Του Μιχάλη Παπαγεωργίου
Εδώ τα πράγματα φλερτάρουν με το οξύμωρο. Ενώ δηλώνω απερίφραστα πως για έναν συντάκτη πολιτισμού οι ανασκοπήσεις και οι λίστες κάθε Δεκέμβριο είναι οι εργατοώρες του τρόμου δε μπορώ να αντισταθώ σε μια παρόρμηση μοιρασιάς με τους αναγνώστες του Νεολόγου , των βιβλίων αυτών που για διαφορετικούς λόγους έκαναν τη χρονιά που ξεκουμπίζεται , ένα σκιερό δροσερό πάσο απέναντι στην εκδοτική κάψα και την ηδονική επιλεκτικότητα κάθε βιβλιοαναγνώστη. Επειδή χωρίς να αδικώ ανθρώπους του χώρου οι λίστες με τα 200(!) καλύτερα βιβλία της χρονιάς είναι αγχωτικές , επέλεξα τίτλους που χρωμάτισαν αλλιώς την πρεσβυωπία μου ,χωρίς τη βούλα του «απαραίτητου, καλύτερου, must, διαβάστε το πριν πεθάνετε». Λάβετε, φάγετε, τσεκάρετε, εμπιστευτείτε αν θέλετε…
Ένα βιβλίο για το αμερικάνικο οικογενειακό καρουσέλ
Σταυροδρόμια-Τζόνοθαν Φράνζεν – Εκδόσεις «Ψυχογιός»
Ο μεγάλος σύγχρονος αμερικανός συγγραφέας , ανατόμος του οικογενειακού δείπνου με τα νύχια στις καρέκλες, διερευνά την ιστορία μιας γενιάς. Με το χαρακτηριστικό του χιούμορ και τη σύνθετη σκέψη του, αλλά με ακόμα μεγαλύτερη ζεστασιά, δημιουργεί έναν κόσμο που τον νιώθουμε τόσο οικείο. Με συγγραφική μαεστρία, οι οπτικές των πρωταγωνιστών εναλλάσσονται, ενώ το συγκρατημένο σασπένς κλιμακώνεται στην ιστορία μιας οικογένειας από τις Μεσοδυτικές Πολιτείες των ΗΠΑ σε μια καθοριστική στιγμή ηθικής κρίσης. Τα σέβεντις και πώς να τα αποκτήσετε /αποφύγετε
Ένα βιβλίο που χωράει στη καρδιά
Μικρά πράγματα σαν κι αυτά- Claire Keegan –Εκδόσεις «Μεταίχμιο»
Το χιόνι πέφτει πυκνό μπροστά στα μάτια μας. Σε μια μικρή πόλη της Ιρλανδίας ο Μπιλ Φέρλονγκ προσπαθεί να καλύψει τις παραγγελίες των πελατών του καθώς η χρονιά πλησιάζει στο τέλος της. Στο τιμόνι μιας μικρής εταιρείας και πατέρας πέντε κοριτσιών, έχει καταφέρει να φτιάξει τη ζωή του μόνος του. Η μητέρα του, υπηρέτρια, έμεινε έγκυος στα δεκαπέντε αλλά, σε αντίθεση με ό,τι συνήθως συνέβαινε, δεν την πέταξαν απ’ το σπίτι με το μωρό της. Από αυτή την άποψη, ο Μπιλ ήταν πιο τυχερός από άλλα παιδιά. Την παραμονή των Χριστουγέννων ο Μπιλ κάνει την τελευταία του παράδοση στο μοναστήρι – όπου, υπό το πρόσχημα ότι τις εκπαιδεύουν, οι μοναχές εκμεταλλεύονται κοπέλες «χαλαρών ηθών» και τις βάζουν να δουλεύουν στο πλυντήριο του μοναστηριού. Μια υποδειγματική μελέτη της «ιερής πύκνωσης» σε ένα τόσο δα βιβλίο που βγάζει τα αγκάθια από το πόδι του «ελέφαντα στο δωμάτιο».
