Με μεγάλη επιτυχία και παρουσία πλήθους προσκεκλημένων εγκαινιάστηκε το βράδυ της Κυριακής 20 Νοεμβρίου η ιστορική έκθεση φωτογραφιών και τεκμηρίων «Γης Απόδημοι Έλληνες | Πάτρα – νήσος Ellis», η οποία φιλοξενείται στο νέο λιμάνι της Πάτρας και είναι αφιερωμένη στη μετανάστευση της Νεότερης Ελλάδας από το Λιμάνι της Πάτρας προς τη Νέα Υόρκη, την περίοδο 1880 – 1930.
Τα εγκαίνια της έκθεσης έγιναν από τον Υφυπουργό αρμόδιο για τον Απόδημο Ελληνισμό, κ. Ανδρέα Κατσανιώτη και τον Περιφερειάρχη Δυτικής Ελλάδας κ. Νεκτάριο Φαρμάκη.
Των εγκαινίων της έκθεσης, προηγήθηκε εκδήλωση κατά την οποία διακεκριμένοι ομιλητές έδωσαν το ιστορικό πλαίσιο της έκθεσης μνήμης και συνέδεσαν το «χθες» με το «σήμερα».
Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης απεύθυναν χαιρετισμό ο υφυπουργός Εξωτερικών, αρμόδιος για τον Απόδημο Ελληνισμό κ. Ανδρέας Κατσανιώτης και ο Περιφερειάρχης Δυτικής Ελλάδας κ. Νεκτάριος Φαρμάκης, ενώ τοποθετήσεις έγιναν από τον Διευθύνοντα Σύμβουλο του Οργανισμού Λιμένος Πατρών κ. Παναγιώτη Τσώνη και τον Πρόεδρος του Επιμελητηρίου Αχαΐας κ. Πλάτωνας Μαρλαφέκας με θέμα: «Πάτρα, η γέφυρα της δύσης στην ιστορία, τον πολιτισμό, την οικονομία».
Το ιστορικοκοινωνικό πλαίσιο του φαινομένου της μετανάστευσης στις αρχές του 20ου αιώνα, ανέλυσαν ο Ομότιμος Καθηγητής Πολιτισμικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών κ. Λεωνίδας Σωτηρόπουλος και ο συγγραφέα – ιστορικός κ. Χρήστος Μούλιας, οι οποίοι κατά την διάρκεια των ομιλιών τους παρουσίασαν ενδιαφέροντα στοιχεία και μαρτυρίες μεταναστών της εποχής εκείνης.
Ιδιαίτερα συγκινητική υπήρξε η παρέμβαση, μέσω διαδικτύου, ομογενών από τις ΗΠΑ, οι οποίοι στις τοποθετήσεις τους αναφέρθηκαν στους άρρηκτους δεσμούς μεταξύ των ομογενών απανταχού της γης με την Ελλάδα. Τοποθετήσεις έγιναν από την πρόεδρο της οργάνωσης των ομογενών «Πηνελόπη – ΑΧΕΠΑ» κυρία Μαρία Αποστολοπούλου, η οποία είναι απόγονος ομογενών και κάτοικος των ΗΠΑ και τον δημοσιογράφο στη Νέα Υόρκη Χριστόδουλο Αθανασάτο.
Στην εκδήλωση μεταξύ άλλων παρευρέθηκαν εκπρόσωποι της αυτοδιοίκησης και φορέων και θεσμών της Πάτρας, από τον Δήμο, την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, την Αποκεντρωμένη Διοίκηση, δημοτικοί σύμβουλοι, ακαδημαϊκοί, άνθρωποι του πολιτισμού και της εκπαίδευσης.
Η έκθεση
Μετά τα εγκαίνια της έκθεσης «Γης Απόδημοι Έλληνες | Πάτρα – νήσος Ellis», ακολούθησε ξενάγηση από τους διοργανωτές στους προσκεκλημένους.
