Εικόνες και μυρωδιές μιας άλλης εποχής…
ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΘΑΝΑΣΗ ΚΟΥΣΤΑ
Τα καλοκαίρια αρχές του 1960, το μπάνιο μας ήταν στην Ψιλή… κι όταν η μέρα πύρωνε από νωρίς σαν την σημερινή κατηφορίζαμε ομαδικά την Κανάρη, με σημάδι την Ψιλή.Στην παραλιακή, πριν τη γραμμή του τρένου, ο δρόμος ήταν ταλαιπωρημένος, γεμάτος βουναλάκια και λακκούβες. Και εμείς ξάφνου βρισκόμασταν ανάμεσα σε διπλόκαρα, που κάνανε ελιγμούς και τρέχανε ασταμάτητα. Ο καροτσέρης όρθιος στην άκρη του κάρου, σαν ακροβάτης, ανέμιζε το καμτσίκι και αγκομάχαγαν τα ιδρωμένα άλογα, για να προλάβει όσο το δυνατόν πιο πολλά δρομολόγια. Τα κάρα με τα άλογα σε σειρά περίμεναν το αγώι στην Όθωνος-Αμαλίας. Ο κυρ Αγγελής, που ήταν μακρινός συγγενής μας, είχε δύο γερά άλογα και ο στάβλος ήταν στη Φαβιέρου, πίσω από τον Αϊ-Διονύση. Με το κάρο του μετέφερε κυρίως λιπάσματα, κάρβουνο, στάρι, αλλά και ξυλεία για τον Βασιλόπουλο, τον Δημητρόπουλο και τον Ντόντη. Αρκετά ξυλουργικά εργοστάσια βρίσκονταν στη Γούναρη, στη Ρήγα Φεραίου και στην Αγίου Ανδρέου. Τα πιο πολλά, με την ονομασία Ξυλοσχιστήριο, είχαν ως βασικό αντικείμενο την κατασκευή κιβωτίων (κασελάκια) για τη συσκευασία και εξαγωγή της σταφίδας..
Τα κάρα με την χαρτόμαζα
Τα κάρα μετέφεραν και χαρτόμαζα για τον Λαδόπουλο. Υπήρχαν δύο κατηγορίες: Η σκληρή ξυλόπαστα και η μαλακή πάστα πολυτελείας. Το εργοστάσιο είχε πάνω από δέκα κυλίνδρους και παρήγε πολλούς τύπους χαρτιού, όπως στρατσόχαρτο, που έκανε και για πάτους, χασαπόχαρτο (με χρώμα γκρι σκούρο), λαδόχαρτο, λεπτό χαρτί, περγαμηνής, κραφτ και τυπογραφικό. Επίσης, μπλε κόλλες, χαρτί για τετράδια και περιτυλίγματος. Έβγαζε και μια μικρή παρτίδα χαρτί υγείας, που τότε ήταν σε περιορισμένη χρήση, καθώς ακόμη δεν είχε εκτοπίσει την εφημερίδα. Το κτίριο με τις Γενικές Αποθήκες, που ήταν ακριβώς απέναντι από την Ψιλή, ήταν γεμάτο με ντάνες τομάρια, αποθηκευμένα ως ενέχυρα… κάθε μέρα βρομοκόπαγε όλη η περιοχή. Δίπλα ήταν το ουζερί του Ανδρέου, που είχε πελάτες κυρίως μάγκες και κουτσαβάκια του λιμανιού. Στα ουζερί της παραλιακής ήταν μόνιμοι πελάτες οι «μουστερήδες» και οι «μπαμπότηδες».Στην Ψιλή το νερό στα ρηχά ήταν θολό, τα παιδιά δεν βλέπαμε βυθό. Στο πλάι μας παροπλισμένα καΐκια και μαούνες, ανάμεσα σε μπερδεμένους κάβους. Πολυδουλεμένα ποντόνια και τραμπάκουλα έστεκαν μελαγχολικά· αποτύπωναν την ιστορία του λιμανιού και ήταν ολοφάνερο αυτό. Είναι χαρακτηριστικό της ατμόσφαιρας και ταιριάζει απόλυτα με την εικόνα, το παρακάτω κείμενο του Κ. Λογαρά από το βιβλίο του Πάτρα, μια πόλη στη λογοτεχνία, στην ενότητα «Λαϊκές παραλίες» (σελ.173):
«ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΗ ΗΜΕΡΑ της δημιουργίας τα παιδιά κατεβαίνανε στη μολυσμένη παραλία, δίπλα στις τράτες που αράζανε πιο πέρα, στους ταρσανάδες και τα βράχια της βρώμικης θάλασσας, εκεί η νόνα καθισμένη ανακούρκουδα, με την μαύρη βελέτζα να σκεπάζει τα πόδια της ως κάτω και την μαντήλα στο κεφάλι για τον ήλιο, κοίταζε τα παιδιά που μπαινόβγαιναν μες στο νερό. Κορμάκια αδύναμα χορτασμένα με μπόλικο ψωμί και ρύζι. Εκεί στην Ψιλή, κοντά στο παλιό Τελωνείο τα παιδιά μαθαίνανε ν’ αγαπάνε τη θάλασσα και να γεύονται την αλμύρα της, γλυκός ο κόσμος και τα καλοκαίρια καίγανε…»
Μετά τον Δεκαπενταύγουστο οι σταφιδαποθήκες της παραλίας άρχιζαν τις προετοιμασίες για την υποδοχή της κορινθιακής σταφίδας της νέας εσοδείας. Γέμιζε η παραλία από εργάτες του σωματείου σταφιδοσυσκευαστών Η Σύμπραξις και του σωματείου αχθοφόρων ασφάλτου Η Εργάνη Αθηνά.
