H Φινλανδία τα τελευταία επτά χρόνια ανακηρύσσεται ως η πιο ευτυχισμένη χώρα στον κόσμο με πολλούς να διερωτώνται πως συμβαίνει αυτό.
Το τι είναι ευτυχία για τον καθένα είναι σχετικό καθώς η απάντηση βρίσκεται στο ερώτημα που καλούνται να απαντήσουν οι συμμετέχοντες στις διάφορες μελέτες που γίνονται για την μέτρηση της ευτυχίας. Μόνο που σε αρκετές περιπτώσεις η ευτυχία συνδέεται με τον πλούτο και την κοινωνική θέση.
Αυτό συμβαίνει γιατί χρησιμοποιείται συχνά η αναλογία της σκάλας, γνωστή ως σκάλα Καντρίλ, με την κορυφή της σκάλας αντιπροσωπεύει την καλύτερη δυνατή ζωή και φυσικά το τελευταίο σκαλοπάτι τη χειρότερη, τότε οι άνθρωποι φαίνεται να σκέφτονται περισσότερο τον πλούτο και τη δύναμη σε βάρος των διαπροσωπικών σχέσεων, της ψυχικής υγείας ή της ισορροπίας ανάμεσα στη ζωή και στην εργασία.
Όταν η σκάλα φεύγει από την εξίσωση η σκέψη των χρημάτων υπάρχει και πάλι αλλά με την έννοια της «οικονομικής ασφάλειας» και όχι του πλούτου. Όταν το ερώτημα είναι για την «πιο ευτυχισμένη κατά το δυνατό ζωή» και «την πιο αρμονική ζωή» τότε οι άνθρωποι σκέφτονται τις σχέσεις και την ισορροπία στη ζωή και την ψυχική τους υγεία.
Ποιότητα των ανθρωπίνων σχέσεων
Η έρευνα έχει δείξει ότι όταν οι άνθρωποι ορίζουν την ευτυχία αναφέρουν ελάχιστα τον πλούτο και την κοινωνική θέση. Αυτό γιατί τα χρήματα συνδέονται με την καλή ζωή αλλά η ποιότητα στις σχέσεις έχουν την μεγαλύτερη σημασία.
Πρόσφατη έρευνα από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης έδειξε ότι η ευτυχία κάνει τους ανθρώπους πιο παραγωγικούς και ο πιο σημαντικός παράγοντας για την ευτυχία στο χώρο εργασίας είναι το αίσθημα του να ανήκει κανείς κάπου και όχι τόσο ο μισθός αν και θεωρείται σημαντικός παράγοντας.
Το θέμα είναι ποιον τύπο ευτυχίας θέλουμε να μετρήσουμε. Η Σκάλα Καντρίλ αποτυπώνει σε μεγαλύτερο βαθμό τα εισοδήματα και την κοινωνική θέση των ερωτηθέντων. Γι΄ αυτό ίσως θα πρέπει να προστεθούν και άλλες ερωτήσεις προκειμένου να είναι ξεκάθαρο σε ποια μορφή ευτυχίας αναφέρονται οι ερωτηθέντες.
Σεμινάρια ευτυχίας
Αποκαλυπτική είναι η μαρτυρία ενός από τους πολλούς ξένους που αποφάσισε να εκμεταλλευθεί τα σεμινάρια που γίνονται κάθε καλοκαίρι στη Φινλανδία με όλα τα έξοδα πληρωμένα για να μάθει τα μυστικά του πιο ευτυχισμένου έθνους στον κόσμο.
Σε ένα ειδυλλιακό τοπίο με σπα, και σάουνα στην καρδιά της φύσης, o Βρετανός Άκσο Χαρτ έμαθε για το φυσικό περιβάλλον, τη διατροφή και την υγεία. Αυτό που του έκανε μεγάλη εντύπωση ήταν η επαφή με τη φύση που έφερνε ηρεμία μαζί με την γιόγκα και τoν διαλογισμό. Επίσης η ύπαρξη σάουνας βοηθούσε στη δημιουργία κοινωνικών σχέσεων.
