ΤΟΥ ΦΑΝΗ ΒΓΕΝΟΠΟΥΛΟΥ
Ο Οκτώβριος του 2019 αποδείχθηκε μήνας καθοριστικός για την Καρδιοθωρακοχειρουργική κλινική του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Πατρών, που εκείνη την περίοδο παρέμενε κλειστή από το 2017, με αποτέλεσμα οι ασθενείς από την Πάτρα, την Δυτική Ελλάδα και τα Ιόνια Νησιά να αναγκάζονται να μεταβαίνουν σε νοσοκομεία της Αθήνας για να χειρουργηθούν, με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε χρόνο και κόστος, τόσο για τους ίδιους όσο και για τους οικείους τους. Στις 5 Οκτωβρίου 2019 μια 52χρονη εκδήλωσε στον Πύργο οξύ σοβαρό καρδιολογικό πρόβλημα που έχρηζε άμεσης αντιμετώπισης. Λόγω του ότι η Καρδιοχειρουργική Κλινική του νοσοκομείου Πατρών ήταν κλειστή οργανώθηκε διακομιδή της ασθενούς στο νοσοκομείο Ιωαννίνων η γυναίκα έχασε τη μάχη για τη ζωή έξω από την Άρτα. Το τραγικό συμβάν επανέφερε στο προσκήνιο την αναγκαιότητα επαναλειτουργίας της Κλινικής, με τους τοπικούς φορείς και την κοινωνία να πιέζουν την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υγείας σε αυτή την κατεύθυνση. Ο τότε Υπουργός Βασίλης Κικίλιας δεσμεύθηκε ότι η Καρδιοθωρακοχειρουργική θα επαναλειτουργήσει και «έτρεξε» τις διαδικασίες σε αυτή την κατεύθυνση. Στις 31 Οκτωβρίου η Ιατρική Σχολή Πάτρας εξέλεξε παμψηφεί τον κ. Νίκο Χαροκόπο αναπληρωτή καθηγητή Χειρουργικής Θώρακα και Καρδιάς και Διευθυντή στην Πανεπιστημιακή Θωρακοχειρουργική Κλινική, ο οποίος αποφάσισε να επιστρέψει από το Ηνωμένο Βασίλειο που εργαζόταν και να προσφέρει στην πατρίδα του.
Τον Φεβρουάριο του 2021 η Kαρδιοθωρακοχειρουργική Κλινική άνοιξε και σήμερα έχει να παρουσιάσει σημαντικό έργο, προς όφελος των ασθενών της Δυτικής Ελλάδας, καθώς παρά τις αντικειμενικές αντιξοότητες λόγω του κορωνοϊού, ήδη πλησιάζει τα 100 περιστατικά που αντιμετώπισε. Με αφορμή τη συμπλήρωση των δύο ετών λειτουργίας ο κ. Χαροκόπος παραχώρησε συνέντευξη στον «Νεολόγο» των Πατρών, η οποία ακολουθεί:
Η Καρδιοθωρακοχειρουργική Κλινική του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Πατρών συμπληρώνει δύο χρόνια λειτουργίας υπό τη διεύθυνσή σας. Κάνοντας έναν απολογισμό ποιες προκλήσεις κληθήκατε να αντιμετωπίσετε;
Πράγματι, στις 25 Φεβρουαρίου 2023 κλείσαμε δύο χρονιά από το πρώτο χειρουργείο καρδίας στο ΠΓΝΠ. Ανέλαβα τη θέση μου ως διευθυντής της νέας Καρδιοθωρακοχειρουργικής κλινικής τον Αύγουστο του 2020, και μετά από έξι μήνες οργανωτικού και εξοπλιστικού αγώνα, κατορθώσαμε να κάνουμε τα εγκαίνια της κλινικής στις 25 Φεβρουαρίου 2021 και αμέσως μετά, την επομένη ήμερα, να χειρουργήσουμε τον πρώτο συμπολίτη μας. Από τότε μέχρι σήμερα, ξεπερνώντας πολυδιάστατες δυσκολίες και προβλήματα, πλησιάζουμε αισίως τα 100 περιστατικά! Γυρίζοντας πίσω, οι προκλήσεις που ξεπεράστηκαν ήταν πολλές.
