100 εκατομμύρια οι άνθρωποι που έχουν εκτοπιστεί από τις πατρογονικές εστίες τους, εξαιτίας των πολέμων και των διώξεων.
ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΒΕΡΥΚΙΟΥ
Η 11η Ιουλίου καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα Πληθυσμού το 1990 για να κάνει γνωστό στο ευρύ κοινό τα προγράμματα του Ταμείου για τον Πληθυσμό (UNFPA), ενός οργανισμού του ΟΗΕ που προωθεί το δικαίωμα κάθε άνδρα, γυναίκας και παιδιού στην υγεία και τις ίσες ευκαιρίες.Το UNFPA σχεδιάζει και υλοποιεί πολιτικές και προγράμματα περιορισμού της φτώχειας, αντισύλληψης, ασφαλούς κύησης, πρόληψης και αντιμετώπισης του AIDS και ισότητας των δύο φύλων.Μόνο που ο φετινός εορτασμός γίνεται σε πιο μαύρο φόντο καθώς έφτασαν τα 100 εκατομμύρια οι άνθρωποι που έχουν εκτοπιστεί από τις πατρογονικές εστίες τους εξαιτίας της βίας, των διώξεων και της καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.Η αναλογία σε παγκόσμια κλίμακα είναι τρομακτική: Ένας στους 78 ανθρώπους είναι σήμερα εκτοπισμένος! Αυτό αναφέρει η ετήσια έκθεση «Global Trends» της υπηρεσίας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, που δόθηκε στη δημοσιότητα τον περασμένο μήνα.Την τελευταία δεκαετία τα προσφυγικά και μεταναστευτικά δεδομένα επιδεινώνονται χρόνο με τον χρόνο, ενώ το τρέχον έτος σημειώνεται ρεκόρ δεκαετίας κυρίως λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, που όπως εκτιμούν τα δυτικά ΜΜΕ έχει προκαλέσει έναν από τους μεγαλύτερους αναγκαστικούς εκτοπισμούς από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.Τα στοιχεία που δημοσιεύει ο ΟΗΕ δείχνουν ότι περισσότεροι από 7 εκατομμύρια Ουκρανοί έχουν εκτοπιστεί εντός της χώρας και περισσότεροι από 6 εκατομμύρια έχουν εγκαταλείψει την Ουκρανία ως πρόσφυγες. Ανάλογοι εκτοπισμοί γίνονται σε χώρες όπως την Μπουρκίνα Φάσο και την Μιανμάρ.
Η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες αναφέρει ότι βάσει των τελευταίων στοιχείων που διαθέτει οι αναγκαστικοί εκτοπισμοί περιλαμβάνουν :
26,6 εκατομμύρια πρόσφυγες.
50,9 εκατομμύρια εσωτερικά εκτοπισμένους.
4,4 εκατομμύρια αιτούντες άσυλο
4,1 εκατομμύρια Βενεζουελάνους εκτοπισμένους στο εξωτερικό.
Η ίδια έκθεση αναφέρει ότι εκτός από την Ουκρανία, πάνω από τα 2/3 των προσφύγων προέρχονται από πέντε μόνο χώρες: Συρία, Βενεζουέλα, Αφγανιστάν, Νότιο Σουδάν και Μιανμάρ.Η Τουρκία – για να λέμε και του στραβού το δίκιο- φιλοξενεί τον μεγαλύτερο πληθυσμό προσφύγων το 2021, που αγγίζει τα 3,8 εκατομμύρια.