Ακόμη συνδέθηκε με την τροφή καθώς μία από τις ασχολίες ήταν το ψάρεμα. Έμαθε πώς είναι να ζει κανείς μόνο με τα βασικά, αλλά και την έννοια της ευγνωμοσύνης για όσα έχει επιτύχει. Πολλά από όσα έμαθε συνεχίζει να τα εφαρμόζει και τώρα που πλέον έχει επιστρέψει στο Ηνωμένο Βασίλειο και λέει ότι η ζωή του είναι καλύτερη.
H φινλανδική νοοτροπία
Αν και σίγουρα η έξωθεν καλή μαρτυρία έχει την αξία της μία Φινλανδή ψυχολόγος φωτίζει τις λιγότερο γνωστές πτυχές της νοοτροπίας των συμπατριωτών της.
Ξεκινά με το αίσθημα που υπάρχει στους ίδιους τους Φινλανδούς ότι είναι ήσυχοι, εσωστρεφείς και μελαγχολικοί, το οποίο απέχει από την εικόνα του ευτυχέστερου λαού στον πλανήτη.
Όπως σημειώνει η έρευνα έχει δείξει ότι εκείνοι που αναζητούν απελπισμένα την ευτυχία είναι λιγότεροι ευτυχείς, οπότε οι Φινλανδοί έχουν μάθει να περιμένουν την ευτυχία χωρίς να δίνουν μεγάλη σημασία.
Επίσης υπάρχουν τέσσερις φράσεις που χαρακτηρίζουν την καθημερινότητα τους:
1 «Αυτός που είναι ευτυχισμένος πρέπει να το κρύβει»
Στη Φινλανδία πιστεύουμε ότι αν κάποιος έχει βρει την ευτυχία δεν θα πρέπει να το δείχνει. Η ίδια παραδέχεται ότι είναι περίεργο καθώς γιατί να κρύβει κανείς την ευτυχία του. Η φράση αυτή του εθνικού ποιητή της Φινλανδίας Έινο Λέινο, πηγάζει από τη μετριοπαθή εθνική ιδιοσυγκρασία. Οι απροκάλυπτες επιδείξεις πλούτου και επιτυχίας αποφεύγονται.
Για παράδειγμα, στο Ελσίνκι, την πρωτεύουσα, σπάνια θα δείτε φανταχτερά ή ακριβά αυτοκίνητα στους δρόμους. Ακόμη και οι διευθύνοντες σύμβουλοι και οι οικονομικοί καρχαρίες εδώ τείνουν να οδηγούν βαρετά Volvos και Volkswagen και όχι οτιδήποτε που θα τους έκανε να ξεχωρίζουν.
Είναι στην ανθρώπινη φύση να συγκρίνουμε τους εαυτούς μας με τους άλλους, γεγονός που συχνά έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ευτυχία μας. Ωστόσο, στη Φινλανδία και σε άλλες σκανδιναβικές χώρες, οι άνθρωποι τείνουν να αγνοούν περισσότερο αυτές τις συγκρίσεις – και να είναι πιο ικανοποιημένοι.
2 «Ο απαισιόδοξος δεν θα απογοητευθεί ποτέ»
Πρόκεται για μία γνωστή ρήση που κανείς δεν ξέρει την προέλευσή της.
Πιστεύουμε ότι οι αναποδιές είναι γεγονός της ζωής. Θα βιώσετε πόνο, απογοήτευση, ακόμη και τραγωδία. Αυτό δεν είναι κάτι που μας φοβίζει, επειδή γνωρίζουμε ότι έχουμε τα εργαλεία που χρειαζόμαστε για να αντιμετωπίσουμε συναισθηματικά αυτές τις προκλήσεις.
