ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΤΟΥΛΙΑΤΟΥ
Με τα εικαστικά είχα πάντα ένα σοβαρό πρόβλημα!
Αγαπούσα πάντα το τελεσίδικο του πράγματος, αλλά με προβλημάτιζε η μεταβλητότητα των συναισθημάτων που γεννούν.
Μετά από αυτόν τον άσχετο πρόλογο, μπορούμε να περάσουμε σε μια κουβέντα που έκανα με τον Κλεομένη Κωστόπουλο.
Αιτίες πολλές, αφορμή μια νέα έκθεση έργων του, σε έναν υπέροχο, νέο χώρο, Tatiana Dimou Architects, Τσαμαδού 24, Πάτρα.
Ωραία είναι εδώ. Αλλά τι είναι;
Εδώ είναι μια ιδέα που ξεκίνησε σε συνεργασία με την Τατιάνα, παντρεύοντας δυο διαχρονικές αγάπες μας.
Εγώ ξεκίνησα σχέδιο για την αρχιτεκτονική και η Τατιάνα ξεκίνησε σχέδιο για την Καλών Τεχνών.
Άρα εδώ συναντιόνται δυο αγάπες ή δυο «απωθημένα» για την υλοποίηση ενός ονείρου, με στόχο όμως να το προσαρμόσουμε στις ανάγκες του σήμερα.
Έναν ανοιχτό χώρο για αρχή και με την εμπειρία και την προοικονομία που έχουμε από το RE-culture να αποκτά
Η Τατιάνα έχει κάνει μια έρευνα αγοράς αναζητώντας ένα ανάλογο κτήριο.
Ένας χώρος με ιστορία πάνω από ένα αιώνα, που ξεκίνησε ως ποτοποιία, ενώ η τελευταία χρήση του ήταν ξυλουργικό εργαστήρι.
Διαφυλάξαμε και συντηρήσαμε πολλά από τα στοιχεία του, όπως μπορεί να δει κανείς, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένας μικρός, αλλά ιδιαίτερος χώρος.
Θα είναι πολυδιάστατος, όπως άλλωστε και το RE-culture, πχ ένα video art, διπλά σε έναν ζωγραφικό πίνακα, ή κάποιο installation και όλα αυτά να συνομιλήσουν σε μια σύγχρονη γλώσσα τέχνης και πολιτισμού.
Δεν πρόκειται για παρθενογένεση, είναι κάτι που ισχύει εδώ και 20 χρόνια παγκοσμίως ως avant-garde.
Οπότε τελικά μιλάμε για μικρή avant-garde της πόλης που θα ξανασυστηθεί από το μηδέν.
Το πλαίσιο είναι να καταφέρουμε να συνδέσουμε 2-3 πολιτιστικούς χώρους και όλα αυτά να δημιουργήσουν έναν μικρό, αλλά σημαντικό πυρήνα, όχι μόνο για να παρουσιάσουμε σημαντικούς καλλιτέχνες στην πόλη, αλλά και το αντίστροφο.
Μέσω της Art in progress και όλων των διεθνών επαφών που έχει και του δικτύου που έχει δημιουργήσει.
Εδώ θέλω να κάνω μια διαπίστωση – δήλωση. Γνωριστήκαμε πριν από 10 και πλέον χρόνια. Εσύ είχες αρχίσει να ξεδιπλώνεις το όραμά σου, εγώ είχα συντονιστικό ρόλο στον Πολιτιστικό Οργανισμό. Μπορώ να βεβαιώσω ότι το όραμα και το «σύμπαν» πολιτισμού που πρότεινες τότε, έχει ήδη υλοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό, ή έχει πάρει το δρόμο του.
Το πάθος μας οδηγεί σε καταστάσεις και αποφάσεις, που όταν τα έχουμε βρει με τον εαυτό μας, δεν τα παρατάμε εύκολα.
Θυμάμαι στο πρώτο RE-culture, το 2011 στην Αγορά Αργύρη, ο τότε Δήμαρχος Γ. Δημαράς μου είχε πει «Μπράβο, αυτό ακριβώς χρειάζεται αυτή η πόλη» Και του είχα πει «Δήμαρχε ευχαριστώ, αλλά ελπίζω να μου πεις τα ίδια και σε 10 χρόνια. Τότε θα έχει πέσει ένας σπόρος»
Δεν πιστεύω στις εφήμερες δυναμικές. Υπάρχουν νίκες και μάχες που δίνουμε σε καθημερινό επίπεδο, αλλά χρειάζεται πολύ και αρετή και τόλμη για να το προχωρήσεις.
