Του Daniel Markind
Το πρωινό της 6ης Φεβρουαρίου η Ανατολική Τουρκία και οι γύρω περιοχές χτυπήθηκαν αρχικά από έναν σεισμό μεγέθους 7,8 Ρίχτερ και έπειτα από μια σεισμική δόνηση 7,5 Ρίχτερ. Οι εικόνες ήταν τρομακτικές: πολυώροφα κτίρια κατέρρευσαν, άνθρωποι παγιδεύτηκαν στα συντρίμμια, παλιρροϊκά κύματα, απόλυτη καταστροφή και θάνατος.
Έως τις 15/2 ο σεισμός έχει κοστίζει τη ζωή σε περισσότερους από 40.000 ανθρώπους σε Τουρκία και Συρία. Ο αριθμός αυτός αναμένεται να αυξηθεί και άλλο, αφού οι πιθανότητες να εντοπιστούν επιζώντες στα ερείπια μετά από τόσες μέρες μειώνονται δραματικά. Περιοχές της Συρίας υπέστησαν επίσης τεράστιες ζημιές από τον διπλό σεισμό. Πάνω από 4.000 είναι οι νεκροί στη χώρα. Στο μεταξύ, μεγάλοι σεισμοί -αλλά λιγότερων Ρίχτερ-, μετασεισμοί και απλές δονήσεις έγιναν αισθητοί αυτές τις μέρες σε Λίβανο, Ισραήλ, Κύπρο, Ιορδανία, Ιράκ, Γεωργία και Αρμενία.
Παρά τις ψυχρές σχέσεις μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας τα τελευταία είκοσι χρόνια, ισραηλινές ομάδες έρευνας και διάσωσης στάλθηκαν στις χτυπημένες από τον εγκέλαδο περιοχές της χώρας λίγες ώρες μετά τον δεύτερο μεγάλο σεισμό, για να συνδράμουν το έργο των υπόλοιπων κλιμακίων διάσωσης που έφτασαν από όλο τον κόσμο. Το Ισραήλ φέρεται επίσης να ρώτησε τη Συρία εάν χρειάζεται τη βοήθειά του, παρά τη διαρκή διαμάχη στις σχέσεις των δύο χωρών. Αρχικά, η Συρία φάνηκε να αντιμετωπίζει θετικά την προσφορά βοήθειας από το Ισραήλ. Έπειτα, όμως, η Δαμασκός αρνήθηκε πως ζήτησε βοήθεια από το Ισραήλ. Το τι έγινε πραγματικά δεν είναι σαφές.
Δεδομένης της απελπιστικής κατάστασης που επικρατεί σήμερα στην Τουρκία, στη Συρία και στον Λίβανο, η τρομερή πραγματικότητα -επί του πεδίου- υπερβαίνει την πολιτική στασιμότητα που υπάρχει εδώ και καιρό. Για παράδειγμα, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, το Κατάρ υπέγραψε μια συμφωνία με την οποία αντικαθιστά τη Μόσχα στη συνεργασία της με τη Βηρυτό για την ανάπτυξη των κοιτασμάτων φυσικού αερίου του Λιβάνου στη Μεσόγειο. Τα κοιτάσματα του Λιβάνου γειτνιάζουν με αυτά του Ισραήλ και η συνεργασία θα ήταν σίγουρα επωφελής και για τις δύο χώρες.
Εδώ και μία δεκαετία, και ιδίως μετά την τεράστια έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού τον Αύγουστο του 2020, η οικονομία του Λιβάνου βρίσκεται υπό κατάρρευση. Με το μέλλον στα βόρεια σύνορα της χώρας να διαφαίνεται ακόμα πιο χαώδες, θα ήταν εξαιρετικά επωφελές για τον Λίβανο να ενώσει τις δυνάμεις του με το Ισραήλ στις έρευνες για φυσικό αέριο.
Όχι τόσο δραματική, αλλά εξίσου σημαντική, είναι η κατάσταση με την Τουρκία. Το 2020, η Τουρκία κατέληξε σε μια παράξενη συμφωνία με την προσωρινή Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας τη Λιβύης, επιχειρώντας να μοιράσει την Ανατολική Μεσόγειο σε οικονομικές ζώνες προς όφελος της Άγκυρας και της Τρίπολης. Μιας και η συμφωνία δεν τέθηκε σε εφαρμογή, η κυβέρνηση του Ερντογάν υπέγραψε μια νέα συμφωνία με την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας στην Τρίπολη για την ανάπτυξη και εκμετάλλευση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου που βρίσκονται στο ανατολικό τμήμα της Λιβύης. Τη συμφωνία καταδίκασαν Ελλάδα και Αίγυπτος.
Μετά τη ρωσική εισβολή, ο Ερντογάν έχει επιλέξει μια αμφιταλαντευόμενη στάση ως μέλος του ΝΑΤΟ και ως γείτονας των δύο αντιμαχόμενων πλευρών. Έως τώρα, ο Τούρκος πρόεδρος έχει καταφέρει να διατηρεί -συγχρόνως- καλές σχέσεις τόσο με το Κίεβο όσο και με τη Μόσχα. Ο Ερντογάν έχει χρησιμοποιήσει αυτή τη νέα “δύναμη” που απέκτησε για να διαταράξει τα σχέδια ένταξης της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, και να πουλήσει προϊόντα και στις δύο εμπόλεμες πλευρές, ενώ παράλληλα εμφανίζεται ως διαμεσολαβητής μεταξύ των δύο πλευρών για να επέλθει -εάν και πότε- ένα ειρηνικό τέλος στη σύγκρουση.
Δυστυχώς για τον Ερντογάν, τίποτα από όλα αυτά δεν άλλαξε την επισφαλή οικονομική κατάσταση της Τουρκίας. Αντί να εξελιχθεί η Τουρκία σε μία πλούσια και κυρίαρχη ηγέτιδα δύναμη και ο λαός της να ζει υπό συνθήκες ασφάλειας και ευημερίας, ο καταστροφικός σεισμός ανάγκασε τον Ερντογάν να απευθυνθεί επειγόντως στον διεθνή παράγοντα για βοήθεια. Η εξωτερική βοήθεια έφτασε γρήγορα, αλλά οι συνέπειες από τον σεισμό δείχνουν τις τεράστιες ελλείψεις στις τουρκικές οικοδομικές πρακτικές, για να μην αναφερθούμε στις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις από τον φονικό σεισμό στην τουρκική οικονομία και στον ρόλο της στη διεθνή πολιτική σκηνή. Όλα αυτά δεν συνάδουν με τον σύγχρονο, ισχυρό, διαμεσολαβητικό ρόλο που επιδιώκει να αναλάβει η Τουρκία.
Οι ειδήσεις από τις περιοχές που χτύπησε ο εγκέλαδος θα αποκαλύπτουν νέες ιστορίες φρίκης τις επόμενες εβδομάδες, αλλά και περιστατικά ηρωισμού και αναπτέρωσης της ελπίδας. Μακροπρόθεσμα ίσως δούμε τις τεκτονικές πλάκες που προκάλεσαν τον σεισμό, να συνταράζουν το πολιτικό σκηνικό στη Μέση Ανατολή. Οι συνέπειες από τον διπλό σεισμό και τις καταστροφές που προκάλεσε ίσως καθορίσουν τις διεθνείς σχέσεις -αν όχι τις εξελίξεις στον κλάδο της ενέργειας και στην οικονομία της ευρύτερης περιοχής- για την επόμενη γενιά.
