ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΜΠΕΚΙΡΗ – τ. ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΥ
Αναφέραμε στο προηγούμενο κεφάλαιο τα πολιτικά γεγονότα της κρίσης στα Ίμια, η οποία ολίγον έλλειψε να οδηγήσει τις δύο γειτονικές χώρες, δηλαδή την Ελλάδα και την Τουρκία, σε πόλεμο. Τα Ίμια αποτελούν μία συστάδα νήσων της περιοχής των Δωδεκανήσων, τα οποία εκχωρήθηκαν στην Ελλάδα μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, σύμφωνα με το άρθρο 14 της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων, την 10/12/1947. Με βάση τη Συνθήκη αυτή η Ιταλία εκχώρησε στην Ελλάδα τα νησιά των Δωδεκανήσων μαζί με τις παρακείμενες νησίδες. Στο σημείο αυτό είναι ανάγκη να επισημάνουμε, ότι με προγενέστερη διμερή Συνθήκη του 1932 μεταξύ Ιταλίας και Τουρκίας τα Ίμια συμπεριλαμβάνονταν σε χάρτη με τα Ιταλικά εδάφη. Έτσι, μετά το 1947 όλες οι κτήσεις της Ιταλίας στην περιοχή των Δωδεκανήσων πέρασαν στην Ελληνική κυριότητα και τα Ίμια ενσωματώθηκαν στο Ελληνικό κράτος. Κατόπιν όλων των ανωτέρω, το Τουρκικό κράτος είχε αποδεχθεί το καθεστώς επικυριαρχίας της Ελλάδας σε όλα τα ανωτέρω νησιά, συμπεριλαμβανομένων και των Ιμίων. Τέλος, σύμφωνα με το άρθρο 189 του Κ.Δ.Ν.Δ., εντός των Ελληνικών χωρικών υδάτων δικαίωμα για παροχή επιθαλάσσιας αρωγής δίδεται μόνον στα υπό Ελληνική σημαία ρυμουλκά ή ναυαγοσωστικά.
Η προσάραξη του πλοίου
Ελέχθησαν όλα τα ανωτέρω, για να αντιληφθεί ο αναγνώστης ότι στην ανωτέρω θαλάσσια περιοχή ηδύνατο να παρέμβουν μόνο Ελληνικά ρυμουλκά και ναυαγοσωστικά μέσα. Και τούτο διότι την 25η Δεκεμβρίου 1995 το φορτηγό τουρκικό πλοίο «Φιγκέν Ακάτ» προσάραξε σε αβαθή ύδατα κοντά στις βραχονησίδες Ίμια και εξέπεμψε σήμα κινδύνου. Τότε το Λιμεναρχείο Καλύμνου, το πλησιέστερο στην περιοχή, έστειλε ρυμουλκό για να αποκολλήσει το τούρκικο πλοίο. Όμως, ο Τούρκος πλοίαρχος αρνήθηκε να δεχθεί τη βοήθεια του ελληνικού ρυμουλκού, υποστηρίζοντας ότι ευρίσκετο σε Τούρκικη περιοχή και άρα οι Τούρκικες αρχές είχαν αρμοδιότητα να προσφέρουν βοήθεια. Μετά την άρνηση του πλοιάρχου του Τούρκικου πλοίου να δεχθεί τη βοήθεια των Ελληνικών αρχών και την προβληθείσα δικαιολογία, το Λιμεναρχείο Καλύμνου την 26η Δεκεμβρίου 1995 ενημέρωσε την αρμόδια Διεύθυνση του Υπουργείου Εξωτερικών, το οποίο μέσω της Ελληνικής Πρεσβείας ειδοποίησε το Τούρκικο Υπουργείο Εξωτερικών ότι αν δεν παρέμβαινε το Ελληνικό ρυμουλκό το Τούρκικο πλοίο θα κινδύνευε. Μετά από όλα τα ανωτέρω, στις 27 Δεκεμβρίου το Υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας ενημέρωσε την Ελληνική Πρεσβεία στην Άγκυρα, ότι ανεξαρτήτως του ποιος θα αναλάμβανε τη διάσωση του Τούρκικου πλοίου, υπήρχε γενικότερο θέμα με τα Ίμια. Τελικά, στις 28 Δεκεμβρίου 1995, δύο ελληνικά ρυμουλκά απεκόλλησαν το Τούρκικο φορτηγό και το οδήγησαν σε τούρκικο λιμάνι. Αξίζει εδώ να σημειώσουμε, ότι το ίδιο πρωινό ένα τούρκικο μαχητικό αεροσκάφος κατέπεσε στα ελληνικά χωρικά ύδατα στην περιοχή της Λέσβου, ύστερα από εμπλοκή με ελληνικά πολεμικά αεροσκάφη. Ο τούρκος πιλότος διεσώθη με τη βοήθεια των ελληνικών αρχών.