Ένα βιβλίο για να μη ξεχνάς την υπαρξιακή αγωνία
Η Ελένα ξέρει-Κλαούδια Πινιέιρο – Εκδόσεις «Carnivora»
Τα πίξελ της μνήμης φθίνουν και ο εφιάλτης της λήθης σαν αναμμένο αλάρμ καραδοκεί. Όλοι πιστεύουν ότι η Ρίτα αυτοκτόνησε. Όλοι, εκτός από την Ελένα, τη μητέρα της. Επειδή η Ελένα ξέρει. Επειδή η Ελένα, όπως κάθε μητέρα, είναι γεμάτη βεβαιότητες που οδηγούν σε αβεβαιότητες.
Ένα δύσκολο ταξίδι προς την πρωτεύουσα, ένα παλιό χρέος και μια αποκαλυπτική συζήτηση συνθέτουν αυτό το σπαρακτικό μυθιστόρημα που αποκαλύπτει τον κρυμμένο αυταρχισμό κάθε υποκριτικής κοινωνίας. Η θηλυκή υποκειμενικότητα, το γυναικείο σώμα και τα καταπιεστικά δεσμά του αποκτούν διαβρωτική δύναμη μέσα από τις σελίδες του μυθιστορήματος Η Ελένα Ξέρει, οδηγώντας μια μάνα και μια κόρη σε μια συνύπαρξη σκληρά οριακή και τραγικά ανθρώπινη. Ένα ανεπανάληπτο λογοτεχνικό κροσέ
Ένα βιβλίο για το θαύμα της χρονικής μετατόπισης
Άντονι Ντορ-Νεφελοκοκκυγία –Εκδόσεις «Πατάκη»
Δεν έχει σημασία ο χρόνος, το πριν και το μετά, ακόμα και το τώρα ,όταν η ανθρωπιά βρίσκεται σε μια προστατευμένη χρονοκάψουλα. Η Νεφελοκοκκυγία είναι ένα μυθιστόρημα ύμνος στη φαντασία και στη συμπόνια, που διαδραματίζεται στην Κωνσταντινούπολη του 15ου αιώνα, σε μια μικρή πόλη της πολιτείας του Άινταχο σήμερα και σε ένα διαστρικό σκάφος στο εγγύς μέλλον, κάποιες δεκαετίες μετά. Ο Ντορ δημιούργησε ένα υπέροχο μωσαϊκό από εποχές και τόπους με συνδετική ύλη αυτή καθαυτή την ιδιότητά μας να συνδεόμαστε – με τη φύση, μεταξύ μας, με εκείνους που έζησαν πριν από εμάς και με εκείνους που θα είναι εδώ όταν εμείς θα έχουμε πια φύγει. Όταν όλα θα έχουν γίνει σκόνη, εμείς θα προσθέτουμε το άστρο, για ομορφιά.
Ένα βιβλίο για τη σκλαβιά της προκατάληψης
Οι προφήτες- Robert Jones ,jr.- Εκδόσεις «Διόπτρα»
Ένα αλληλούια με ήχο μαστιγώματος. Δυο κορμιά σκουρόχρωμα με ουλές και αγάπη που επουλώνει τα πάντα. Όταν με περισσή ευκολία, σχεδόν όλα βαπτίζονται queer εδώ έχουμε μια περίπτωση με μαεστρική σφραγίδα γνησιότητας. Ο Αϊζάια ήταν του Σάμιουελ και ο Σάμιουελ του Αϊζάια. Έτσι ήταν από την αρχή κι έτσι θα ήταν ως το τέλος.
Στον στάβλο φρόντιζαν τα ζώα αλλά κι ο ένας τον άλλο, κάνοντας την άδεια καλύβα καταφύγιο της ανθρωπιάς, της τρυφερότητας και της ελπίδας σε έναν κόσμο που τον όριζαν σκληροί αφέντες.
