενιζέλου
Ο θούριος του Βενιζέλου, που τραγουδούσαν εκείνη την ημέρα οι Πατρινοί, γράφτηκε το 1917 σε στίχους Αγγέλου Δόξα και μουσική Μανώλη Καλομοίρη και οι στίχοι του είναι ως εξής:
Βενιζέλε μας πατέρα της πατρίδας,
Βενιζέλε μας πατέρα της φυλής
κάθε πόθου μας και κάθε μας ελπίδας
είσαι συ ζωή και φως κι αγωνιστής.
Ζήτω ζήτω η λευτεριά, ζήτω κι ο Λευτέρης
που ‘ναι πρώτοι στη γραμμή μας λεβεντογενιά.
Βενιζέλε τι χαρά, μόνο συ το ξέρεις
το στρατί που βγάζει πέρα στην Αγιά Σοφιά.
(από εφημερίδα Νεολόγος των Πατρών)
