Πόση δυστυχία μπορεί να προκαλέσει ο πόλεμος και πώς αλλάζει από την μία μέρα στην άλλη τις ζωές των ανθρώπων; Χωρίς να υπάρχει ουσιαστικός λόγος, αναίτια, χωρίς να γνωρίζει κανείς το γιατί.
Toυ Ανδρέα Κολλιόπουλου
Η Ναταλία Καρατζά έφυγε από την Μαριούπολη τρεις μέρες προτού ξεκινήσουν οι βομβαρδισμοί των ρωσικών στρατευμάτων. Έφτασε μετά κόπων και βασάνων στην Βουλγαρία και από εκεί στην Αθήνα και στη συνέχεια στην Πάτρα.
Γνώριζε αυτό που θα ακολουθήσει και ότι η ζωή τους θα άλλαζε από εδώ και στο εξής. Πήρε μαζί της τα τρία παιδιά της, τον 19χρονο Ανέστη, τον 15χρονο Γιάννη και την 13χρονη Έλενα.
Τη συναντήσαμε και αυτή και τα παιδιά της στο ξενοδοχείο «Ατλάντικ» της Πάτρας όπου διαμένουν σε δωμάτιο που τους παραχωρήθηκε από τον ιδιοκτήτη της επιχείρησης, ανταποκρινόμενος άμεσα στο κάλεσμα για βοήθεια που έγινε από τον σύλλογο της ελληνο- ουκρανικής φιλίας, Μιχάλη Ροδόπουλο.
Η οικογένεια άφησε πίσω τον σύζυγο και πατέρα που έμεινε στην πόλη Τζίμπρο για να βοηθήσει εθελοντικά τον άμαχο πληθυσμό, αλλά και τους στρατιώτες της πατρίδας που του μάχονται και βρίσκονται στη πρώτη γραμμή του πυρός.
Το μυαλό της στην κόλαση της Μαριούπολης
Η Ναταλία στην Πάτρα συνάντησε αγάπη από την πρώτη στιγμή που έφτασε. Όμως το μυαλό της δεν γίνεται να μην βρίσκεται στην Μαριούπολη.
Όπως μας λέει ο τελευταίος όροφος του σπιτιού της οικογένειας στην Μαριούπολη (είναι τριώροφο) έχει καταστραφεί από τις βόμβες των Ρώσων, σύμφωνα με την ενημέρωση που είχε πριν από μέρες. Οι φόβοι της για την καταστροφή που θα ερχόταν στην πόλη που γεννήθηκε και που μεγάλωσε, επιβεβαιώθηκαν.
«Δεν ξέρουμε ακριβώς ποια είναι η κατάσταση στην Μαριούπολη, δεν ζήσαμε τα γεγονότα από κοντά» μας λέει σε σπαστά ελληνικά με το βλέμμα της γεμάτο από αγωνία. «Αυτό που γνωρίζουμε και βλέπουμε μέσα από τις εικόνες στην τηλεόραση και στο διαδίκτυο είναι ότι η πόλη εκεί έχει καταστραφεί. Δεν έχει μείνει τίποτα…».
Η δύναμη της ψυχής
Μόλις είχε τελειώσει το μάθημα που κάνει μέσω διαδικτύου στους μαθητές της. Είναι απόφοιτος της σχολής ανθρωπιστικών σπουδών του Πανεπιστημίου της Μαριούπολης και δασκάλα της Ουκρανικής γλώσσας.
Οι μαθητές της πλέον έχουν διασκορπιστεί σε διάφορα σημεία της ανατολικής Ευρώπης. Άλλοι στη Βουλγαρία, άλλοι στην Πολωνία, άλλοι στην Ρωσία, άλλοι στη Ελλάδα. Τα έχει ο πόλεμος αυτά.
Όμως η ζωή έστω και κάτω από αυτές τις συνθήκες, με τον κόσμο να έχει φύγει από την πατρίδα του, να μην γνωρίζει τι έχει απογίνει το σπίτι του, πρέπει να συνεχιστεί με όση κανονικότητα επιτρέπεται μέσα από αυτές τις καταστάσεις.
Είναι ένα στοιχείο και αυτό που μαρτυρά τη δύναμη της ψυχής αυτού του λαού. Τη ρωτάμε για το επώνυμο της – Καρατζά – και της λέμε ότι έχει είναι ένα συνηθισμένο όνομα στην Ελλάδα, προσπαθώντας να της πάρουμε κάπως τη σκέψη από τη Μαριούπολη. «Δεν γνωρίζω αν έχω καταγωγή από την Ελλάδα» μας απαντάει. «Ίσως να έχει ο άνδρας μου, δεν το έχω ερευνήσει».