Μετά το μπάνιο στην Ψιλή, νωρίς το μεσημέρι, επιστρέφαμε από την ίδια διαδρομή αλλά από την Γούναρη.Στα αριστερά μας έβγαιναν μυρωδιές από βραστό, πατσά και φασολάδα. Ήταν το μαγέρικο Η Δημητσάνα, με τα βαρέλια σε πατάρια, που είχε πάντα κόσμο και το οποίο ήταν δίπλα σε ένα χάνι με παρκαρισμένα ζώα και κάρα. Χαμηλά στη Γούναρη βρισκόταν και το οινομαγειρείο του Βαγγέλη του Ηπειρώτη, που είχε ως σπεσιαλιτέ πατσά, βραστό και φασόλια στον φούρνο. Το μαγέρικο αυτό, όπως και Η Δημητσάνα, είχε μόνιμους πελάτες τους καροτσέρηδες, που είχαν πιάτσα στην παραλιακή και μπροστά από το μαγαζί, απέναντι ακριβώς από τον σύλλογό τους Ο Κένταυρος. Όπως επίσης τους εργάτεςπου δεν είχαν βγει σε ψηφίο για μεροκάματο από τον σύλλογο φορτοεκφορτωτών ξηράς και προλιμένος Η Πρόοδος και από τον σύλλογο φορτοεκφορτωτών λιμένος Η Αλληλοβοήθεια.
Ο… γαύρος μπουργέτο
Ψαραποθήκες, μηχανουργεία, γραφεία εκτελωνιστών, συμπλήρωναν τη γειτονιά, σε μια περιοχή που έσφυζε από ζωή και ξύπναγε από τα άγρια χαράματα.Όταν ανεβαίναμε από τη Γούναρη, περνούσαμε μπροστά από τα ψαράδικα, που είχαν σωρό στη μόστρα τα παραγουλισμένα χταπόδια και τις σουπιές. Στους μαρμάρινους πάγκους, επίσης, υπήρχαν σε αφθονία τα μιξινάρια, τα μαυρακούνια και οι αυγωμένες μπάφες. Σε τάβλες στο πεζοδρόμιο έγδερναν ράντζες και γατσουλίνια για το μπουργέτο. Πάντως, εμένα η καλύτερη μέρα μου ήταν όταν είχαμε γαύρο μπουργέτο, κι έτρεχα πρώτος να φέρω το ταψί από τον φούρνο, ώστε στον δρόμο να έχω τα τυχερά μου!Και μετά απογεύματα στα Ψηλαλώνια, από νωρίς περιμέναμε με αγωνία πότε θα φανεί από την ανηφόρα της Αθ. Διάκου η καταβρεχτήρα του Δήμου και, μόλις ανέβαινε στην πλατεία για να καταβρέξει το χώμα, τρέχαμε από πίσω για να βραχούμε και να δροσιστούμε. Τότε ο οδηγός της, που μας γνώριζε και του άρεσε το παιχνίδι, άνοιγε τη μεγάλη κλίμακα, κι εμείς τρέχαμε για να μη γίνουμε λούτσα‒ αυτό ήταν το παιχνίδι μας. Οι καταβρεχτήρες είχαν ως ορμητήριο το συνεργείο του Δήμου στην οδό Αρείας, κάτω από τα Ψηλαλώνια. Έμπαιναν στη σειρά και γέμιζαν νερό από τη βρύση μπροστά από το συνεργείο, που έτρεχε ασταμάτητα κι εμείς συχνά εκεί σβήναμε την δίψα μας, αφού γινόμαστε… λούτσα.
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Νεολόγος” των Πατρών