Αλλά, όταν ένας μεγαλύτερος άντρας –σκλάβος κι αυτός– προσπάθησε να κερδίσει την εύνοια του αφέντη κηρύττοντας τη θρησκεία του στη φυτεία, οι σκλάβοι στράφηκαν ο ένας εναντίον του άλλου. Με έναν αδυσώπητο λυρισμό και ένα παράπονο –γκόσπελ , αυτό το μυθιστόρημα είναι η βουκέντρα για κάθε συντηρητικό αντανακλαστικό.
Ένα «γρήγορο» pulp αστυνομικό σα πυροβολισμός
Τα πτώματα δεν πληρώνουν –Δημήτρης Μαμαλούκας- Εκδόσεις «Κέδρος»
Η χρονιά που διάβασα τα λιγότερα αστυνομικά είχε μόνο ελληνικό «γράμμα έγκρισης». Κυρίως αυτό το ευθύβολο, πρωτότυπο μυθιστόρημα με ήρωα έναν ντετέκτιβ που λες και διακτινίστηκε σε μια αλλόκοτη Αθήνα. Ο ιδιωτικός ντετέκτιβ Νετούνο είναι ένας άνθρωπος διαφορετικός από τους άλλους. Από τη μνήμη του έχουν σβήσει περίοδοι ολόκληρες, βλέπει εικόνες από το μέλλον και κατέχει ένα ιδιαίτερο και μοναδικό χάρισμα.
Ζει στην Αθήνα, σ’ ένα υπόγειο μπούνκερ κυκλωμένος από τη μοναξιά, παρέα με τα βιβλία, τα κόμικς και τους δίσκους του.
Όταν η Σάντι, ένας παλιός του έρωτας, τον καλεί να βρει το μικρό παιδί της που απήγαγαν κάποιοι, ο Νετούνο θα βρεθεί αντιμέτωπος με τον Μπιλ και τον Χίκοκ, ένα δίδυμο αδίστακτων πληρωμένων δολοφόνων. Απνευστί και με δίψα για το επόμενο χτύπημα η ανταμοιβή του αναγνώστη.
Ένα βιβλίο για την μετωπική οικογενειακή ανάμνηση
Εμμανουήλ και Αικατερίνη- Ρέα Γαλανάκη- Εκδόσεις «Καστανιώτη»
Ένα αφήγημα συμφιλίωσης και θερμής αγκαλιάς με το οικογενειακό δέντρο μιας που είναι και ψυχολυτρωτικό τα τελευταία χρόνια. Αφού ποτιστούν οι αναμνήσεις με την συγγραφική δεινότητα της σπουδαίας συγγραφέα ,άσε να σε τυλίξουν οι ρίζες με στοργή. Όπως λέει και ή ίδια στην παραμυθία της « Παραδόξως, μόνο τώρα αφέθηκαν σε εξομολογήσεις τα κατάλοιπα των νεκρών γονέων, μόνο τώρα αποκρίθηκαν στις ερωτήσεις μου οι παλιές μαυρόασπρες φωτογραφίες τους. Η μνήμη μουανακάλεσε πιο εύκολα τις οικογενειακές προφορικές εξιστορήσεις, που τόσο πολύ διαφέρουν από στόμα σε στόμα, απόάντρα σε γυναίκα, από δωμάτιο σε δωμάτιο, από εποχή σε εποχή. Βρέθηκα στους τόπους, όπου σε ποικίλουςχρόνους και σε καιρούς δύσκολους είχαν ζήσει: ιστορικά χωριά της Κρήτης, προπολεμική Βιέννη και Μπορντό, Αθήνα, Ηράκλειο κι άλλους ακόμη. Τόπους-σκηνικά, αφού ανέκαθεν η οικογένεια είναι ο βαθύς εκρηκτικός πυρήνας κάθε δράματος στη ζωή, στην τέχνη.» Νομίζω πως η Αννί Ερνό πρέπει να το διαβάσει με κάποιον τρόπο.
