Κάτι πρέπει να ειπωθεί για την χτεσινή βραδιά στο Μέγαρο. Η Utopia Orchestra ερμήνευσε την 9η συμφωνία του Bruckner με διευθυντή τον ιδρυτή της, Teodor Currentzis. Ο Κουρεντζής είναι από τους πιο συζητημένους διευθυντές ορχήστρας.
Στην μουσική κοινότητα συζητιέται η τόλμη του και ο αντικομφορμισμός του, άλλοτε θετικά, άλλοτε αρνητικά. Ας πούμε χτες ανέβηκε στην σκηνή σαν ένας ροκ σταρ, με αμάνικο μπλουζάκι και κολλάν. Το κεφάλι του, το κούρεμά του, ήταν σαν ενός μεσαιωνικού πολεμιστή ή μοναχού.
Κάποιοι πίσω μας σχολίαζαν αρνητικά. Αρνητικά σχολιάζεται συχνά και ο τρόπος που επιβάλλει την δική του προσωπικότητα στο έργο. Μετά άρχισε να διευθύνει. Και νόμιζες πως η ορχήστρα είναι ένα εξωγήινο πλάσμα, με πολλά πλοκάμια, που κινείτο όλο μαζί σαν ένας οργανισμός, με αδιανόητη ακρίβεια και δριμύτητα. Γιατί και η ορχήστρα παίζει πάντα όρθια, οπότε μεγιστοποιείται η σωματικότητα, οι μουσικοί συμμετέχουν στο έργο αλλιώς, όπως αλλιώς είναι ένα σώμα σε καρέκλα και αλλιώς ένα σώμα που χορεύει.
Στην τέχνη, όταν φτάνει σε μεγάλα ύψη, όπως έχει φτάσει η συμφωνική μουσική λ.χ., είναι δύσκολο να κάνεις κάτι καινούργιο. Η καινοτομία σοκάρει, αλλά και η ακαδημαϊκή φόρμα αλυσοδένει τους ίδιους τους καλλιτέχνες. Μιά στο τόσο ένας καλλιτέχνης σπάει τα ακαδημαϊκά δεσμά, όχι απλώς για να κάνει εντύπωση, αλλά γιατί έχει να πει κάτι καινούργιο. Μπορώ να σκεφτώ κάποιους καλλιτέχνες που το έκαναν, αμφισβητήθηκαν, αλλά έμειναν ως σημεία αναφοράς της τέχνης τους.
Από τον Γκούλντ στον Κάραγιαν, κι από τον Κηθ Τζάρετ στον Στοκόφσκι, έχουμε ξαναδεί μουσικούς ή διευθυντές ορχήστρας που σφραγίζουν τις ερμηνείες με την προσωπικότητά τους, ακόμα και με οριακές επιλογές, συχνά εκτός της παρτιτούρας.
Πιστεύω ότι ο Κουρεντζής ανήκει σε αυτούς. Kάθε φορά που τον ακούω και τον βλέπω το έργο που ερμηνεύει ξεσκονίζεται μέσα μου, το ‘βλέπω’ με άλλα ‘μάτια’, το ακούω με καινούργια αυτιά.
Χτες φεύγοντας και περπατώντας σπίτι κουβεντιάζαμε για το έργο και είπα σε έναν από τους φίλους που πήγαμε παρέα ότι έκλεινα τα μάτια μου συχνά κατά την διάρκεια της συναυλίας, για να τσεκάρω αν οι εντυπώσεις μου για την δύναμη της ερμηνείας επηρεάζονται από την εικόνα της παλλόμενης ορχήστρας και του θεατρικού ξεμάνικου μαέστρου με το κολλάν.
Αλλά όχι. Η δύναμη ήταν εκεί και με κλειστά μάτια. Η μουσική είχε σώμα. Ο φίλος μου είπε ότι έκανε κι αυτός το ίδιο κι ότι κατέληξε στο ίδιο συμπέρασμα. Πάω τώρα να ακούσω καμιά δεκαριά φορές την 9η του Bruckner για να καταλάβω τι ακριβώς συνέβη χτες.
