Υπάρχει μια ιστορία που αναφέρει πως ένας άντρας πέφτει από ένα ουρανοξύστη. Κατά τη διάρκεια της πτώσης και όσο περνάει με ιλιγγιώδη ταχύτητα τους ορόφους ψιθυρίζει στον εαυτό του: ως εδώ καλά. Η πτώση, όμως, κάποτε καταλήγει στην πρόσκρουση και οι διαβεβαιώσεις ασφαλείας και ψευδεπίγραφης μακαριότητας συντρίβονται με το που αγγίζουν το έδαφος της πραγματικότητας.
Η ανεκδοτολογική παραπάνω αφήγηση επιστρατεύεται συχνά από το Μίσος για να περιγράψει τις οριακές κοινωνικές καταστάσεις που περιγράφει. Μπορεί να διαδραματίζεται στη Γαλλία στις αρχές της δεκαετίας του ΄90 ο αντίκτυπός της, όμως, έχει τόσο οικουμενικό χαρακτήρα όσο και διαχρονική διάσταση. Είναι η φωνή των απόκληρων σε κάθε μεγάλο αστικό κέντρο που διεκδικούν την ορατότητά τους. Πίσω από εικόνες που εξωραΐζουν τις σύγχρονες πόλεις ως κέντρα λάμψης και έλξης τουριστών κυοφορείται ένα δράμα που εξωθεί στην εξέγερση όσους υπόκεινται τις ακατάλυτες διαχωριστικές γραμμές.
Πρόσφατα ακούγοντας μια συνέντευξη του ΛΕΞ, κατάλαβα πόσο «έγραψε» η ταινία μέσα του για να μετουσιώσει αργότερα μέσω του χιπ χοπ τις ανησυχίες που γεννήθηκαν.
Είναι σπάνιο για μια ταινία να είναι τόσο προφητική. Το πρόσφατο Athena του υιού Γαβρά τείνει το χέρι προς τον προκάτοχό της για να πάρει το νήμα της εξιστόρησης των απόκληρων, των οικονομικά αποσυνάγωγων, των μεταναστών που τους αρνείται την ενσωμάτωση σε μια κοινωνία που βάσισε τον πλούτο της στην απόμυζηση του ιδρώτα των προγόνων τους. Είναι αξιοσημείωτο πως οι εικόνες της ταινίας θα αποκτούσαν έναν αντίλαλο ακριβώς στο πεδίο που διαδραματίζεται:στους δρόμους του Παρισιού. Μια ολόκληρη τοιχογραφία τριάντα ετών που αναπαριστά τις ίδιες χειρονομίες οργής και απονενοημένης αντίστασης προς τους κυβερνώντες. Από τον Σιράκ στον Ολαντ και στον Μακρόν δεν βλέπουμε μια ταύτιση που ξεπερνά τα ιδεολογικά τους διαπιστευτήρια;
Τα προφίλ των ηρώων
Ο Βινς (Βενσάν Κασέλ) είναι ένας Εβραίος γεμάτος οργή. Βλέπει τον εαυτό του σαν ένα γκάνγκστερ έτοιμο να κερδίσει τον σεβασμό σκοτώνοντας ένα αστυνομικό και παίζει τον ρόλο του Τρέιβις Μπίκλ από την ταινία «Ο Ταξιτζής» του Σκορτσέζε στον καθρέφτη του κρυφά. Η στάση του προς την αστυνομία είναι μια απλοποιημένη, γενική καταδίκη, ακόμη και σε μεμονωμένους αστυνομικούς που κάνουν μια προσπάθεια να τον κατευθύνουν μακριά από προβληματικές καταστάσεις.
Ο Ουμπέρτ (Ουμπέρτ Κουντέ) είναι ένας αφρικανικής καταγωγής μποξέρ και κατά καιρούς έμπορος ναρκωτικών. Είναι ο πιο ήρεμος, αλλά και ο πιο σκεπτικός από τους τρεις. Το γυμναστήριο του κάηκε στα επεισόδια και εκφράζει την επιθυμία απλά να φύγει από αυτόν τον κόσμο της βίας και του μίσους, αλλά δεν ξέρει πώς.
Ο Σαΐντ (Σαΐντ Ταγκμαουί) βρίσκεται στο κέντρο των απόψεων των δυο φίλων του. Ένας γνωστός της παρέας των τριών νεαρών, με το όνομα Αμπντέλ Ιμπάχα, είχε πρόσφατα κακοποιηθεί σε μια συμπλοκή από τους αστυνομικούς και βρίσκεται σε κώμα. Σε εκείνη τη συμπλοκή ο Βινς βρήκε ένα αστυνομικό περίστροφο και χάθηκε εκμεταλλευόμενος την ταραχή. Ορκίζεται πως αν ο φίλος του πεθάνει θα σκοτώσει με αυτό έναν αστυνομικό και όταν ο φίλος του τελικά πεθαίνει αρχίζει να σχεδιάζει την εκδίκησή του.
Μια συμπλοκή με σαδιστικούς αστυνομικούς με πολιτική περιβολή, κατά την οποία ο Σαιντ και Ουμπέρτ ταπεινώνονται και κακοποιούνται σωματικά, έχει ως αποτέλεσμα να χάνουν το τελευταίο τρένο για το σπίτι και να περνούν το βράδυ στους δρόμους. Το πρωί της επόμενης μέρας οι τρεις επιστρέφουν στο προάστιο τους και χωρίζουν για τα σπίτια τους.
Με τα λόγια του σκηνοθέτη
«Μισώ τους βλάκες που, χτυπώντας σε φιλικά στον ώμο, σου λένε, «Υπέροχη ταινία» ενώ πιστεύουν το αντίθετο (ή δεν την έχουν δει καν). Μισώ τα πολιτικώς ορθά σλόγκαν. Μισώ τον κόσμο που διαδηλώνει κατά του AIDS. Μισώ να βάζω το «εγώ» στην αρχή κάθε φράσης μου. Κι όμως είμαι λευκός και ζω στο Παρίσι. Δεν έχω κανέναν λόγο να μισώ. Τώρα, προσπαθήστε να φανταστείτε τι συμβαίνει στο μυαλό ενός απ’ τους νέους που ζουν στα γκέτο των προαστίων όταν ένας φίλος τους, πυροβολείται στο κεφάλι από έναν αστυνομικό…» Λόγια του Ματιέ Κασοβίτς που ποτέ δεν ξεπέρασε τον εαυτό του σκηνοθετικά τουλάχιστον , μετά από αυτόν τον δυναμίτη . Και συνεχίζει: «Μεγάλο μέρος από το αρχικό κοινό της ταινίας ήταν παιδιά των υποβαθμισμένων προαστίων και η ταινία τους άλλαξε την αντίληψη σχετικά με το πώς πρέπει να αντιμετωπίζεται ένα πρόβλημα. Η τέχνη μπορεί να βοηθήσει σ’ αυτό. Σε πολιτικό επίπεδο, η ταινία προσέφερε στα παιδιά από τα προάστια μια νέα δύναμη. Προσέφερε επίσης στους μπάτσους μια διαφορετική αντίληψη αυτών των παιδιών. Προσέφερε, τέλος, σε πολλούς ανθρώπους την έμπνευση για μια νέα δημιουργικότητα».
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Νεολόγος