Εκ των έσω, έπρεπε να δημιουργηθεί ο κατάλληλος χώρος για την εγκατάσταση της κλινικής, να εξασφαλιστεί η άρτια ιατροτεχνολογική υποδομή για τη λειτουργία της και να ξεπεραστούν τα προβλήματα που προέκυπταν από το δισδιάστατο χαρακτήρα της καρδιοθωρακοχειρουργικής ειδικότητας. Η καινούργια ομάδα που ήρθε να ξεκινήσει τα χειρουργεία καρδίας ήταν εξειδικευμένη στην καρδιοχειρουργική και η παλαιά ομάδα, που προϋπήρχε, ήταν εξειδικευμένη στη θωρακοχειρουργική. Οι δυο αυτές ομάδες έπρεπε να λειτουργήσουν με αρμονία σε επιστημονικό και κλινικό επίπεδο, για την κάλυψή των αναγκών της νέας Καρδιοθωρακοχειρουργικής κλινικής σε ένα τριτοβάθμιο νοσοκομείο, καθώς καμία από τις δυο ομάδες δεν μπορούσε να είναι αυτόνομη αριθμητικά. Τέλος, έπρεπε ξεπεραστεί η έλλειψή έμπειρου νοσηλευτικού προσωπικού και να εκπαιδευθεί το επικουρικό νοσηλευτικό προσωπικό που είχε προσληφθεί.
Εκ των έξω, έπρεπε η κλινική με τα αποτελέσματα της να κερδίσει τον σεβασμό και την εκτίμηση του ιατρικού κόσμου, εντός και έκτος του νοσοκομείου. Έπρεπε να κερδηθεί η εμπιστοσύνη και η ασφάλεια του απλού κόσμου της περιφέρειας, που έψαχνε να ακουμπήσει το πρόβλημα της καρδίας του «σε καλά χέρια».
Όσον αφορά τις προσωπικές προκλήσεις, έπρεπε να κερδίσω το στοίχημα με τον εαυτό μου ότι θα επιτύχω να κάνω εκείνο που δεν κατάφεραν επώνυμοι συνάδελφοι μου στο παρελθόν και αυτό βέβαια αφορούσε στο «στήσιμο» μίας Καρδιοχειρουργικής κλινικής στην ελληνική περιφέρεια. Έχοντας ήδη αποκτήσει τον αυτοσεβασμό μου και την αναγνώριση μου σε ένα Σύστημα πολύ πιο αυστηρό και σκληρό από την ελληνική πραγματικότητα, όπως είναι το Βρετανικό Σύστημα, ήρθα να αφιερώσω την τελευταία δεκαετία της καριέρας μου στην πατρίδα, και να καταθέσω την αποκτηθείσα γνώση και εμπειρία μου στο στήσιμο μίας πρότυπης καρδιοχειρουργικής μονάδας, προς όφελος των συμπολιτών μου.
Αποφασίσατε να επιστρέψετε στην Ελλάδα και στην Πάτρα, μετά από πολλά χρόνια προσφοράς στο Βρετανικό Σύστημα Υγείας. Ποιες διαφορές αντιμετωπίσατε ανάμεσα στα δύο Συστήματα, της Ελλάδας και της Βρετανίας;
Η εργασία στο Βρετανικό Σύστημα Υγείας είναι μία τεράστια εμπειρία. Θεωρώ τυχερό τον εαυτό μου που γαλουχήθηκε και ενηλικιώθηκε ιατρικά μέσα σ’ αυτό. Βασικές αρχές του Βρετανικού Συστήματος αποτελούν ο επαγγελματισμός, η «ασθενοκεντρική» νοοτροπία παροχής υπηρεσιών (patient centred καρέ) και η διασφάλιση του επίπεδου παροχής υπηρεσιών με τον συνεχή έλεγχο ποιότητας. Συμβουλεύω ανεπιφύλακτα όλους τους νέους γιατρούς μας να το γνωρίσουν, δουλεύοντας κάποια χρονιά σε αυτό.