Δεν έχουν να φάνε, πίνουν νερό από το χιόνι
Άδικος κόπος. Η Μαριούπολη και η κόλαση στην οποία βρίσκονται οι συμπολίτες της ζει μέσα της. «Στην Μαριούπολη αυτή τη στιγμή που μιλάμε οι άνθρωποι ζουν στα υπόγεια και στα καταφύγια. Δεν έχουν να φάνε. Δεν γνωρίζουν πώς να φύγουν από εκεί και να πάνε σε ένα ασφαλές μέρος που να μην κινδυνεύει η ζωή τους. Πίνουν νερό από το χιόνι, καταλαβαίνετε τι περνάει αυτός ο κόσμος εκεί;».
Στην αρχή των βομβαρδισμών και της ρωσικής εισβολής ένα σημαντικό ποσοστό από τους κατοίκους της Μαριούπολης δεν ήθελε να εγκαταλείψει το σπίτι του και την πόλη του.
Όμως στη συνέχεια η κατάσταση χειροτέρεψε, οι βομβαρδισμοί έγιναν ακόμα πιο έντονοι, τα κτίρια το ένα μετά το άλλο έπεφταν σαν τραπουλόχαρτα, έμεινε μόνο το γκρίζο και η στάχτη και ο άμαχος πληθυσμός που πλέον αναζητούσε διεξόδους για να φύγει από αυτή την κόλαση, μη έχοντας την δυνατότητα να επιβιώσει.
Συγγενείς και φίλοι χάθηκαν μεταξύ τους, δεν γνωρίζουν ο ένας την τύχη του άλλου. «Δεν ξέρω τι έχει απογίνει η μητέρα του άνδρα μου» μας λέει η Ναταλία. «Αν ζει, αν έχει φύγει από την Μαριούπολη που έχει πάει. Δεν έχουμε κατορθώσει να επικοινωνήσουμε μαζί της».
Προέχει να σταματήσει τώρα ο πόλεμος
Κι σαν την Ναταλία και τα τρία της παιδιά είναι δεκάδες ακόμα οικογένειες που φτάνουν στα σύνορα της Ρουμανίας, της Πολωνίας και της Ελλάδας. Κι όλα αυτά γιατί; Κανείς ουσιαστικά δεν έχει καταλάβει και να το εξηγήσει με βάση τη λογική.
«Εμείς θέλουμε ειρήνη με όλους. Θέλουμε να επιστρέψουμε στην πόλη μας, στην πατρίδα μας, ακόμα και αν γνωρίζουμε ότι εκεί δύσκολα πλέον θα βρούμε κάτι που να μπορεί να μας κρατήσει. Δεν ξέρουμε τι θα κάνουμε, αν τα καταφέρουμε, αλλά θα το παλέψουμε» μας απαντάει η Ναταλία.
«Το σημαντικό όμως είναι να σταματήσουν τώρα οι βομβαρδισμοί. Να σταματήσει ο πόλεμος. Δεν είχαμε κανέναν πρόβλημα με κανένα για να πάθουμε αυτό το κακό. Μιλούσαμε την ουκρανική γλώσσα, μιλούσαμε ρωσικά, θέλαμε να μάθουμε ελληνικά και για τον ελληνικό πολιτισμό. Θέλαμε να ζούμε ειρηνικά».
Αν είχε τον Πούτιν μπροστά της…
Ο πόλεμος όμως για την Ναταλία και τους κατοίκους της Μαριούπολης, δεν είναι ακριβώς μια πρωτόγνωρη κατάσταση. Εδώ και εφτά χρόνια σχεδόν, όπως μας λέει η δασκάλα από την Ουκρανία, ζουν και μεγαλώνουν τα παιδιά τους σε ένα κλίμα πολέμου, με τη μία ομάδα να μάχεται με την άλλη και στη μέση να βρίσκονται όλες αυτές οι οικογένειες που ζητούσαν ειρήνη και το τέλος των εχθροπραξιών.
Όμως αυτή την κατάσταση που έφερε η ρωσική εισβολή, τα στρατεύματα και οι συνεχείς βομβαρδισμοί, δεν την είχαν ξαναζήσει. «Αν είχα τον Πούτιν μπροστά μου θα του έλεγα να πάρει τον στρατό του, τα αεροπλάνα του και τις βόμβες του και να πάει πίσω στην πατρίδα του, στην Ρωσία» μας απαντάει η Ναταλία σε σχετική ερώτηση που της κάναμε.