Και μάλιστα σε συνθήκες αντίξοες, με κρίσεις, με μια πολιτεία που δεν βοηθά, μια κοινωνία που στηρίζεται στην παρέα, ακόμη…
Και ένα πολιτικό προσωπικό που είναι όχι μόνο ελλειμματικό και απαίδευτο, αλλά και ευθέως καχύποπτο και ανταγωνιστικό απέναντι σε οτιδήποτε φανερώνει την ανεπάρκειά τους.
Δυστυχώς ναι. Έχω πει άλλωστε ότι το μεγαλύτερο καρκίνωμα στη χώρα είναι το Υπουργείο Πολιτισμού και όλος αυτός ο συνδικαλισμός των αρχαιολόγων που έχει καταβυθίσει τη χώρα και δεν την αφήνει α αναπνεύσει.
Σήμερα η αναζήτηση σε όλα τα πεδία και τα καλλιτεχνικά και τα κοινωνικά και τα πολιτικά είναι η αναζήτηση της ειλικρίνειας και της αυθεντικότητας.
Η δική μου τουλάχιστον πορεία σε αυτό το στόχο οδηγεί
Γυρνάμε στην έκθεση… Τι βλέπουμε εδώ;
Εδώ είναι η τελευταία μου δουλειά, “Head Up-Cycled”
Είναι έργα που έχουν γίνει μέσα στην καραντίνα και ήταν ευτυχής συγκυρία για μένα που η πρώτη καραντίνα μου έδωσε το δικαίωμα να απελευθερώσω χρόνο για μένα.
Κλείστηκα στο ατελιέ και όλο αυτό εκτονώθηκε με μια – κατά τη γνώμη μου- πάρα πολύ δροσερή αντίληψη για τα πράγματα που αγαπάω μέσα στη ζωγραφική.
Γιατί όταν κάνεις κύκλους μέσα στην κοινωνία και τη ζωή, υποτιμάς τον χρόνο και τον εαυτό σου. Και το να σου δίνεται ξαφνικά η ευκαιρία, είναι μοναδικό δώρο.
Αυτά τα έργα ξεκίνησαν σαν πορτραίτα. Είναι ένα κομμάτι που μ αρέσει πολύ.
Αλλά μπαίνοντας πια και στη δραστηριότητα της τοιχογραφίας σε δημόσιο χώρο, που γιγαντώνει την κλίμακα, θέλησα να ξαναδώ τα πορτρέτα από το φυσικό μέγεθος σε ένα υπερφυσικό μέγεθος.
Και να δώσω μια άλλη διάσταση και υπόσταση στο φυσικό πρόσωπο. Αυτά τα πορτρέτα γίνονται σύμβολα, παρά μια απεικόνιση ενός συγκεκριμένου ανθρώπου.
Παράλληλα όλα τα ενδύματα είναι από νάιλον και πλαστικό, οπότε εμπεριέχει και την λογική της ανακύκλωσης, αλλά και ουσιαστικά ανακυκλώνει και την αντίληψη στην τέχνη, γιατί είναι πολύ γνωστά και διάσημα πορτρέτα, πολύ μεγάλων μαέστρων από την Αναγέννηση και μετά.
Ερχόμενος συναντάς τα 2 πρώτα έργα της έκθεσης, από την προηγούμενη δουλειά μου, που είναι πολύ πιο σύνθετα και πολυεπίπεδα, θέλοντας να δείξω ότι οι ζωγραφικοί κύκλοι ενέχουν τα πάντα.
Γιατί ουσιαστικά δεν έχει νόημα ο φορμαλισμός ή η μεθοδολογία ενός έργου, αλλά η διάθεση με την οποία τοποθετούμαστε εμείς απέναντι στην τέχνη.
Και όταν αυτό έχει ειλικρίνεια και καθαρότητα, νομίζω ότι αποτυπώνεται.
Οπότε ήθελα να δείξω την αντιδιαστολή της πιο παλιάς δουλειάς μου, με τη νέα, που μπορεί να είναι μια μικρή παρένθεση, αλλά μέσα σ αυτό το πέρασμα θέλω να αποτυπώσω την αγάπη μου, την τρυφερότητα και την ευκολία απέναντι σε αυτή τη φόρμα.
Με την έννοια καταγραφής μιας περιόδου, δηλαδή
Εγώ πιστεύω πάρα πολύ σε αυτό. Δυστυχώς στην Ελλάδα υπάρχει έντονο το στερεότυπο ότι πρέπει να ανακτήσεις τη γραφή σου και η γραφή σου να είναι αναγνωρίσιμη. Θεωρώ ότι είναι μεγάλο λάθος, που άλλωστε έχει καταρριφθεί στο σύγχρονο πολιτισμό.
Και δυστυχώς πολλοί καλλιτέχνες στην Ελλάδα έχουν παγιδευτεί μέσα σε αυτό και δεν εξελίσσονται, ούτε αφήνουν και τη ψυχοσύνθεσή τους να εξελιχθεί μέσα από το έργο τους.