Αδιαμφισβήτητα, η πανδημία του κορωνοϊού αποτελεί μια τομή. Στην Καρδιοχειρουργική Κλινική, πως επηρεαστήκατε;
Η πανδημία όχι μόνον επηρέασε το ξεκίνημα της Καρδιοθωρακοχειρουργικής κλινικής, άλλα και συνεχίζει να το επηρεάζει. Η ανάπτυξη και η οργάνωση της κλινικής μέσα στην πανδημία είχε πολλές δυσκολίες. Πρώτον, η εκρηκτική αύξηση των θέσεων Εντατικολογίας και Αναισθησιολογίας για την κάλυψή των αναγκών ΜΕΘ (Covid-19), δημιούργησε πρόβλημα πλήρωσης θέσεων στην περιφέρεια. Κατ’ επέκταση, υπήρξε πρόβλημα στελέχωσης της νέο-δημιουργηθείσας Κ.Χ. – ΜΕΘ της κλινικής μας. Δεύτερον, η ίδια η ΚΧ – ΜΕΘ της κλινικής μας, δυναμικότητας έξι κλινών και αναπόσπαστο κομμάτι της λειτουργίας της, διατέθηκε για την αντιμετώπιση ασθενών Covid και μέχρι τώρα ακόμη χρησιμοποιείται για το σκοπό αυτό. Aναγκαστήκαμε λοιπόν να προχωρήσουμε σε δημιουργία μίας νέας μικρότερης ΜΕΘ, δυναμικότητας δύο κλινών – εντός της κλινικής – με τις ανάλογες υλικοτεχνικές προδιαγραφές μίας κανονικής ΜΕΘ, προκείμενου να εξασφαλίσουμε την εύρυθμη λειτουργία της κλινικής. H ανάπτυξη όμως αυτή της νέας ΚΧ – ΜΕΘ εντός της κλινικής, μείωσε τον αριθμό των λειτουργικών κλινών, πράγμα που δυσκόλεψε την παραγωγικότητα της κλινικής. τέλος, έπρεπε να ξεπεραστεί το πρόβλημα στελέχωσης με νοσηλευτικό προσωπικό, καθώς η πλειονότητα των νέων προσλήψεων είχε απορροφηθεί σε δομές Covid.
Μέχρι σήμερα, πόσοι ασθενείς έχουν χειρουργηθεί από εσάς και την ομάδα σας; Σε περίπτωση που δεν λειτουργούσε η Κλινική, όπως συνέβαινε στο παρελθόν, τι θα έπρεπε να κάνουν οι ασθενείς αυτοί;
Όπως ανέφερα προηγουμένως, αισίως πλησιάζουμε τις 100 επεμβάσεις, συμπεριλαμβανομένων τακτικών, έκτακτων, άλλα και επειγόντων περιστατικών. Πολλά από τα περιστατικά αυτά που χειρουργήσαμε, χαρακτηρίζονταν από υψηλό περιεγχειρητικό κίνδυνο (υψηλό euroscore) και πάρα ταύτα, οι επεμβάσεις τους στέφθηκαν από απολυτή επιτυχία.H βαθιά μου ικανοποίηση είναι ότι τα, αποτελέσματα της Κλινικής είναι εφάμιλλα μεγάλων καρδιοχειρουργικών κέντρων, με πολύχρονη εμπειρία. Κατανοείτε φαντάζομαι ότι, η προσωπική περιπέτεια του κάθε καρδιοπαθούς που χρήζει καρδοχειρουργικής επέμβασης είναι μεγάλη αυτή η περιπέτεια γίνεται πολλές φορές δυσβάστακτη, από την ανάγκη απομάκρυνσης του ίδιου του ασθενούς άλλα και των συγγενών του από το οικείο περιβάλλον, από τον τόπο του. Σκεφτείτε ότι κάθε ασθενής που χειρουργείται για την καρδία του, θα πρέπει να υποστηριχθεί από την οικογένεια του σε μία μετεγχειρητική πορεία 7 – 8 ήμερων. Η Κλινική, δίνει μία αποτελεσματική διέξοδο σε όλα αυτά τα προβλήματα. Διαπιστώνω με ικανοποίηση ότι ο κάθε ασθενής που μετεγχειρητικά φεύγει θεραπευμένος από την Κλινική μας, πέραν του θερμού «ευχαριστώ» προ της εξόδου, στην πλειονότητα των περιπτώσεων τονίζει με