ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΘΑΝΑΣΗ ΚΟΥΣΤΑ
Με όλα τούτα που συμβαίνουν γύρω μας, τα περίεργα, θλιβερά αλλά και ευτράπελα, δεν μπορεί σίγουρα θα θέλουμε ξεμάτιασμα…. Άλλη θεραπευτική μέθοδο, πιο κατάλληλη, δεν μπορώ να σκεφτώ, σε μια κοινωνία που έχει ξεφύγει και στις πιο πολλές περιπτώσεις οι εκφραστές της μας βγάζουν την γλώσσα προκλητικά.
Ξεμάτιασμα με σίγουρο αποτέλεσμα ακόμη κι αν βρίσκεσαι μακριά. Εξάλλου σήμερα στην εποχή της τεχνολογίας και της ταχύτητας ακόμη και το ξεμάτιασμα γίνεται διαδικτυακά…
Εγώ μεγάλωσα με ξεματιάσματα, γιατροσόφια και διάφορες συνταγές που στην δεκαετία του 1960, ήταν ορόσημο για την μετάβαση της κοινωνίας μας από το παρελθόν στο μέλλον έστω και αβέβαιο.
Το ξεμάτιασμα των αλόγων
Το πιο δύσκολο ξεμάτιασμα δε, ήταν για τα άλογα. Όταν μέναμε στην Γούναρη, περίμενα κάθε μεσημέρι να δω τα άλογα με τα διπλόκαρα, που τελείωναν τα αγώγια στο λιμάνι και κουρασμένα ανηφόριζαν ομαδικά για τους στάβλους τους. Από τη Γούναρη ανέβαιναν τα άλογα του Αλέκου Χόνδρου, που οι στάβλοι του βρίσκονταν κάτω από την περιοχή της Αγίας Τριάδας του Φιλντισένιου, που ήταν στην ίδια περιοχή, στην οδό Σμύρνης και του Σκαμπαρδώνη που ήταν στην περιοχή του Κάστρου.
Πολλές φορές, θες από την κούραση της ημέρας, θες από την ανηφοριά, θες από τη βρεγμένη άσφαλτο, γλίστραγαν τα πέταλα, στο σημείο ακριβώς απέναντι από το μπαλκόνι μας κι όλο και κάποιο άλογο γονάτιζε, ανήμπορο μετά να σηκωθεί. Τότε η νόνα μου που ήταν η οικογενειακή μας ξεματιάστρα, έλεγε ότι το άλογο είναι ματιασμένο, και έτρεχε στην κουζίνα να βγάλει καρβουνάκια και λιβάνια να το ξεματιάσει! Και, ω του θαύματος, μετά το ξεμάτιασμα, ο καροτσέρης κατόρθωνε με μεγάλες προσπάθειες και σήκωνε το άλογο, για να συνεχίσει τον δρόμο του.
Η ερμηνεία ονείρων και σημαδιών
Υπήρχε τότε για τα πάντα μια εξήγηση και γνωρίζαμε τι θα συμβεί, καθώς ερμήνευε όλα τα όνειρα και τα σημάδια. Αν είχα φαγούρα στη μύτη, στο δεξί χέρι, στο αριστερό χέρι, αν πέταγε το βλέφαρο, αν είχα βουητό στο αφτί, έπρεπε να το αναφέρω, για να μου πει τι θα μου συμβεί. Επίσης, αν χυνόταν ο καφές ή το κρασί, αυτό ήταν γούρι και γι’ αυτό δεν στενοχωριόμασταν για τη ζημιά. Αν στις συζητήσεις υπήρχε αναφορά σε κάτι κακό, τότε χτύπαγε με την ανάστροφη του χεριού της σε ξύλο.
Τα χαμένα αντικείμενα
Η ανεύρεση χαμένου αντικειμένου ήταν επίσης μια δύσκολη διαδικασία. Στην μάνας μου το μοδιστράδικο, συχνά χάνονταν πράγματα ανάμεσα σε υφάσματα, πατρόν και φιγουρίνια, όπως κάποια κουβαρίστρα ή ανέμη, ακόμη και το ψαλίδι, η μεζούρα ή το κουσουνέλο. Για την ανεύρεσή τους η καλύτερη μέθοδος ήταν να γίνει κόμπος σε μια λουρίδα κόκκινου υφάσματος, ενώ μια γειτόνισσα ακολουθούσε πιο δυναμική μέθοδο, καρφώνοντας ένα μαχαίρι σε γλάστρα. Συχνά, όμως, αυτές οι παρεμβάσεις ήταν αναποτελεσματικές και έπρεπε να εφαρμοσθούν πιο δραστικά μέτρα. Έτσι, στην ανάγκη, έταζαν πίτα στον Άγιο Φανούριο καθώς η ανεύρεση του χαμένου αντικειμένου ήταν σχεδόν σίγουρη.