Δύο βιβλία για τον θάνατο ως ευρηματική διέξοδο
R.I.F. o θάνατος στο φέισμπουκ-Μαρία Γιαγιάννου
Μικρή εγκυκλοπαίδεια θανάτου –Κυριάκος Χαρίτος
Εκδόσεις Στερέωμα
Δύο βιβλία με εκλεκτική συγγένεια από νέους συγγραφείς από τον ίδιο εκδοτικό οίκο. Στο βιβλίο του Κ. Χαρίτου ο θάνατος μεταμορφώνεται σε ήρωα ταινίας του Λάνθιμου με σεναριογράφο το χιούμορ, τη ματαίωση και τη γκροτέσκα όψη των πραγμάτων. Στο βιβλίο της Μ. Γιαγιάννου που με κάποιο τρόπο μου έφερε στο νου τον Κωστή Παπαγιώργη, ζούμε (χα!) μια στοχαστική περιπέτεια σπασμένη σε μικρότερες αυτοδύναμες παρατηρήσεις πάνω στην επιδραστικότητα του κυρίαρχου social medium της καθημερινότητάς μας. Κάθε τόσο ο αναγνώστης ξεκουράζεται πάνω από τους (επινοημένους) τύμβους ανθρώπων που πέρασαν από τη ζωή και τους άδραξε το ψηφιακό νεκροταφείο. Στην υγειά μας βρε παιδιά….
Ένα βιβλίο διαστροφικού νουαρ
Στη θέση του οδηγού-Μuriel Spark-Εκδόσεις «Κλειδάριθμος»
Πολυσύνθετο και ραγισμένο πορτρέτο ηρωίδας που προσπαθείς να ανιχνεύσεις τις προθέσεις της εις μάτην. Η Λιζ έχει εξαντληθεί µετά από συνεχή δουλειά δεκάξι χρόνων στο ίδιο γραφείο. Έτσι αφήνει τα πάντα πίσω της, µεταµορφώνεται σε µια γελαστή, κακόγουστα ντυµένη ξελογιάστρα και φεύγει αεροπορικώς στο εξωτερικό για τις καλύτερες διακοπές της ζωής της. Αλλά η αναζήτηση περιπετειών, σεξ και καινούριων εµπειριών παίρνει µια σκοτεινή τροπή και µετατρέπεται σε ένα ταξίδι αυτοκαταστροφής. Ένα βιβλίο που έρχεται με φόρα από το παρελθόν και είμαι σίγουρος πως μπορεί να επηρεάσει τη νέα γενιά συγγραφέων σε πολυκύμαντους διαδρόμους γραφής ιστοριών μυστηρίου.
Ένα βιβλίο που ο Ρεμπώ τραγουδάει δημοτικά
Σαλτος –Ανδρέας Νικολακόπουλος-Εκδόσεις «Ίκαρος»
Μεγάλο καλό έκανε το Γκιακ ,σχεδόν απελευθερωτικό για μια ενδιαφέρουσα φουρνιά γραφιάδων με τη πένα και τα δάκτυλα βουτηγμένα στο χώμα και στο κατάμαυρο μελάνι. Ο συγγραφέας χωρίς δίχτυ ασφαλείας περπατά σε ένα τεντωμένο , παρελθοντικό σχοινί χωρίς να παλεύει για το εφέ αλλά για την άλλη άκρη. Διηγήματα- λεπίδες που δεν ξεχνιούνται εύκολα και προοικονομούν προσμονή και περιέργεια για τη συνέχεια. Ιστορίες για ανθρώπους ανένταχτους σε νόρμες και παραμύθια σκοτεινά σαν ανήλιαγα υπόγεια. Ακούγεται κάπως ερεβώδες το όλον αλλά είναι απίστευτα ουσιώδες και απαραίτητο αυτό το ξεβόλεμα.
