ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΜΙΧΑΛΗ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ
Πάντα με διακατείχε μια καχυποψία σχετικά με τους «πετυχημένους» λογαριασμούς στο Instagram. Ο λουδιτισμός με τα ψηφιακά μέσα, το εφήμερο της στιγμής, o αγνός φόβος του boomer. Περσόνες όπως αυτή του Trivialist με κάνουν να επαναπροσδιορίζω τις θέσεις μου. Μέσα από τη σελίδα του μιλά με ένα σύγχρονο και ανεπιτήδευτο τρόπο για την ιστορία με πολύ χιούμορ και έξυπνη χρήση της εικόνας. Πάνω απ΄ όλα όμως χωρίς το απελέκητο copy-paste του google αλλά με βαθιές γνώσεις και σκέψεις σε δεύτερο επίπεδο. Στο βιβλίο του που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Διόπτρα» σε κάνει να αγαπήσεις και πάλι την Ιστορία ή ακόμα και να την αγαπήσεις για πρώτη φορά. Μιλήσαμε για την αξία του ελαττώματος, ιστορικά σαμποτάζ και τις εκδοχές προσωπικότητας.
Μεγαλώνουμε με ατάκες για το παρελθόν και την ιστορία, που βάζοντάς τες στο repeat, καταντούν να χάνουν την αξία τους. «Σβήνοντας ένα κομμάτι από το παρελθόν είναι σαν να σβήνεις και ένα αντίστοιχο κομμάτι από το μέλλον.» Ποια είναι η δικιά σου άποψη; Έχουμε δικαίωμα στη νέα γραφή ιστορίας με καινούργια λάθη και μη δίνοντας και τόση σημασία στο παρελθόν;
Ας υποθέσουμε πως η γενιά μας δε χρειάζεται την ιστορία για να πορευθεί στο μέλλον. Τι ακριβώς θα καταφέρει; Είναι σε θέση ο άνθρωπος να καταλαγιάσει τα πάθη του και να χτίσει έναν κόσμο αρμονικό και ειρηνικό, έχοντας διαγράψει τη συλλογική μνήμη; Το ερώτημα που θέτω είναι ασφαλώς ρητορικό. Θεωρώ πως η ανθρωπότητα, δίχως την ιστορική μνήμη θα ήταν καταδικασμένη, όχι μονάχα να επαναλάβει τα μεγάλα λάθη και εγκλήματα του παρελθόντος (βλέπε γενοκτονίες, εθνοκαθάρσεις, ολοκαυτώματα, ατομικές καταστροφές), αλλά και να διαπράξει ακόμα μεγαλύτερα ατοπήματα, διαθέτοντας πια την τεχνολογία να προκαλέσει ακόμα και τον ίδιο τον αφανισμό της. Σήμερα, μάλιστα, που έχουμε να αντιμετωπίσουμε παγκόσμια ζητήματα, όπως η κλιματική κρίση και τα συνεπακόλουθά της, η μελέτη της ιστορίας κρίνεται πιο απαραίτητη από ποτέ. Εξετάζοντας το παρελθόν κατανοούμε καλύτερα τη φύση του ανθρώπου – του είδους μας δηλαδή– και μπορούμε να χαράξουμε προσεκτικότερα τα βήματά μας στο μέλλον.
Ο Ευρωπαϊκός πολιτισμός και το μεταπτυχιακό σου στη Φιλοσοφία και τις Τέχνες δείχνουν πως το οπλοστάσιο σου για τη συγγραφή του βιβλίου ήταν γεμάτο. Πότε αποφάσισες και με ποια αφορμή να «σαμποτάρεις» τη καταγραφή της ιστορίας με το δικό σου τρόπο;
Πράγματι, οι σπουδές μου ήταν το έναυσμα και η πηγή έμπνευσης τόσο για τη δημιουργία της ψηφιακής μου περσόνας στα σόσιαλ μίντια όσο και για τη συγγραφή του βιβλίου μου. Τελειώνοντας τις πτυχιακές μου σπουδές, ήθελα να επικοινωνήσω τα ενδιαφέροντά μου στον πολιτισμό και στην ιστορία σε ένα ευρύ κοινό, με ένα δικό μου, πιο προσωπικό ύφος, λιγάκι χιουμοριστικό και εύληπτο. Το 2020, λοιπόν, άρχισα να αρθρογραφώ –σχεδόν καθημερινά– και, μετά, το ένα έφερε το άλλο. Οι ακόλουθοι αυξήθηκαν γρήγορα και λίγο αργότερα ήρθε η πρόταση από τις Εκδόσεις Διόπτρα. Και δίχως καλά- καλά να το καταλάβω βρέθηκα στα ράφια των βιβλιοπωλείων, με το πρώτο μου ιστορικό σαμποτάζ!