Δυσοίωνο το μέλλον
Δυστυχώς, το μέλλον δεν προβλέπεται ευοίωνο. Είναι πολύ πιθανό οι περιβαλλοντικές κρίσεις να αυξήσουν περαιτέρω τους εκτοπισμούς που θα χαρακτηρίζονται ως «κλιματικοί» πρόσφυγες.Φετινή έρευνα σε 14 Αραβικά κράτη δείχνει ότι το 91% της νεολαίας πιστεύει ότι η αλλαγή του κλίματος είναι το κυρίαρχο πρόβλημα που τους απασχολεί και το οποίο ενδεχομένως να τους αναγκάσει να απομακρυνθούν από τις χώρες τους!Η περιοχή της ΜΕΝΑ ένα από τα πρώτα θύματα της Κλιματικής Αλλαγής που μπορεί να γεννήσει πολέμους και μεγάλα προσφυγικά κύματα.Μια εξέλιξη που φαντάζει ως κόλαση για την Ευρώπη και ειδικότερα για την χώρα μας καθώς βρίσκεται στη «μπουκαπόρτα» της θάλασσας του Λεβάντε.Έχετε ξανακούσει για την MENA; Είναι η περιοχή που αποτελείται από τις χώρες που βρίσκονται μέσα και γύρω από τη Μέση Ανατολή, την Βόρεια Αφρική και επεκτείνεται έως την Νότια Ασία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, και βορείως απλώνεται έως και την Τουρκία ως μέρος της Μέσης Ανατολής και περιφερειακή δύναμη της Δυτικής Ασίας.Η χώρες της περιοχής MENA μοιράζονται μια σειρά από πολιτιστικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές ομοιότητες όπως για παράδειγμα, μερικές από τις πιο ακραίες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής που ήδη γίνονται αισθητές στη ΜΕΝΑ καθώς η θερμοκρασία έχει αυξηθεί κατά 1.5 βαθμούς Κελσίου μέσα στα τελευταία 70 χρόνια. Οι νέες προκλήσεις των κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων που ήδη έχει δημιουργήσει η οικονομική και ενεργειακή κρίση τείνουν να επιδεινωθούν από την κλιματική αλλαγή.Οι ξηρασίες και οι πυρκαγιές είναι δύο από τις φυσικές καταστροφές που σιγά-σιγά γίνονται κανόνας στην περιοχή ΜΕΝΑ, και ενισχύουν τις ανησυχίες για την ασφάλεια των υδάτων και των τροφίμων.
Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Διαχείρισης Πολιτικής Ανάπτυξης εκτιμάει ότι ειδικότερα η Βόρεια Αφρική, αναμένεται να υποστεί μεγαλύτερες καταστροφές από πυρκαγιές λόγω των αυξανόμενων θερμοκρασιών και της μεγαλύτερης ξηρασίας. Από την άλλη πλευρά, στην καρδιά της Μέσης Ανατολής, οι ιρακινοί ποιμενικοί αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις παραδόσεις τους σε αναζήτηση πιο βιώσιμων συνθηκών. Οι σοβαρές ξηρασίες έχουν ως αποτέλεσμα την μείωση των υδάτων και των καλλιεργειών αλλά και της κτηνοτροφίας επηρεάζοντας ήδη το 18% του πληθυσμού στο Ιράκ. Ο δυτικός γείτονας του Ιράκ, η Ιορδανία, αντιμετωπίζει επίσης περιβαλλοντική κρίση λόγω των ελάχιστων βροχοπτώσεων που τείνουν προς εξαφάνιση τα υπόγεια ύδατα.Η εισροή των Σύριων προσφύγων στην Ιορδανία κατά την τελευταία δεκαετία επηρέασαν περαιτέρω την εύθραυστη υποδομή νερού της Ιορδανίας. Η εξέλιξη αυτή οδήγησε την Ιορδανία να συνάψει συμφωνία με το Ισραήλ, με την μεσολάβηση των ΗΑΕ, βάσει της οποίας η Ιορδανία θα παράσχει 200 μεγαβάτ ηλεκτρικής ενέργειας στο Ισραήλ για να λαμβάνει από το Ισραήλ ετησίως 200 εκατομμύρια κυβικά μέτρα αφαλατωμένου νερού! Η συμφωνία παρουσιάστηκε ως μια σημαντική πρόοδος για την αντιμετώπιση της κρίσης του νερού στην Ιορδανία. Ωστόσο, οι Ιορδανοί γκρινιάζουν καθώς βλέπουν τους ενεργειακούς λογαριασμούς τους να γίνονται όλο και πιο ακριβοί!Στο άμεσο μέλλον καθώς θα σπανίζουν οι φυσικοί πόροι, σε στρατηγικές περιοχές όπως είναι η ΜΕΝΑ, αναμένεται η υποκίνηση νέων συγκρούσεων και η υποδαύλιση των τρεχουσών.