Κατά τη διάρκεια της ξενάγησης στην έκθεση, η οποία είναι μοναδική στο είδος της και παρουσιάζεται για πρώτη φορά στο κοινό, οι επισκέπτες είχαν την ευκαιρία να περιηγηθούν σε φωτογραφικά, οπτικοακουστικά και αρχειακά τεκμήρια, όπως εικόνες, προσωπικά κειμήλια, χάρτες, φωτογραφίες, αρχειακό και κινηματογραφικό υλικό, εφημερίδες, επιστολές, κάρτες, και πολλά άλλα τεκμήρια. Γραπτά αποσπάσματα από προσωπικές μαρτυρίες και δημοσιεύματα της εποχής συμπληρώνουν την αφήγηση, ζωντανεύοντας τις εικόνες και τα σιωπηλά αντικείμενα.
Το κοινό εντυπωσιάστηκε μεταξύ άλλων από τον ιδιαίτερο σχεδιασμό της έκθεσης και από τα ευρήματα που συμπλήρωναν την ατμόσφαιρα όπως οι ήχοι του λιμανιού, οι γωνιές αναπαράστασης αποσκευών και πλοίου, το animation από cart postal της εποχής με το υπερωκεάνιο Saturnia να ταξιδεύει και το φινιστρίνι από όπου μπορούσες να δεις την φουρτουνιασμένη θάλασσα.
Τον συνολικό σχεδιασμό και την επιμέλεια της έκθεσης υπογράφει η Μαρία Αλανιάδη, έχοντας δίπλα της την Γεωργία Τσιώτα στην μουσειολογική μελέτη και έρευνα, και τον Κώστα Θεοδωρόπουλο στο γραφιστικό σχεδιασμό. Την ερευνητική ομάδα συμπλήρωσαν οι Αθανάσιος Κούστας και Φίλιππος Ανδρεόπουλος, τον φωτιστικό σχεδιασμό επιμελήθηκε ο Νάσος Φιλιππόπουλος και το ηχοτόπιο ο Δημήτρης Τζελέπης. Την εξαιρετική αφίσα της έκθεσης σχεδίασε ο Δημήτρης Μοσχονάς.
Η έκθεση πραγματοποιείται σε συνδιοργάνωση με την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας και τελεί υπό την αιγίδα της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας του Υπουργείου Εξωτερικών, ενώ σχεδιάστηκε με την υποστήριξη του Μουσείου Τύπου της ΕΣΗΕΠΗΝ, του Οργανισμού Λιμένος Πατρών, του Επιμελητηρίου Αχαΐας και του Δήμου Πατρέων, σε συνεργασίας με ιστορικούς, μελετητές, φορείς, συλλέκτες και ιδιώτες της πόλης που διέθεσαν αρχειακό υλικό, βιβλιογραφία και τεκμήρια.
Ιδιωτικά αρχεία και συλλογές διέθεσαν το Μουσείο Τύπου της ΕΣΗΕΠΗΝ, η ΕΡΤ, ο ΟΛΠΑ, οι Νίκος Δρακόπουλος, Λεωνίδας Σωτηρόπουλος, Λένα Καλλετζιώτη, Μαριζάν Μόρφυ Καρατζά, Αθανάσιος Κούστας, Φίλιππος Ανδρεόπουλος, Παναγιώτης Πανούτσος, Αλέκος Ανδρουλιδάκης ενώ τις επιπλέον ανάγκες της έκθεσης φρόντισαν τα καταστήματα Δούβρης, Χαλιά Ασημακόπουλος και Ανθοπωλείο Κεπένος. Την Οργάνωση Παραγωγής της έκθεσης είχε η Κύμανση ΚΟΙΝ.ΣΕΠ..
Η έκθεση θα παραμείνει ανοικτή για το κοινό έως τις 27/11, ενώ ήδη εκδηλώθηκε από το κοινό η επιθυμία να διαρκέσει περισσότερο.
