Στις 30 Οκτωβρίου 1975, τρεις ημέρες πριν από τη δολοφονία του, ο Πιερ Πάολο Παζολίνι βρισκόταν στη Στοκχόλμη για να παρουσιάσει στους Σουηδούς κριτικούς την τελευταία του ταινία, Salò ή Οι 120 ημέρες στα Σόδομα. Μια συζήτηση στρογγυλής τραπέζης ηχογραφήθηκε με σκοπό να μετατραπεί σε ραδιοφωνική εκπομπή, αλλά η είδηση του θανάτου του σκηνοθέτη οδήγησε παραδόξως στην παρακράτηση της ηχογράφησης και όχι, όπως θα συνέβαινε σίγουρα σήμερα, στην άμεση δημοσίευση.
Τελικά, η ηχογράφηση χάθηκε, αλλά όπως διηγούνται οι Ερίκ Λορέτ και Ρομπέρτ Ματζιόρι στη Libération, ο Σουηδός μεταφραστής του Παζολίνι, Καρλ Χένρικ Σβένστεντ, ένας παθιασμένος αρχειοφύλακας, ανακάλυψε πρόσφατα το δικό του προσωπικό αντίγραφο. Τον Δεκέμβριο, το ιταλικό ειδησεογραφικό περιοδικό L’espresso δημοσίευσε την ηχογράφηση. To mubi.com έκανε την αγγλική μετάφραση.
Μετά από μερικές ανεπίσημες ερωτήσεις, η συζήτηση στρογγυλής τραπέζης ανοίγει επίσημα με το «Κυρίες και κύριοι…».
-Τι γνωρίζετε για τον σουηδικό κινηματογράφο;
Γνωρίζω τον Μπέργκμαν, όπως όλοι οι άλλοι Ιταλοί διανοούμενοι. Δεν ξέρω κανέναν άλλο. Έχω ακούσει τα ονόματα άλλων Σουηδών κινηματογραφιστών, αλλά δεν γνωρίζω τις ταινίες τους
.-Δεν τους έχεις δει ποτέ;
Ποτέ. Η Ρώμη είναι μια τρομερή πόλη. Υπάρχουν ανεξάρτητοι κινηματογράφοι, αλλά οι ευκαιρίες να τους παρακολουθήσεις είναι πολύ σπάνιες.
-Δεν έχετε ανεξάρτητους κινηματογράφους στη Ρώμη;
Έχουμε, μόνο μερικούς. Δεν είναι σαν το Παρίσι.
-Κυρίες και κύριοι, ο κύριος Παζολίνι είναι εδώ για να παρουσιάσει τη νέα του ταινία. Μόλις την τελείωσε και είναι για τα Σόδομα…
Νομίζω ότι είναι η πρώτη φορά που κάνω μια ταινία για την οποία η αρχική ιδέα δεν ήταν δική μου. Η ταινία προτάθηκε στον Σέρτζιο Σίτι και ως συνήθως τον βοηθούσα να γράψει το σενάριο. Καθώς προχωρούσαμε, ο Σίτι άρχισε να χάνει το ενδιαφέρον του για την ταινία, ενώ εγώ την αγαπούσα όλο και περισσότερο, ειδικά από τη στιγμή που είχα την ιδέα να την τοποθετήσω χρονολογικά στο ’45, κατά τις τελευταίες ημέρες της Δημοκρατίας του Σάλο. Ο Σίτι άρχισε να σκέφτεται ένα άλλο σενάριο και εγκατέλειψε το έργο εντελώς. Και δεδομένου ότι ήμουν ερωτευμένος με αυτό το έργο, το ολοκλήρωσα. Βασισμένη στον Ντε Σαντ, η ταινία αυτή περιστρέφεται γύρω από την αναπαράσταση του σεξ.
Αλλά αυτή η πτυχή έχει αλλάξει σε σχέση με τις τρεις τελευταίες ταινίες μου που ονομάζω «η τριλογία της ζωής»: Το Δεκαήμερο, τα Παραμύθια του Καντέρμπουρι και οι Αραβικές Νύχτες. Σε αυτή τη νέα ταινία, το σεξ δεν είναι παρά μια αλληγορία της εμπορευματοποίησης των σωμάτων στα χέρια της εξουσίας.
Νομίζω ότι ο καταναλωτισμός χειραγωγεί και βιάζει τα σώματα όσο και ο ναζισμός. Η ταινία μου αντιπροσωπεύει αυτή τη δυσοίωνη σύμπτωση μεταξύ ναζισμού και καταναλωτισμού. Λοιπόν, δεν ξέρω αν οι θεατές θα το αντιληφθούν αυτό, αφού η ταινία παρουσιάζεται με μάλλον αινιγματικό τρόπο, σχεδόν σαν ένα θαυματουργό έργο, όπου η ιερή λέξη διατηρεί τη λατινική της σημασία του «καταραμένου».
-Γιατί επιλέξατε το έτος 1945 για την ταινία σας;
Ήθελα να αναπαραστήσω το τέλος ενός κόσμου, περασμένες μέρες δόξας. Ήταν μια ποιητική επιλογή – θα μπορούσα να το είχα τοποθετήσει στο ’38, στο ’39 ή στο ’37, αλλά θα ήταν λιγότερο ποιητικό.
-Τι το ποιητικό έχει εκείνη η περίοδος;
Η παρακμή και το λυκόφως είναι εγγενώς ποιητικά. Αν την είχα τοποθετήσει στην ακμή του ναζισμού, θα ήταν μια απαράδεκτη ταινία. Το να ξέρει κανείς ότι όλα αυτά συνέβησαν τις τελευταίες ημέρες και ότι σύντομα θα τελείωναν, δίνει στον θεατή μια αίσθηση ανακούφισης. Ουσιαστικά πρόκειται για μια ταινία για την «αληθινή αναρχία», δηλαδή την αναρχία της εξουσίας.