«Τι δουλειά έχει να μπει στη γη των προγόνων μας, στη γη που γεννήθηκαν οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας, εκεί που μας μεγάλωσαν οι πατεράδες και οι μανάδες μας και εκεί που θέλαμε και εμείς να μεγαλώσουμε τα παιδιά μας; Η γη αυτή είναι της Ουκρανίας, δεν έχει καμία δουλειά».
Οι Ρώσοι θύματα της προπαγάνδας
Κι συνεχίζει λέγοντας αναφερόμενη στον αδελφικό λαό των Ουκρανών, τους Ρώσους. «Αρκετοί από τους Ρώσους έχουν πέσει θύματα της προπαγάνδας και θεωρούν ότι ο Πούτιν και τα στρατεύματα του εισέβαλε στην Ουκρανία για να ελευθερώσει τον λαό της Ουκρανίας από τους Ναζί.
Δεν είναι έτσι! Ψέματα. Οι Ναζί ποτέ δεν είχαν τον έλεγχο στην Ουκρανία. Όμως και να ήθελε πράγματι να μας ελευθερώσει ο Πούτιν, όπως λέει, πώς πάει να το κάνει;
Ρίχνοντας βόμβες; Γκρεμίζοντας τα σπίτια μας; Καταστρέφοντας την πόλη μας; Είναι δυνατόν; Έχουν κάποια λογική όλα αυτά; Οι Ρώσοι και όλος ο κόσμος θα πρέπει να καταλάβουν ότι αυτή τη στιγμή γίνεται ένας κανονικός πόλεμος, δεν είναι απλά και μόνο μια εισβολή. Κι σε αυτόν τον πόλεμο πεθαίνουν παιδιά, πεθαίνει κόσμος άμαχος…».
Η δασκάλα, παρά την ευγένεια και την καλοσύνη που δείχνουν να την χαρακτηρίζουν σαν προσωπικότητα, με δυσκολία συγκρατεί τον θυμό της. Ο θυμός αυτός φτάνει κοντά στο να γίνει συγκίνηση, σαν τον πόνο που έχουμε όλοι μας όταν μας πνίγει το άδικο.
Οι τρεις έφηβοι που έγιναν πρόσφυγες
Τα τρία της παιδιά, στην εφηβική ηλικία, σε μια ηλικία που κανονικά θα έπρεπε να κάνουν όνειρα για το αύριο, για τις σπουδές τους και να ζουν αυτή την ανεμελιά των χρόνων τους, την ακούνε προσεκτικά, προσπαθώντας να καταλάβουν τι λέει η μητέρα τους.
Δεν γνωρίζουν ελληνικά, όμως θέλουν να μας πουν και αυτά δύο – τρεις κουβέντες. «Είναι πόλεμος, δεν υπάρχει κάτι καλό σε όλο αυτό. Υπάρχει φόβος, ανασφάλεια, βρεθήκαμε από την μία μέρα στην άλλη άστεγοι» τονίζει ο 19χρονος Ανέστης στα αγγλικά.
«Έχουμε χάσει τους φίλους μας, ο ένας είναι εδώ ο άλλος αλλού. Θέλω να πω σε όλο τον κόσμο να βγει στους δρόμους και να μην σταματάει να διαδηλώνει ενάντια αυτού του πολέμου» αναφέρει ο 15χρονος Γιάννης.
Κι τελευταία μας μιλάει η 13χρονη Έλενα. «Νιώθω θυμό για αυτό που ζούμε. Θυμό και είμαι φοβισμένη πλέον για το αύριο».
Η ζεστή αγκαλιά της Πάτρας
Η συζήτηση μας σταματάει κάπου εδώ. Στο μεσοδιάστημα ένας κύριος έχει αφήσει ήδη στο γκισέ του ξενοδοχείου μερίδες φαγητού για την οικογένεια από την Ουκρανία.
Έρχεται καθημερινά σταλμένος από επιχείρηση εστίασης της Πάτρας και όχι μόνο αυτός, αλλά και άλλοι Πατρινοί που έχουν αγκαλιάσει τους ανθρώπους αυτούς που έρχονται από τον πόλεμο. «Κι η Πάτρα, ο κύριος Μιχάλης (πρόεδρος του «Φάρου» ) και η πόλη εδώ σας έχει αγαπήσει;» τη ρωτάμε έτσι για τον επίλογο. Αντί για απάντηση η δασκάλα από την Ουκρανία γελάει και τα μάτια της από το σκοτάδι που είχαν λαμπυρίζουν…
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Νεολόγος” των Πατρών