Ώρες λειτουργίας έκθεσης: 18.00 – 22.00
Είσοδος Ελεύθερη
Πληροφορίες: FB: ΓΗΣ ΑΠΟΔΗΜΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ, Τηλ: 6987154353
Οι Ομιλίες
Απευθυνόμενος στο ακροατήριο, ο Υφυπουργός Εξωτερικών, αρμόδιος για τον Απόδημο Ελληνισμό, κ. Ανδρέας Κατσανιώτης μεταξύ άλλων τόνισε χαρακτηριστικά πως: «Το λιμάνι της Πάτρας αποτέλεσε το πέρασμα τόσο για τους Έλληνες όσο και για άλλους πληθυσμούς και εθνικότητες. Αρμένιοι, Οθωμανοί, Βούλγαροι, συνέρρεαν για το μεγάλο υπερπόντιο ταξίδι. Το λιμάνι της Πάτρας έγινε το λιμάνι της ελπίδας, ενώνοντας τη χώρα μας με τον νέο κόσμο, τόσο ουσιαστικά όσο και συμβολικά.
Άλλωστε όλοι εμείς εδώ μεγαλώσαμε, ακούγοντας διηγήσεις για ανθρώπους που περίμεναν πάντα ένα καράβι να έρθει ή να φύγει…
Επίσης, ως Υφυπουργός Εξωτερικών, γνωρίζω από κοντά, ότι η καρδιά του Ελληνισμού χτυπά στα πέρατα της οικουμένης. Μετά από 25 ταξίδια σε 22 διαφορετικές χώρες μπορώ να επιβεβαιώσω ότι υπάρχει μια δεύτερη Ελλάδα μακριά από τα εθνικά μας σύνορα.
Μια Μεγάλη Ελλάδα, εκτός Ελλάδας.
Απόδημοι Έλληνες και ομογενείς ζουν και διαπρέπουν στο εξωτερικό. Για τους περισσότερους από αυτούς το ταξίδι της αποδημίας ξεκίνησε γενιές πριν, από αυτό εδώ το λιμάνι […] Και ως Έλληνας ξέρω ότι δεν πρέπει να επαναλάβουμε ποτέ τα λάθη του παρελθόντος και να επιτρέψουμε να χαθεί ο “ανθός” του λαού μας σε ταξίδια ξενιτιάς. Προς αυτή την κατεύθυνση, η δημιουργία ενός μόνιμου μουσείου για τον απόδημο Ελληνισμό στην Πάτρα, αποτελεί ίσως το επόμενο βήμα».
Ο Υφυπουργός Εξωτερικών, αναφέρθηκε και στο έργο της ελληνικής Πολιτείας και του Υπουργείου Εξωτερικών για την ενδυνάμωση των δεσμών μεταξύ της Ελλάδας και των απανταχού Ελλήνων της διασποράς.
Από την πλευρά του, ο Περιφερειάρχης Δυτικής Ελλάδας κ. Νεκτάριος Φαρμάκης, αφού υπογράμμισε ότι η έκθεση «Γης Απόδημοι Έλληνες|Πάτρα – νήσος Ellis», αποτελεί έναν φόρο τιμής στον ελληνισμό όπου γης τον οποίο τιμάμε όλοι εμείς, τόνισε χαρακτηριστικά: «Το λιμάνι της Πάτρας υπήρξε κάποτε πύλη «εξόδου» ανθρώπων από τη χώρα.
Τώρα, θέλουμε να είναι μόνο πύλη «εξόδου» προϊόντων και τεχνογνωσίας, που θα παράγονται εδώ. Αλλά και – γιατί όχι; – πύλη εισόδου ανθρώπων.
Ανθρώπων που δεν θα φεύγουν, αλλά που θα έρχονται στον τόπο μας για να τον εμπλουτίζουν και να τον κάνουν ακόμα πιο ισχυρό».