Στη συνέχεια και συγκεκριμένα την 29 Δεκεμβρίου 1995 το Τούρκικο Υπουργείο Εξωτερικών επιδίδει διακοίνωση στο Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών, όπου αναφέρει ότι οι βραχονησίδες Ίμια είναι καταχωρημένες στο Κτηματολόγιο Μουγκλά του Νομού Μποντρούμ (Αλικαρνασσού) και ανήκουν στην Τουρκία. Έτσι, μετά τα ανωτέρω ετέθη επίσημα πλέον από την Τουρκία θέμα ιδιοκτησίας των νησιών.
Ο δήμαρχος Καλύμνου και οι δημοσιογράφοι της «Χουριέτ»
Μετά τις προκλητικές δηλώσεις των Τούρκικων αρχών, που θεωρούσαν τα Ίμια ως Τούρκικη ιδιοκτησία, ο Δήμαρχος Καλύμνου, Δημήτριος Διακομιχάλης, θορυβημένος από το γεγονός ότι η Τουρκία εγείρει εδαφικές αξιώσεις στα Ίμια, έσπευσε και ύψωσε την ελληνική σημαία σε ένα από τα δύο νησιά στις 25 Ιανουαρίου του 1996. Μάλιστα, στην ενέργειά του αυτή συνοδευόταν από τον Αστυνομικό Διευθυντή Καλύμνου, Γ. Ριόλα, έναν Ιερέα και δύο κατοίκους της Καλύμνου. Μετά την ενέργεια αυτή τα τούρκικα κανάλια μετέδωσαν την είδηση και την εικόνα με την ελληνική σημαία υψωμένη στα Ίμια, πράγμα το οποίο προκάλεσε σάλο στην κοινή γνώμη της Τουρκίας. Στη συνέχεια, δύο Τούρκοι δημοσιογράφοι της εφημερίδας «Χουριέτ», που εκδίδεται στη Σμύρνη, μετέβησαν στα Ίμια με ελικόπτερο και αφού υπέστειλαν την Ελληνική σημαία ύψωσαν στο ίδιο σημείο την Τούρκικη σημαία. Πρέπει εδώ να σημειώσουμε, ότι όλες τις ενέργειες οι Τούρκοι δημοσιογράφοι τις βιντεοσκόπησαν και τις προέβαλαν από το κανάλι της «Χουριέτ». Βέβαια, τα ανωτέρω γεγονότα ήταν η αιτία να προκληθούν οι Ελληνικές και Τούρκικες αρχές και να σπεύσουν πολεμικά πλοία έτοιμα να εμπλακούν σε πόλεμο. Πέραν όμως από τα ανωτέρω, την 28 Ιανουαρίου 1996, το περιπολικό «Αντωνίου», το οποίο ανήκε στο Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό, έπλευσε πλησίον της Μεγάλης Ίμια και άνδρες του κατέβασαν την Τούρκικη σημαία και ύψωσαν την Ελληνική. Το ίδιο βράδυ της 28ης Ιανουαρίου 1996 Έλληνες βατραχάνθρωποι αποβιβάστηκαν στη Μεγάλη Ίμια, χωρίς να τους αντιληφθούν τα εκεί ευρισκόμενα Τούρκικα πολεμικά.
Οι δηλώσεις Σημίτη – Τσιλέρ
Τα πράγματα όμως δεν έμειναν εκεί. Την επομένη ημέρα, 29η Ιανουαρίου, ο νεορκισθείς Πρωθυπουργός της Ελλάδας, Κώστας Σημίτης, κατά τη διάρκεια των προγραμματικών δηλώσεων της νέας Κυβέρνησης τόνισε ότι στέλνει μήνυμα προς την Τουρκία ότι σε οποιαδήποτε πρόκληση η Ελλάδα θα αντιδράσει άμεσα και δυναμικά. Την ίδια όμως δήλωση έκανε στην Τούρκικη Βουλή και η Πρωθυπουργός της Τουρκίας Τανσού Τσιλέρ, λέγοντας ότι η ελληνική σημαία την επομένη ημέρα θα κατέβει από τα Ίμια.