Η θάλασσα του Λεβάντε …υπερθερμαίνεται επικίνδυνα
Η ανησυχία γίνεται εντονότερη καθώς είναι πολύ πιθανή η αποσταθεροποίηση της θαλάσσιας περιοχής του Λεβάντε η οποία θα μπορούσε να μετατραπεί σε περιοχή έντασης παρόμοια με εκείνη στη θάλασσα της Νότιας Κίνας!Θάλασσα του Λεβάντε, ονομάζεται το ανατολικό τμήμα της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου. Βορείως οριοθετείται με την τουρκική ακτή. Βορειοδυτικά συνορεύει με την Κύπρο και το Αιγαίο Πέλαγος, ενώ δυτικά με το Λιβυκό Πέλαγος. Το δυτικό όριο της γραμμής είναι από το ακρωτήριο Ρας αλ Χιλάλ στις ακτές της Λιβύης έως την Γαύδο, νοτίως της Κρήτης. Το μεγαλύτερο βάθος είναι τα 4384 μέτρα στη θαλάσσια «Τάφρο του Πλίνιου», περίπου 80 χιλιόμετρα νότια της Κρήτης. Ο γεωγραφικός αυτός χώρος έχει επιφάνεια 320.000 τ.χλμ.Έχοντας υπόψιν τα παραπάνω δεδομένα και παρατηρώντας τον γεωγραφικό χάρτη, εύκολα μπορεί να καταλάβει ο οποιαδήποτε πόσο εύθραυστες αναμένεται να είναι οι γεωπολιτικές ισορροπίες στην αυλή μας, στην γειτονιά της Μέσης Ανατολής και της Νοτιανατολικής Μεσόγειου, εν όψει και των νέων δεδομένων που αναμένεται να προκαλέσει η κλιματική αλλαγή με συγκρούσεις και μετακινήσεις πληθυσμών.Ήρθε η ώρα των Δημάρχων, αφού τα αστικά κέντα θα επωμισθούν το βάρος των νέων μεταναστευτικών ρευμάτων που προκαλεί η υπερ-γεννητικότητα σε συνδυασμό με την πείνα και η δίψα.
Οι προκλήσεις είναι πολλαπλές
Το εύκολο και το κοντόφθαλμο αλλά που σε οδηγεί σε αδιέξοδο είναι να νομίζεις ότι μπορείς να αντιμετωπίσεις το προσφυγικό και μεταναστευτικό πρόβλημα με pushbacks και επαναπροωθήσεις τύπου «Ρουάντα» που επιχείρησε ο Μπόρις Τζόνσον και εισέπραξε την παγκόσμια κατακραυγή.Η γεωπολιτική βασίζεται σε μαθηματικούς τόπους. Με δεδομένη την αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού, που από 7,7 δισεκατομμύρια σήμερα, αναμένεται να ξεπεράσει τα 10 δισεκατομμύρια μέσα στην επόμενη τριαντακονταετία και με περισσότερο από το ήμισυ αυτής της αύξησης να έχει συγκεντρωθεί μόνο σε εννέα χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου, απαιτείται χάραξη νέας παγκόσμιας στρατηγικής από Διεθνείς Οργανισμούς , κυβερνήσεις και τοπικές διοικήσεις. Ένα μεγάλο βάρος της ευθύνης πέφτει στην Αυτοδιοίκηση. Στις περιφέρειες και τους Δήμους. Όπως αναφέρουν όλες οι μελέτες, οι αυξανόμενοι πληθυσμοί αναπόφευκτα διογκώνουν την αστικοποίηση μέσω της μετανάστευσης.Το 1800, λιγότερο από το 3% του πληθυσμού ζούσε σε πόλεις, αλλά μέχρι το τέλος του 2008 είχε αυξηθεί σε περισσότερο από 50%! Υπήρχαν μόλις 26 μεγαλουπόλεις (10 εκατομμυρίων και πλέον κατοίκων). Αυτό το ποσοστό αυξήθηκε κατά 55% το 2018, ενώ υπολογίζεται ότι θα αγγίξει το 68% έως το 2050 ! Σε συνδυασμό με τη συνολική αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού, θα μπορούσαν να προστεθούν άλλα 2,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι στις αστικές περιοχές μέχρι τα μέσα του αιώνα που διανύουμε.
Επομένως, οι κυβερνήσεις, οι περιφέρειες και οι Δήμοι καλούνται να προετοιμαστούν άμεσα για να αντιμετωπίσουν τους κινδύνους που ενέχει η ραγδαία διόγκωση των αστικών περιοχών.
Οι μελλοντικές προκλήσεις έχουν να κάνουν με την δυνατή και διαρκή κάλυψη των καθημερινών αναγκών των κατοίκων στα αστικά κέντρα, όπως για την εξασφάλιση τροφής, νερού και υγείας του γενικού πληθυσμού. Ταυτόχρονα καλούνται οι κυβερνήσεις να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά την αυξανόμενη ευπάθεια των μεγάλων αστικών περιοχών, τις περιβαλλοντικές πιέσεις που επιδεινώνονται από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.Οι προκλήσεις είναι πολλαπλές γι αυτό και απαιτείται η ανάπτυξη στρατηγικών για τη διαχείριση του φάσματος των περιβαλλοντικών παραγόντων και γεωπολιτικών αναταράξεων που θα μπορούσαν να προκύψουν στο άμεσο μέλλον.
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Νεολόγος” των Πατρών