Μα η ταχύτητα των πραγμάτων έχει ανέβει 4-5 κλικ σε όλα τα επίπεδα. Πως μπορείς να παραμένεις στα ίδια;
Ακριβώς και μάλιστα αν μιλήσουμε για την ταχύτητα της εικόνας… Γιατί ο ζωγράφος αυτή τη στιγμή γρονθοκοπείται πολύ άσχημα από την ταχύτητα της εικόνας.
Όταν τα βίντεο, τα κόμικς, τα animation κινούνται με τέτοια ταχύτητα, πως θα πείσω εγώ έναν θεατή να παραμείνει και να αναμετρηθεί με ένα έργο μου, πάνω από 3 δευτερόλεπτα.
Όσο χρόνο δηλαδή αφιερώνει στο Instagram του.
Εγώ πάντως, φεύγοντας από το χώρο, τα βλέμματα αυτά θα νιώθω ότι με συντροφεύουν. Αλλάζοντας θέμα θέλω να σου πω ότι 10 χρόνια πριν το Slogan «Ψηλά το κεφάλι» με κέρδισε από την πρώτη στιγμή.
Μιλώ βέβαια για το Artwalk και την εικαστική πρωτοβουλία σου, που έχει μέχρι στιγμής χαρίσει 42 υπέροχες τοιχογραφίες στην πόλη.
Πόσο «ψηλά το κεφάλι» έχουν οι κάτοικοι αυτής της πόλης για το δώρο που τους προσφέρεται; Νιώθουν περήφανοι, το αγάπησαν;
Εγώ από το feedback που έχω είμαι πολύ ευχαριστημένος.
Θα ήμουν αχάριστος αν παραπονιόμουν για την ανταπόκριση και τη συμμετοχή του κόσμου! Δέκα χρόνια πριν ξεκινήσαμε να παρακαλάμε για ένα διώροφο και αυτή τη στιγμή κάποιοι προσπαθούν να βάλουν «μέσον» για να διαλέξουν οι καλλιτέχνες τις δικές τους πολυκατοικίες κατά προτεραιότητα.
Και έχει αγαπηθεί, αλλά και έχει λειτουργήσει σαν βάλσαμο στην έννοια του δημόσιου χώρου. Ακόμα και οι πιο κρυμμένες δικές μου ανασφάλειες, όπως το ξεπέρασμα στερεοτυπικών αντιλήψεων για το γκράφιτι και τον χώρο του, την δημιουργία κώδικα επικοινωνίας με τα έργα κλπ, έχουν φύγει.
Πράγματι λειτούργησε σαν βάλσαμο, Θεωρώ ότι είναι το σημαντικότερο παιδευτικό έργο που έχει γίνει στην Πάτρα σε σχέση με τα εικαστικά, γιατί και ο απλός πολίτης έχει δει πλέον τοιχογραφίες, τις ξέρει και τις συζητά.
Και ας μην είχε πάει σε μουσεία, πινακοθήκες, γκαλερί κλπ
Ξαφνικά άρχισε να τον αφορά και μπήκε πάντως σε μια διαδικασία να τοποθετήσει αυτό που έβλεπε μπροστά του, μέσα στην καθημέρινότητά του.
Όσα εκπαιδευτικά προγράμματα και να κάνει κανείς, νομίζω ότι πολύ πιο απλά και λαϊκά έχει λειτουργήσει το Artwalk στην Πάτρα
Είναι το μέγεθος και η ένταση των έργων τέτοια, που δεν μπορείς παρά να αναμετρηθείς μαζί τους. Δεν μπορείς να τα προσπεράσεις, πρέπει να μπεις σε διάλογο.
Ακριβώς. Σε ξαφνιάζει η κλίμακα, σε ξαφνιάζει το απρόσμενο, αλλά και το γεγονός ότι παίρνεις ένα σκουπίδι και το κάνεις χρυσό.
Και έχει πλέον αποκτήσει διαστάσεις κινηματικού χαρακτήρα, ως arte povera και ασφαλώς έχουμε επενδύσει, μια και η δική μας φαντασία οργιάζει. Από εκεί που είχαμε ξεκινήσει να κάνουμε 3-4 τοιχογραφίες ως ένα σχόλιο στο δημόσιο χώρο, πλέον μιλάμε για εικαστικό γεγονός παγκόσμιας εμβέλειας.
Μιλάμε για πολιτιστικό τουρισμό, μιλάμε για απήχηση και ενδιαφέρον από περισσότερες από 42 χώρες σε όλο τον κόσμο.
Ενδεικτικά να σου πω ότι το 2018, το τρίμηνο του φεστιβάλ μόνο είχαμε 522.000 επισκέψεις στα έργα και την Πάτρα.