Ένα βιβλίο για τον Καζαντζάκη με άλλη υπογραφή
Ανέγγιχτη – Βαγγέλης Ραπτόπουλος-Εκδόσεις «Κέδρος»
Πριν σκάσει –και δίκαια!- η Καζαντζακιάδα με την επανέκδοση των βιβλίων του λατρεμένου συγγραφέα , ο Βαγγέλης Ραπτόπουλος που συνηθίζει να απογυμνώνει τα είδωλά του φρόντισε να ρίξει έναν ημι-μυθοπλαστικό προβολέα στην ερωτική ζωή του Κρητικού .Όπως λέει και ο ίδιος ο Ραπτόπουλος «Η ερωτική ζωή τού περισσότερο μεταφρασμένου παγκοσμίως Νεοέλληνα συγγραφέα, ο οποίος πρέσβευε τον ερωτικό ασκητισμό, τουλάχιστον για ένα διάστημα της ζωής του. Ο σκοπός του συγκεκριμένου ασκητισμού δεν ήταν άλλος από τη «θέωση», και πρόκειται για μία στάση που συναντάται σε πολλές θρησκευτικές παραδόσεις. Για την ακρίβεια, ο ίδιος ο Καζαντζάκης μιλούσε για «εκούσια και προγραµµατισµένη υπέρβαση του ερωτικού ενστίκτου, προκειµένου να εξυπηρετηθούν ανώτερες και πνευµατικότερες ορµές και επιδιώξεις». Αγαπημένο αρκετά και από το κριτικό σινάφι που πάντα κρατούσε αποστάσεις από τον αγαπημένο ιχνηλάτη των παθών.
Ένα βιβλίο για έρωτες στα χρόνια του Brexit
Ακριβώς σαν εσένα –Νικ Χόρνπι- Εκδόσεις «Πατάκη»
Αν τα booktok, τα bookstagram, τα «νέα μέσα» δεν ανακαλύπτουν βιβλία σαν και αυτό, ε ας το κλείσουν το μαγαζάκι. Δε γίνεται μια ερωτική ιστορία με τόσο χιούμορ, οξυδέρκεια, επίκαιρη σαν τελευταία είδηση σε πρωτοσέλιδο και τόσο εύστοχη στο χάσμα γενεών που προσπαθεί να γεφυρωθεί με κάθε τρόπο, να περνάει έτσι. Ένα συνηθισµένο σαββατιάτικο πρωινό σ’ ένα κρεοπωλείο στο Βόρειο Λονδίνο, η Λούσυ και ο Τζόζεφ συναντιούνται στον πάγκο, εκείνη απέξω, αυτός από µέσα. Η Λούσυ είναι καθηγήτρια και µητέρα δύο παιδιών, µε ένα παρελθόν που προσπαθεί να ξεχάσει· ο Τζόζεφ είναι φέρελπις ντιτζέι µε αβέβαιο µέλλον, στο οποίο ίσως πρέπει να αρχίσει να συγκεντρώνεται περισσότερο. Μπορεί να φυτρώσει σε τελείως διαφορετικό έδαφος ένας σπόρος καθοριστικής σηµασίας για τις ζωές τους; Με έκανε να νοιώσω ζεστά και αυτό στο προσφέρει μόνο ένα χάδι ή ένα φιλί.
Αυτά που δε χώρεσαν στο «τσακ»
Μαθήματα χημείας –Bonnie Garmus- Εκδόσεις «Μεταίχμιο», Μισή καρδιά- Δημήτρης Σωτάκης – Εκδόσεις « Κέδρος», Aκουαρέλα –Μαριαλένα Σεμιτέκολου –Εκδόσεις «Ίκαρος», Λυλοχαβιά –Κώστας Μπαρμπάτσης-Εκδόσεις «Κέδρος», Το όνειρο της Ζέλμα-Μariana Leky –Εκδόσεις «Gutenberg».
*Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Νεολόγος