Το φύλο του παιδιού
Η νόνα ήξερε με σιγουριά το φύλο του παιδιού που θα γεννιόταν, ανάλογα με το αν το προηγούμενο είχε μία η δύο κορφές στα μαλλιά του ή αν σταύρωνε τα πόδια του. Είχε όμως και μια πιο σίγουρη μέθοδο για να βρει το φύλο του παιδιού, κάτι σαν το υπερηχογράφημα της εποχής. Έτσι, όταν έμαθε πως η θεία Μαρίνα έμεινε έγκυος, την κάλεσε στο σπίτι και την έβαλε να καθίσει σε ένα μαξιλάρι, διαλέγοντας ανάμεσα σε δύο, που είχε βάλει δίπλα – δίπλα. Αποκάτω τους είχε βάλει ένα μαχαίρι και ένα ψαλίδι, αντίστοιχα. Η θεία κάθισε στο μαξιλάρι με το ψαλίδι και το πόρισμα βγήκε, ότι θα κάνει κορίτσι. Η πρόβλεψη έγινε αιτία προστριβών με τον «Μποχωρίτη» άντρα της, που ήθελε οπωσδήποτε «πιδί», γιατί είχαν ήδη δύο «τσούπες». Έτσι, μετά τη διάγνωση έκοψαν και την καλημέρα στη νόνα μου. Ευτυχώς, πάντως, η μέθοδος δεν αποδείχτηκε επιτυχής, η θεία έκανε αγόρι, κι έτσι γλίτωσε την γκρίνια ‒ που θα ήταν εξασφαλισμένη και διαρκείας, αν έκανε κι άλλη τσούπα.
Το γάλα γαϊδούρας και το μουρουνέλαιο
Κάποια στιγμή όμως, τα πράγματα σοβάρευαν. Ο κοκορόβηχας ήταν παιδική ασθένεια, που με έπιασε και εμένα και για τη θεραπεία της έπρεπε να πίνω για κάποιες ημέρες γάλα γαϊδούρας. Η λύση βρέθηκε με τον κυρ Απόστολο, τον μανάβη, που κατέβαινε κάθε δεύτερη μέρα από την Εγλυκάδα και πέρναγε από τη Γούναρη με τη σούστα γεμάτη λάχανα, αντίδια, βρούβες, βλίτα, αγριοράδικα, ζοχούς και πικραλίθρες, που ήταν παλιά, βαμμένη μπλε σε πολλές στρώσεις και έτριζε με θόρυβο. Ο μανάβης επιλέχθηκε, γιατί είχε το πλεονέκτημα να σέρνει τη σούστα η γαϊδούρα του. Έτσι, κάθε πρωί την άρμεγε μπροστά από το σπίτι μας, για να μπαίνει κατευθείαν στο ποτήρι το φρέσκο γάλα, που ήθελα δεν ήθελα το έπινα. Η θέα από το μαστάρι της γαϊδούρας και τη χερούκλα του μανάβη, που άρμεγε και κράταγε το ποτήρι με νύχια μαύρα από το χώμα, με ανάγκαζαν να τρέπομαι σε φυγή, καταφεύγοντας σε δύσκολες κρυψώνες. Όσο κι αν κρυβόμουν, όμως ‒κάτω από κρεβάτια, πάνω σε πατάρια ή στην ταράτσα‒ το γάλα δεν το γλίτωνα.
Όπως δεν γλίτωνα και το μουρουνέλαιο, που οι δύο κουταλιές της σούπας ημερησίως αποτελούσαν μια μικρή αηδιαστική δοκιμασία. Ένας μεγάλος φόβος τότε ήταν η αδενοπάθεια και γι’ αυτό, εκτός από το μουρουνέλαιο, σε κάποιες περιόδους ακολουθούσαμε κι άλλες συνταγές. Το πρωί ένα φλιτζάνι συμπυκνωμένο ζαχαρούχο γάλα Βλάχας, που είχε αραιωθεί ελαφρώς.
Πιο χαλαρή αντιμετώπιση είχα, πάντως, όταν έπαθα μαγουλάδες (ή παραμαγούλες), καθώς η θεραπεία ήταν τύλιγμα του κεφαλιού πολύ σφιχτά με ένα μεγάλο λευκό μαντίλι, ώστε έμοιαζα με κούνελο και γι’ αυτό δεν εμφανιζόμουν πουθενά• οι παραμαγούλες ούτως ή άλλως υποχρέωναν σε παραμονή στο σπίτι, κι έτσι τις πέρασα στο κρεβάτι.
Για όλες τις ασθένειες πάντως είχαν θεραπευτικές λύσεις, είτε με μαντζούνια είτε με προσευχές και το σημαντικό είναι πως δεν απέχουμε χρονικά και πολύ από τότε…
*Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Νεόλογος