Όσοι από την ομάδα ασχολούνται με αυτά, προέβλεψαν τσουνάμι επισκεψιμότητας και εμβέλειας.
Το 2019 το νούμερο αυτό έγινε 1.300.000 και το 2020 πήγαμε στα 6.500.000 επισκέψεις από μοναδικές ip
Οπότε καταλαβαίνεις τι περιμένουμε για το 2021, περίοδο καραντίνας, που η ενασχόληση με τα social media εκτοξεύτηκε.
Πέρα από την παγκόσμια εμβέλεια, τεράστιο ενδιαφέρον έχει για μένα ο διάλογος που ανοίγουν κάποια έργα με το κοινό. Γιατί ασφαλώς αυτός είναι ο σκοπός. Δεν μιλάμε για διακοσμητική τέχνη…
Είμαι πραγματικός κέρβερος με αυτό το θέμα. Στο να υπάρχει δηλαδή εικαστική γλώσσα ενός επιπέδου και πάνω. Γι αυτό οι επιλογές των καλλιτεχνών έχουν γίνει πάρα πολύ αυστηρά
Το σπουδαίο για ένα έργο τέχνης είναι να μην περνάει αδιάφορο. Καλύτερα να το «βρίσει» κάποιος παρά να πει ότι δεν το πρόσεξα.
Οπότε αυτός ο διάλογος εμένα με συγκινεί. Το να βλέπεις κάποιον και να σου λέει, τι είναι αυτό, εγώ δεν το καταλαβαίνω. Ας το κουβεντιάσουμε.
Παράλληλα υπάρχουν διάλογοι και σε άλλα, πιο εξειδικευμένα, επίπεδα σε όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό. Πχ των ιστορικών τέχνης και των εικαστικών δικτύων.
Αλλά και περισσότερων από 15 Δήμων σε όλη την Ελλάδα που θέλουν να γίνει και εκεί, αυτό που πρωτοπόρα γίνεται στην Πάτρα.
Είναι σπουδαίο αυτό που συμβαίνει στην Πάτρα. Υπάρχουν αυτή τη στιγμή πολλές ενεργές ομάδες νέων παιδιών από 17 χρόνων, που δουλεύουν, μαθαίνουν, στηρίζουν και επικοινωνούν.
Αλλά και για τους καλλιτέχνες. Εγώ ήρθα στην Πάτρα πριν από 15 περίπου χρόνια, έχοντας πίσω μου άλλα τόσα χρόνια εικαστικής πορείας. Και σήμερα γνωρίζει τη δουλειά μου ο πολύς κόσμος μέσα από τις 3 τοιχογραφίες που έχω κάνει.
Σήμερα τα παιδιά αυτά, πολλά από αυτά μαθητές μου για τη Σχ. Καλών Τεχνών αντιλαμβάνονται ότι υπάρχουν πλέον οι δυνατότητες για περισσότερα πράγματα στην Πάτρα, μέσω των δράσεων αλλά και των διασυνδέσεων στης Ελλάδα και το εξωτερικό που η Art in Progress τους παρέχει.
Παρά τις δυσκολίες, υπάρχουν και σημαντικές στιγμές
Για παράδειγμα η συνεργασία με την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας που μας προσέγγισε πριν 2-3 χρόνια, που δημιούργησε μια σημαντική δυναμική και συμπαρέσυρε πολλούς μαζί της.
Και προς τιμή τους έχουν συνεισφέρει σημαντικά, κυρίως στο επίπεδο κοινής γνώμης.
Άλλωστε αν ανατρέξουμε στον αρχέγονο ρόλο του πολιτισμού ήταν η διαδικασία που επέτρεπε την αρχική και ομαλή έναρξη επικοινωνίας μεταξύ των λαών και ανθρώπων, με την στήριξη των βασιλέων, των «Μεδίκων» κλπ.
Αν ανασυστήσουμε εμείς οι Έλληνες αυτή τη λειτουργία έχουν πάρα πολλά να κερδίσουν και ο πολιτισμός και η πολιτική
Μιλήσαμε για πολλά ακόμα
Για πολιτιστικό τουρισμό, ομάδες προετοιμασίας πολιτικών πολιτισμού, πολιτιστικό χώρο, αλλά και τη μύηση της νέας γενιάς, που θα αναλάβει την επόμενη μέρα.
Ο χώρος δεν επαρκεί. Θα επανέλθω σύντομα.
Μέχρι τότε, μπορείς να δεις την ατομική έκθεση του Κλεομένη Κωστόπουλου “Head Up-Cycled” στην Tatiana Dimou Architects, Τσαμαδού 24, Πάτρα. Διάρκεια έως 20 Ιουλίου, ώρες γραφείου. Πληροφορίες 261 400 2113
