του Αντώνη Χαροκόπου
Η πρόσβαση είναι απαραίτητη παντού, στο φυσικό και δομημένο περιβάλλον, στους εξωτερικούς χώρους, στα πάρκα, στις πλατείες, στους δρόμους, στα πεζοδρόμια, στις θέσεις στάθμευσης, στα δημόσια κτίρια και υπηρεσίες, στα πανεπιστήμια, στα σχολικά κτιριακά συγκροτήματα, στα μέσα μαζικής μεταφοράς, στα νοσοκομεία και θεραπευτήρια κάθε είδους, στις αθλητικές εγκαταστάσεις, στους χώρους πολιτισμού, διασκέδασης και αναψυχής, στις παραλίες, αλλά και στην εκπαίδευση, την εργασία, τα κοινωνικά αγαθά, την αυτόνομη διαβίωση κ.λπ.
Δυστυχώς, τα άτομα με αναπηρία εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν καθημερινά μεγάλες προκλήσεις και εμπόδια στη ζωή τους λόγω έλλειψης προσβασιμότητας. Ράμπες πρόσβασης, οδηγοί τυφλών και διαβάσεις καταλαμβάνονται παράνομα από οχήματα, τράπεζοκαθίσματα και εμπορεύματα με αποτέλεσμα η προσπελασιμότητα να καθίσταται από δύσκολη έως αδύνατη. Αν και έχουν γίνει βήματα προόδου πρέπει όλοι (φορείς, Δήμος, πολίτες κλπ.) να κάνουν πολλά περισσότερα από την βελτίωση του επιπέδου πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία στις πόλεις.
Όσον αφορά την προσβασιμότητα στις μεταφορές, υπάρχει σημαντική διαφοροποίηση μεταξύ της Αθήνας και των υπόλοιπων Περιφερειών της χώρας. Τα συγκοινωνιακά συστήματα (μετρό και τραμ) της Αθήνας είναι προσβάσιμα σε ικανοποιητικό επίπεδο, αλλά οι υπόλοιπες πόλεις της περιφέρειας δεν διαθέτουν τέτοια συστήματα και έχουν πολλά προβλήματα ως προς την προσβασιμότητα. Επιπλέον, δεν υπάρχουν προσβάσιμα υπεραστικά λεωφορεία ή τρένα και τα προσβάσιμα ταξί είναι ελάχιστα σε ολόκληρη τη χώρα.
Επίσης, πολύ λίγοι ιστότοποι δημόσιων υπηρεσιών είναι προσβάσιμοι, παρά το ισχύον σχετικό νομικό πλαίσιο. Οι ιδιωτικοί οργανισμοί συνήθως δεν φροντίζουν για την προσβασιμότητα των υπηρεσιών πληροφόρησης και επικοινωνίας τους ή παρέχουν πολύ βασικές υπηρεσίες προσβασιμότητας στους ιστοτόπους τους, όπως η διακύμανση του μεγέθους γραμματοσειράς και η αλλαγή της αντίθεσης των χαρακτήρων.
Στην αλλαγή στάσης, στερεοτύπων και νοοτροπιών καθοριστικό ρόλο πρέπει να διαδραματίσει η Πολιτεία με ακρογωνιαίο λίθο την παιδεία και την εκπαίδευση, η οποία μπορεί να εμφυσήσει σε όλους μία αντίληψη για τα άτομα με αναπηρία που θα βασίζεται στην αλληλεγγύη και την ευαισθησία, αλλά και κάθε ιδιώτης και όχι μόνο το κράτος και οι υπηρεσίες πρέπει να συμβάλει σε αυτό (π.χ. έμποροι, ιδιοκτήτες επιχείρησης εστίασης, αναψυχής και διασκέδασης κ.α.) οφείλοντας να καταστήσουν προσβάσιμες τις επιχειρήσεις τους.
Η υιοθέτηση μίας εθνικής πράξης προσβασιμότητας αποτελεί ορόσημο για την καθολική και ποιοτική αναβάθμιση του δομημένου και φυσικού περιβάλλοντος σε συνδυασμό με την χρήση όλων των εφαρμογών της σύγχρονης τεχνολογίας. Στόχος είναι η διασφάλιση της ισότητας, της αυτονομίας και της ανεμπόδιστης προσβασιμότητας των ατόμων με κινητική αναπηρία η οποία και στην ουσία αποτελεί πρόσβαση και ένταξη στην κοινωνία, εξίσωση των ευκαιριών συμμετοχής και εξάλειψη των διακρίσεων. Ωστόσο, αυτός ο στόχος δεν έχει ακόμα επιτευχθεί. Ηδη υπάρχουν ή αναπτύσσονται προσιτές λύσεις σε καθημερινά θέματα, αλλά εξακολουθεί να υφίσταται ανάγκη για διάδοση ορθών πρακτικών προσβασιμότητας. Η ενίσχυση των διατάξεων για την προσβασιμότητα πρέπει να υποστηριχθεί από την Πολιτεία σύμφωνα με τα άρθρα της Σύμβασης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία που έχει ψηφιστεί και από την χώρα μας.Μία συνεργασία επίσης μεταξύ της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α’ και Β’ Βαθμού και των φορέων εκπροσώπησης των ατόμων με αναπηρία, χρονίως πασχόντων και των οικογενειών τους θα δημιουργήσει μία δυναμική και μία στρατηγική με σκοπό να εξαλειφθούν τα εμπόδια και να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής των ατόμων με αναπηρία και γενικότερα του συνόλου των πολιτών.
Η έννοια της προσβασιμότητας στην πραγματικότητα αφορά το σύνολο των ατόμων με αναπηρία, η δυνατότητα δηλαδή να μπορούν αυτόνομα, με ασφάλεια και άνεση να χρησιμοποιήσουν υποδομές, υπηρεσίες και αγαθά αλλά επιπροσθέτως να επικοινωνήσουν και να πληροφορηθούν ενέργειες που αποτελούν βασικές παραμέτρους για την κατοχύρωση του θεμελιώδους δικαιώματος της ελεύθερης βούλησης και επιλογής κάθε πολίτη με αναπηρία. Η πρόσβαση είναι απαραίτητη παντού, στο φυσικό και δομημένο περιβάλλον, αλλά και στην εκπαίδευση, την εργασία, τα κοινωνικά αγαθά, την αυτόνομη διαβίωση, την ψυχαγωγία και τον αθλητισμό κλπ.
Για το αναπηρικό κίνημα η προσβασιμότητα είναι κορυφαίο ζήτημα: αποτελεί δε από μόνη της αυτοτελές δικαίωμα ενώ ταυτόχρονα η ύπαρξή της συμβάλει στην ανεμπόδιστη άσκηση κορυφαίων ανθρωπίνων και κοινωνικών δικαιωμάτων
* Ο Αντώνης Χαροκόπος είναι περιφερειακός σύμβουλος Δυτικής Ελλάδας,πρόεδρος Πανελλήνιας Ομοσπονδίας ΑμεΑ Δυτικής Ελλάδας & Ιονίων Νήσων καιΓ’ αντιπρόεδρος ΕΣΑμεΑ.