ενθουσιασμό το γεγονός ότι, είναι ευγνώμων που χειρουργήθηκε στον τόπο του! Αυτό είναι κάτι που ιδιαίτερα με συγκινεί, μίας και αυτός ήταν και ο σκοπός του όλου εγχειρήματος. Βέβαια, κοιτώντας την αλήθεια στα μάτια, θεωρώ ότι η παραγωγικότητα της Κλινικής μας, επί του παρόντος, δεν ανταποκρίνεται στη μεγάλη ζήτηση που υπάρχει στην περιφέρεια. Η λίστα των ανθρώπων που μας εμπιστεύονται και θέλουν να χειρουργηθούν από μας – στον τόπο τους – μεγαλώνει καθημερινά ολοένα και περισσότερο. Επιπροσθέτως, πολλά περιφερικά νοσοκομεία απευθύνονται σε μας, ζητώντας τη μεταφορά ασθενών προς άμεση αντιμετώπιση των καρδιοχειρουργικών τους προβλημάτων. Λυπούμαι ειλικρινά που δεν μπορώ να ανταποκριθώ στην αυξημένη αυτή ζήτηση. Είναι γνωστό ότι η Καρδιοχειρουργική είναι μία πολυδύναμη και πολυδιάστατη οντότητα. Η αύξηση της παραγωγικότητας είναι συνυφασμένη με την αύξηση της στελέχωσης του ανθρωπίνου δυναμικού της κάθε Κλινικής. Χρειαζόμαστε ενδυνάμωση του ιατρικού προσωπικού μας (αναισθησιολόγους, εντατικολόγους, καρδιοχειρουργούς) και του νοσηλευτικού προσωπικού μας, ώστε η αύξηση της παραγωγικότητας μας να γίνει με την πρέπουσα ασφάλεια όσον αφορά τους ασθενείς. Για τον σκοπό αυτό ζήτω καθημερινά τη συμπαράσταση όλων των εμπλεκομένων φορέων, της Πολιτείας και των τοπικών άρχων υγείας, προκείμενου να υπάρξει αύξηση της στελέχωσης του ανθρωπίνου δυναμικού της νέας Καρδιοθωρακοχειρουργικής Κλινικής του ΠΓΝΠ. Στην Αγγλία χειρουργούσα δύο περιστατικά την ήμερα, επί τέσσερις συνεχείς ήμερες την εβδομάδα. Όμως, το Σύστημα προσέφερε πλήρως επανδρωμένες ΜΕΘ και έτσι προσέφερε στον καρδιοχειρουργό την «πολυτέλεια» να μην ανησυχεί για τη στελέχωση της μονάδας, για τον αριθμό των εφημερίων των εντατικολόγων, ή για τις βάρδιες των νοσηλευτώ. Ήταν μία διαφορετική κατάσταση.
Η Κλινική την οποία διευθύνετε, πλέον έχει καθιερωθεί στη συνείδηση των κατοίκων της Δυτικής Ελλάδας, ως υψηλού επιπέδου. Ποιοι παράγοντες εκτιμάτε ότι συνέβαλαν σε αυτό και μάλιστα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα;
Χαίρομαι όχι μονό που το ακούω αυτό, άλλα και που το ζω! Οι περισσότεροι ασθενείς απευθύνονται πλέον σε μας, επειδή έχουν ακούσει τα καλά μας αποτελέσματα και ταυτόχρονα έχουν γευτεί οι ίδιοι ή οι συγγενείς τους το «ανθρωπινό πρόσωπο της κλινικής μας». Η διαφήμιση μας και η δύναμη μας είναι οι ίδιοι οι ασθενείς μας, είναι η δίκη τους μαρτυρία. Χαίρομαι να ακούω λογία όπως: «έρχομαι σε σας γιατί χειρουργήσατε τον γείτονα μου. Είναι πολύ καλά τώρα!» Στη σημερινή κατάσταση, που μας γεμίζει ικανοποίηση, θεωρώ ότι φτάσαμε με τη σκληρή δουλεία μας, την αφοσίωση στο στόχο, την υπομονή και την επίμονη, κόντρα στις δυσκολίες και τις αγκυλώσεις του συστήματος. Δεν ήταν λίγες οι φορές που υπερβήκαμε ωράρια, προγράμματα, άδειες, προκείμενου