Ο Διευθύνων Σύμβουλος του Οργανισμού Λιμένος Πατρών κ. Παναγιώτης Τσώνης, αφού έκανε εκτενή αναφορά στις ιστορικές, πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες που επικρατούσαν στην Ελλάδα στα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα και πως αυτές συνδέθηκαν με τις μεταναστευτικές ροές, τόνισε πως: «Ακόμα κι αν είναι ένα κομμάτι που μας πόνεσε και μας πονάει, οφείλουμε να μην το διαγράψουμε από τη συλλογική μνήμη μας. Αντιθέτως, οφείλουμε να το διαφυλάξουμε σαν κόρη οφθαλμού και να μιλήσουμε με ειλικρίνεια γι’ αυτό στις επόμενες γενιές, φροντίζοντας να αποφύγουμε τα λάθη του παρελθόντος» και συμπλήρωσε: «Η χώρα μας βρίσκεται μπροστά σε μεγάλες προκλήσεις, τις οποίες για να αντιμετωπίσουμε χρειαζόμαστε ισχυρούς συμμάχους. Δεν υπάρχει ισχυρότερος σύμμαχος από την ελληνική ομογένεια, τα μέλη της οποίας έχουν πολλάκις αποδείξει ότι αγαπούν τον τόπο καταγωγής τους».
Από την πλευρά του ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου Αχαΐας κ. Πλάτωνας Μαρλαφέκας, υπογράμμισε στην παρέμβασή του, ότι λιμάνι της Πάτρας στήριξε την ανάπτυξη της οικονομίας της βασισμένη στο εισαγωγικό και εξαγωγικό εμπόριο, στη δεσπόζουσα γεωγραφική της θέση που βρίσκεται στην καρδιά της Μεσογείου, αναφερόμενος στις περιόδους ακμής του λιμανιού και της Πάτρας, αλλά και στην πτωτική πορεία μετά το 1970, που άλλαξε ο τρόπος της θαλάσσιας μεταφοράς από χύδην φορτία σε containers και στη μεγάλη περίοδος της αποβιομηχάνισης της περιοχής που αποδυνάμωσε περαιτέρω την εμπορική φυσιογνωμία του λιμανιού. Ο κ. Πλάτωνας Μαρλαφέκας, υπογράμμισε δε, την αναγκαιότητα υλοποίησης δυο μεγάλων έργων στη λιμενική ζώνη της Πάτρας, δηλαδή το σύγχρονο εμπορικό λιμάνι στον χώρο που έχει προβλεφθεί και μία Μαρίνα σύγχρονη μεσαίων και μεγάλων σκαφών στο παλιό λιμάνι.
«Είναι μία ευκαιρία το λιμάνι να δώσει και πάλι ζωή και ανάπτυξη στην πόλη», σημείωσε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου Αχαΐας.
Το λιμάνι της μετανάστευσης
Το λιμάνι της Πάτρας, ένωσε την χώρα μας με τον νέο κόσμο. Έγινε το λιμάνι της μετανάστευσης των Ελλήνων αλλά και πολλών άλλων φυλών, καθώς αποτελούσε το πέρασμα για την Δύση.
Στα τέλη κοντά του 19ου αιώνα οι διεθνείς συγκυρίες και η ολοκλήρωση των έργων του τεχνητού λιμανιού, προσέφεραν στην Πάτρα νέες ευκαιρίες εμπορικής εκμετάλλευσης της γεωγραφικής θέσης της, η αξιοποίηση των οποίων κατέστησαν το λιμάνι της σημαντικό κέντρο εξαγωγής του μεταναστευτικού ρεύματος από τον χώρο της Ανατολικής Μεσογείου. Η μεταναστευτική περίοδος από το λιμάνι ξεκινάει από το 1890 και διαρκεί μέχρι το 1965 με τα τελευταία πλοία «Σατούρνια» και «Βουλκάνια».
Με προορισμό τον «Νέο Κόσμο», δηλαδή την Αμερικανική Ήπειρο και ιδιαίτερα τις Η.Π.Α., την λεγόμενη «Γη της Επαγγελίας» με την ταχεία βιομηχανική ανάπτυξη, φτωχοί Έλληνες αγρότες και κτηνοτρόφοι από το 1889 ήδη, μεταναστεύουν μέσω του λιμανιού της Πάτρας. Από την Αχαΐα κυρίως, φεύγουν κάτοικοι της επαρχίας των Καλαβρύτων, αλλά και αρκετοί Πατρινοί, εκ των οποίων ορισμένοι είναι γόνοι εύπορων οικογενειών, που αναζητούν νέες ευκαιρίες και νέες συγκινήσεις.
*Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Νεολόγος