Η πτώση του ελικοπτέρου
Μετά τις ανωτέρω εκρηκτικές δηλώσεις και από τις ηγεσίες των δύο αντιμαχόμενων, συνέβησαν τα εξής γεγονότα. Την 31η Ιανουαρίου 1996 και περί ώρα 1.40 πρωινή τούρκικες Ειδικές Δυνάμεις απεβιβάσθησαν στην Μικρή Ίμια. Την ίδια ημέρα και περί ώρα 5.30 πρωινή, ελικόπτερο του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, που απογειώθηκε από τη φρεγάτα «Ναυαρίνο», για να διαπιστώσει την παρουσία τούρκικων δυνάμεων στη βραχονησίδα, κατέπεσε κατά την επιστροφή του στη φρεγάτα και τα τρία μέλη του πληρώματος, αξιωματικοί του Πολεμικού Ναυτικού, σκοτώθηκαν. Βέβαια, για την αιτία της πτώσης του ελικοπτέρου έχουν λεχθεί πάρα πολλά. Μεταξύ των άλλων ελέχθη ότι το ελικόπτερο κατέπεσε λόγω της κακοκαιρίας και απώλειας του προσανατολισμού του πιλότου. Ελέχθη επίσης, ότι το ελικόπτερο κατερρίφθη από το Τούρκικο Ναυτικό, είτε από τους Τούρκους καταδρομείς που ευρίσκονταν στη βραχονησίδα. Υπάρχει και η άποψη που υποστηρίζει ότι τα αίτια της πτώσης του ελικοπτέρου απεκρύβησαν για να λήξει η κρίση και να μην οδηγηθούν οι χώρες σε μεγαλύτερη κρίση ή ακόμα και σε πόλεμο.
Η παρέμβαση των ΗΠΑ
Πρέπει εδώ να επισημάνουμε, ότι κατά τη διάρκεια της κρίσης υπήρξαν έντονες παρεμβάσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, για να αποφευχθεί ενδεχόμενος πόλεμος. Βέβαια, στο προαναφερθέν επεισόδιο ενημερώθηκε και ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον. Συγκεκριμένα, η Τανσού Τσιλέρ, Πρωθυπουργός της Τουρκίας, μετέφερε στον Πρόεδρο των ΗΠΑ ότι η Ελλάδα και η Τουρκία ξεκινούν πόλεμο διότι συνεπλάκησαν «δύο Τούρκοι δημοσιογράφοι και μερικοί Έλληνες βαρκάρηδες για μία βραχονησίδα, στην οποία κατοικούσε μία κατσίκα». Βέβαια, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπιλ Κλίντον, αμέσως ενημέρωσε τον διπλωμάτη Richard Holbroune και εκείνος με τη σειρά του ήλθε σε επαφή με τους Πρωθυπουργούς της Ελλάδας και της Τουρκίας, οι οποίοι δεσμεύθηκαν να αποσύρουν από την περιοχή των Ιμίων τις στρατιωτικές δυνάμεις και να υποστείλουν τις σημαίες. Μετά από τις ανωτέρω ενέργειες απεσύρθησαν από την περιοχή τα πολεμικά σκάφη και οι καταδρομείς την πρωία της 31ης Ιανουαρίου 1996 υπό την επίβλεψη του 6ου Αμερικανικού Στόλου, ο οποίος εν τω μεταξύ είχε καταπλεύσει στην περιοχή.
Το «ευχαριστώ» στους Αμερικάνους
Βέβαια, τα ανωτέρω γεγονότα κλόνισαν την αξιοπιστία της νέας Κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, με Πρωθυπουργό τον Κώστα Σημίτη, διότι ο τελευταίος μιλώντας στη Βουλή ευχαρίστησε τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, διότι με τη μεσολάβησή τους απεφεύχθη ο Ελληνοτουρκικός πόλεμος.
Τέλος, πρέπει να σημειώσουμε, ότι η κρίση στα Ίμια έδωσε αφορμή στην Τουρκία να θέσει ζήτημα «Γκρίζων Ζωνών», αμφισβητώντας την κυριαρχία της Ελλάδας σε αρκετά νησιά, συμπεριλαμβανομένων και των Ιμίων. Από την πλευρά της όμως η Ελλάδα δεν αποδέχθηκε ποτέ τέτοιο θέμα, επικαλούμενη πάντοτε τις διεθνείς συμβάσεις.
Ο δήμαρχος της Καλύμνου Δημήτρης Διακομιχάλης, θορυβημένος από το γεγονός ότι η Τουρκία εγείρει εδαφικές αξιώσεις στα Ίμια, υψώνει την ελληνική σημαία στις βραχονησίδες
Στις 27 Ιανουαρίου, στη Μικρή Ίμια, φτάνουν με ελικόπτερο δύο δημοσιογράφοι της «Χουριέτ» και υποστέλλουν την ελληνική σημαία, υψώνοντας μια τουρκική
Τη ζωή τους έχασαν και τα τρία μέλη του πληρώματος, ο υποπλοίαρχος Χριστόδουλος Καραθανάσης, ο υποπλοίαρχος Παναγιώτης Βλαχάκος και ο αρχικελευστής Έκτορας Γιαλοψός
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Νεολόγος