Λιμοί, καταποντισμοί, διαφωτισμός, Κοπέρνικος, συλλογή κάστανων με νέους τρόπους, μπαρόκ και μύρια όσα… Το μπλέντερ είναι γεμάτο από ετερόκλητα υλικά αλλά κατόρθωσες να τιθασεύσεις το άγριο άλογο του βερμπαλισμού και να είσαι περιεκτικός. Πως το κατάφερες;
Από άποψη περιεχομένου, αυτό που είχε για μένα σημασία ήταν να χτιστεί ένα ενιαίο αφήγημα, όπου θα εξιστορούνταν τα φαινόμενα και τα βασικά γεγονότα της ευρωπαϊκής ιστορίας και του πολιτισμού των πρώιμων νέων χρόνων, δίχως να χάνεται ο αναγνώστης σε ονόματα, χρονολογίες και ακατανόητους όρους ή ανούσιες λεπτομέρειες. Φυσικά, επεξεργάστηκα με πολλή προσοχή το κείμενο μέχρι να καταλήξω στο τι ήταν απαραίτητο ή περιττό, ενώ χρειάστηκε πολλές φορές να διαγράψω ολόκληρες σελίδες – απόφαση δύσκολη, δεδομένου του κόπου και του χρόνου που απαιτούσε το όλο εγχείρημα.
Σε όλες τις μεγάλες προσωπικότητες που κάνουν πασαρέλα στο βιβλίο αποφεύγεις τα επιφωνήματα θαυμασμού και τα «λόγια τα μεγάλα» και τους χαρίζεις μικρά και μεγάλα ντεφό. Δε το κάνεις με τη μέθοδο παπαράτσι του διαφωτισμού αλλά με αγάπη θαρρώ. Γιατί;
Προτιμώ να σκιαγραφώ τις «μεγάλες» προσωπικότητες της ιστορίας περισσότερο σε μια πιο γήινη διάσταση, να τους αποδίδω τα πραγματικά, ανθρώπινα χαρακτηριστικά τους, με όλη τη γκάμα των προτερημάτων και ελαττωμάτων τους, παρά να παρουσιάζω αψεγάδιαστα πορτρέτα, σχεδόν αφύσικα. Δε νομίζω ότι η καλλιτεχνική αξία των έργων του Καραβάτζο, για παράδειγμα, μειώνεται επειδή ο συγκεκριμένος ζωγράφος υπήρξε επιρρεπής σε μπελάδες και παρανομίες. Ούτε το επιστημονικό έργο του Νεύτωνα χάνει κάτι από τη λάμψη του επειδή ο συγκεκριμένος άνθρωπος υπήρξε εριστικός και πολλές φορές εμμονικός με στους συναδέλφους του. Άλλωστε, πόσο αντικειμενική, ρεαλιστική και ενδιαφέρουσα, εν τέλει, μπορεί να είναι μια ιστορία που εξιδανικεύει τα πρόσωπα και αποκρύπτει όλες εκείνες τις ανθρώπινες πλευρές τους, τα πάθη, τις ζήλιες και τις πιο κρυφές επιθυμίες τους;
Κατά πόσο η διαδικτυακή σου περσόνα αγαπητέ Trivialist, καλύπτει; Παγιδεύει; Παιδεύει; (διάλεξε ρήμα) τον Γιώργο;
Για να είμαι ειλικρινής, δε νιώθω πως έχω παγιδευτεί στην ψηφιακή περσόνα του The Trivialist. Τουλάχιστον, προς το παρόν δε σκέφτομαι να αιτηθώ αλλαγή ονοματεπώνυμου (γέλιο). Η παρουσία μου στα σόσιαλ είναι απλώς μία εκδοχή της προσωπικότητάς μου και το βιβλίο είναι η φυσική κατάληξη της παρουσίας αυτής. Και αν όλο αυτό με παιδεύει σε έναν βαθμό, τουλάχιστον με παιδεύει ευχάριστα, αφού κάνω κάτι που επέλεξα και αγαπώ και λαμβάνω την ηθική ικανοποίηση πως πάει καλά.
Ο The Trivialist θα παρουσιάσει το βιβλίο του Από τον βασιλιά θάνατο στον βασιλιά ήλιο, τη Δευτέρα 1 Απριλίου και ώρα 19:30, στο βιβλιοπωλείο Discover στην Πάτρα. Θα συνομιλήσει με τους δημιουργούς των σόσιαλ μίντια σελίδων «Τσιτσιπάς Χούλιγκανς» και «Λάνθιμος Χούλιγκανς», τον δημοσιογράφο Παναγιώτη Μαρκεζίνη και τον κειμενογράφο Νίκο Μπόβολο.