Ένας από τους αγαπημένους μου φιλοσόφους είναι ο Τσαρλς Περς. Ήταν Αμερικανός, αλλά η φιλοσοφία του περί «βελτίωσης» – ουσιαστικά ότι τα πράγματα δεν είναι ούτε τα χειρότερα ούτε τα καλύτερα, αλλά πάντα «ικανά για βελτίωση» – είναι μια στάση που πολλοί Φινλανδοί, συμπεριλαμβανομένου και εμού, μοιράζονται.
Όποια κι αν είναι η κατάστασή σας, πάντα υπάρχει κάτι που μπορεί να γίνει καλύτερο. Η αποδοχή αυτών των αναπόφευκτων αγώνων, με ταυτόχρονη εστίαση σε ό,τι είναι ακόμα στο χέρι σας και μπορεί να βελτιωθεί, θα σας κρατήσει ενεργούς και ενεργητικούς ακόμη και σε δύσκολες στιγμές.
3 «Ο καθένας φτιάχνει τη δική του ευτυχία»
Αυτή είναι μια ρήση που έχει τις ρίζες της στην αρχαία Ρώμη, «Faber est suae quisque fortunae αλλά είναι εδώ και καιρό αρκετά δημοφιλής στη Φινλανδία. Μας υπενθυμίζει ότι όλοι πρέπει να σφυρηλατήσουμε τη δική μας ευτυχία. Δεν θα μας δοθεί σε ασημένια πιατέλα. Ενώ ο καθένας πρέπει να αναλάβει την ευθύνη για τη δική του ζωή, η έρευνα δείχνει ότι το ποιοι είμαστε, τι μπορούμε να πετύχουμε στη ζωή και η ευτυχία μας είναι συχνά το άθροισμα των ανθρώπων γύρω μας. Το πόση υποστήριξη λαμβάνουμε συχνά καθορίζει το πού καταλήγουμε στη ζωή μας.
Προτιμώ μια τροποποιημένη εκδοχή αυτής της φράσης: «Ο καθένας είναι το κέντρο προς τα εμπρός της δικής του ευτυχίας». Στο χόκεϊ επί πάγου, ένα από τα πιο δημοφιλή αθλήματα της Φινλανδίας, αν παίζεις σέντερ, πρέπει να δουλέψεις για να προσπαθήσεις να σκοράρεις. Ωστόσο, αν οι ακραίοι και οι αμυντικοί σου δεν σου πασάρουν το πακ, θα μείνεις μόνος σου. Χρειαζόμαστε τόσο τη δική μας προσπάθεια όσο και την υποστήριξη της κοινότητάς μας για να πετύχουμε.
4 «Κάποιοι έχουν ευτυχία, όλοι έχουν καλοκαίρι»
Αυτή είναι μια άλλη αγαπημένη φινλανδική έκφραση εδώ και πάνω από 100 χρόνια.
Οι περισσότεροι Φινλανδοί καταλαβαίνουν ότι ενώ υπάρχουν πτυχές της ζωής μας που μπορούμε να επηρεάσουμε ή να αλλάξουμε, υπάρχουν τόσα πολλά πράγματα που απλά δεν μπορούμε να ελέγξουμε. Επομένως, δεν υπάρχει λόγος να ζηλεύουμε εκείνους που είναι ευτυχισμένοι αυτή τη στιγμή, ακόμη και αν εμείς αγωνιζόμαστε.
Μερικές φορές η ζωή δίνει, μερικές φορές παίρνει. Αύριο κάποιος άλλος μπορεί να είναι αυτός που περνάει δύσκολα, ενώ σε εσάς θα έρθει κάτι ευχάριστο. Εμείς οι Φινλανδοί ξέρουμε ότι, όποια κι αν είναι η κατάσταση, μπορείτε πάντα να βασίζεστε σε ένα πράγμα: αργά ή γρήγορα, το καλοκαίρι θα έρθει σε όλους μας.