να υπηρετήσουμε και να ανακουφίσουμε τον πόνο του καρδιοχειρουργικού ασθενούς. Εδώ θέλω να ευχαριστήσω με τιμή, όλο το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό της Κλινικής μου, που προσπάθησε εξαρχής σθεναρά και προσπαθεί καθημερινά δίπλα μου για την επίτευξη των στόχων της κλινικής. Θα μου επιτρέψετε ιδιαιτέρως να ευχαριστήσω την καρδιολόγο της Κλινικής κυρία Έφη Ρούσκα, που ερχόμενη μαζί μου από την Αγγλία και υιοθετώντας το όνειρο μου, δίνει καθημερινά τον εαυτό της τόσο στο επιστημονικό κομμάτι της λειτουργίας της Κλινικής, όσο και στο οργανωτικό. Θα ήταν παράλειψή να μην εκφράσω τις ευχαριστίες μου και στη διοίκηση του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Πατρών, καθώς και στο φίλο καθηγητή και διευθυντή της Καρδιολογικής Κλινικής κ. Περικλή Νταβλούρο για την αμέριστη συμπαράσταση στα πλείστα όσα προβλήματα της καθημερινότητας.
Θεωρείτε ότι οι αρχικές υποσχέσεις που είχατε δώσει στον εαυτό σας, όταν αναλάβατε τη διεύθυνση της Κλινικής, έχουν εκπληρωθεί;
Ναι! Θεωρώ ότι το στοίχημα με τον εαυτό μου το έχω κερδίσει. Άνοιξα μία κλινική που μπορεί με αξιοπρέπεια και ασφάλεια να αναλάβει πλέον κάθε είδους καρδιοχειρουργικό περιστατικό. Ο κόπος και η ανάλωση του εαυτού μου, άλλα και όσων πίστεψαν σε μένα, μεγάλη…. Η ικανοποίηση ότι κερδίσαμε την εκτίμηση του ιατρικού κόσμου και του κοινού εξίσου μεγάλη, όμως αυτό το δημιούργημα είναι εύθραυστο. Στηρίζεται μονό σε μικρό αριθμό ιατρικού προσωπικού και αυτό δεν είναι εχέγγυο για το μέλλον. Έδωσα άπλα το στίγμα ότι κάτι κάλο γίνεται εδώ, στην καρδιοχειρουργική της Πάτρας, το οποίο μπορεί να γίνει όμως και πολύ καλύτερο. Από μέρους μου, τώρα δεν υπάρχουν μονό λόγια και υποσχέσεις, υπάρχει και μία ιστορία δύο χρονών – έργων και αποτελεσμάτων. Είναι τώρα η σειρά των φορέων που πρέπει να σταθούν δίπλα σε αυτή την προσπάθεια, και να βοηθήσουν ώστε το επίτευγμα αυτό να αναπτυχθεί, να αυξήσει την παραγωγικότητα του και να μπορέσει να κάλυψή τις ανάγκες όλων των πολιτών της περιφέρειας και όχι μονό μέρους αυτών. Πρέπει να αγκαλιαστεί η προσπάθεια αυτή από κάθε πλευρά, ώστε να καρποφορήσει επαξίως.
Κλείνοντας, ποιο είναι το όραμά σας για την «επόμενη ημέρα» της Καρδιοθωρακοχειρουργικής Κλινικής του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου της Πάτρας;
Όραμα μου, δεν είναι τίποτε περισσότερο από το να δω την Κλινική να περπατήσει αυτοδύναμη, με νέο ανθρωπινό δυναμικό που θα την πλαισιώσει, για να την κάνει πιο δυνατή, ολοένα και καλύτερη! Φεύγοντας κάποτε από εδώ, θα ήθελα να αφήσω κάτι απαράμιλλα χρήσιμο στον τομέα της Υγείας για όλο τον κόσμο της περιφέρειας. Αυτό θα είναι άλλωστε και η δικαίωση της επιστροφής μου στην Ελλάδα.
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Νεολόγος
