ΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΑΣ ΜΠΑΛΑΦΟΥΤΗ
mimibalafouti@gmail.com
Καταγγελίες για βιασμούς ανηλίκων που εμφανίζονται καθημερινά με μορφή χιονοστιβάδας, φρικτές ιστορίες πίσω από κλειστές πόρτες, αηδιαστικές λεπτομέρειες και μια γειτονιά που δεν είχε καταλάβει τίποτα, συνθέτουν το σκηνικό των τελευταίων ημερών. Μια κοινωνία με το στόμα ανοικτό και μια απορία που τριγυρίζει στο μυαλό όλων μας: Αυτή ήταν πάντα η κοινωνία μας;O ψυχολόγος Αντώνης Καλέντζης μιλάει στο «Νεολόγο» των Πατρών για τα τόσο βίαια γεγονότα που απασχολούν «ξαφνικά» την ελληνική κοινωνία.
Πως εμφανίστηκαν όλα αυτά τα περιστατικά «ξαφνικά»;
Το οξύμωρο σε όλα αυτά είναι ότι εντελώς «ξαφνικά» εμφανίστηκαν, που σημαίνει ότι μπορεί να συνέβαιναν πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, πολλές παιδικές ψυχές μπορεί να έχουν βασανιστεί, πολλά στόματα έχουν κλείσει και πρέπει κάποια στιγμή να δώσουμε τέλος σε αυτό τον πόνο και την καταστροφή των ανθρώπινων ψυχών. Να σταματήσουμε να εκμεταλλευόμαστε τους συνανθρώπους μας γιατί εν καιρώ οικονομικής κρίσης, εν καιρώ πανδημίας, εν καιρώ δυσκολιών στην κοινωνία μας, πολλοί ποδοπατούν και τσαλακώνουν τις ανθρώπινες ψυχές επειδή κάποιος είναι αδύναμος και κάποιος άλλος σε θέση ισχύος.
Το φαινόμενο των βιασμών και της καταπάτησης της ανθρώπινης αξιοπρέπειας δεν είναι καινούριο. Γιατί πλέον το ακούμε καθημερινά και από την μια καταγγελία πάμε στην άλλη;
Παρατηρούμε ότι τα όρια του καθενός, η ηθική και ο σεβασμός προς τον συνάνθρωπο έχουν εκμηδενιστεί. Η βία εκφράζεται με κάθε τρόπο, η ασέβεια και η ασέλγεια επίσης συμβαίνουν με κάθε τρόπο και σίγουρα είναι κάτι που πρέπει να μας προβληματίζει. Είναι παράδοξο γιατί πλέον ανήκουμε σε μια κοινωνία που υποτίθεται ενημερώνεται, διαβάζουμε, έχουμε περισσότερη ενσυναίσθηση από ότι στο παρελθόν και δεν υπάρχει λογική εξήγηση για το τι φταίει στον κόσμο. Στις μέρες μας αν κάποιος θέλει βοήθεια πρέπει να το ζητάει. Ο προβληματισμός μου είναι ότι οι θύτες είναι άνθρωποι που είναι ενεργά μέλη στην κοινωνία μας. Χρειάζεται καλύτερη επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων. Όταν για παράδειγμα κάποιος ενήλικας ασελγήσει σε ένα παιδάκι, ή του κάνει κάποια περίεργη χειρονομία, αν το παιδί αυτό δεν έχε καλές σχέσεις με τους γονείς του, αν δεν νιώθει ασφάλεια, θα ντραπεί, δεν θα μιλήσει και θα μπει σε ένα φαύλο κύκλο. Άρα επικεντρωνόμαστε και στις αξίες της οικογένειας και των οικείων μας και πόση βαρύτητα δίνουμε στις ανθρώπινες σχέσεις, γιατί παρατηρούμε ότι έχει αυξηθεί ο εγωκεντρισμός. Αν όμως πιάσει το διπλανό σπίτι φωτιά θα πιάσει και το δικό μας.
Τι μπορεί να σημαίνει για μια παιδική ψυχή βιασμός;
Μιλάμε για ένα τραύμα το οποίο στοιχειώνει μια ανθρώπινη ψυχή, ειδικά όταν όλοι καταλαβαίνουμε ότι η παιδική και εφηβική ηλικία είναι ένα μεταβατικό στάδιο πριν την ενήλικη ζωή και αν ένας άνθρωπος «στραβοπατήσει» αυτά τα χρόνια, με δυσκολία στη συνέχεια θα μπορεί να αντιληφθεί τι σημαίνει αγάπη, οικογένεια, σεβασμός, όρια και κυρίως τι αξίζει. Είναι από τα χειρότερα συναισθήματα που μπορεί να βιώσει ένας άνθρωπος στην παιδική ηλικία.
Πόσο εύκολο είναι να το ξεπεράσει ένα παιδί. Θα το διαγράψει από τη μνήμη του ποτέ;
Θα σας απαντήσω με ένα απλό παράδειγμα. Αν εμείς ως ενήλικες, μας κυνηγήσει κάποια στιγμή ένα σκυλί μπορεί να μας δημιουργηθεί ένα τραύμα και στη συνέχεια να φοβόμαστε όλα τα σκυλιά. Την ώρα που εμείς είμαστε ενήλικες και μπορούμε να προστατεύσουμε τον εαυτό μας. Φανταστείτε μια ανήλικη ψυχή. Είναι πολύ δύσκολο και χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια και πολλή αγάπη από το περιβάλλον. Σίγουρα η ουλή του τραύματος θα συνεχίσει να υπάρχει, όμως με προσπάθεια και αγάπη το τραύμα θα επουλωθεί με τις κατάλληλες συμβουλές και αγάπη.
Οι γονείς τι πρέπει να κάνουν;
Αυτό που πρέπει να επισημάνουμε είναι ότι συνήθως τα άτομα που ασελγούν στα παιδιά είναι από το κοντινό περιβάλλον, από τους οικείους τους συγγενείς, τους γνωστούς και τους φίλους. Άρα και οι γονείς σε αυτές τις περιπτώσεις είναι θύματα. Όταν οι γονείς στη σημερινή κοινωνία δουλεύουν πάρα πολλές ώρες, σε γρήγορους ρυθμούς, με άγχη και προσωπικά προβλήματα, επιστρέφουν σπίτι και πολλές φορές δεν μπορούν να προσφέρουν στα παιδιά τους τον ποιοτικό χρόνο που χρειάζονται, να δημιουργήσουν το δέσιμο και την επικοινωνία που απαιτείται για να μπορούν τα παιδιά να εκμυστηρευτούν κάτι. Πλέον πολλά παιδιά ζουν σε διαμερίσματα, δεν βγαίνουν έξω για παιχνίδι, δεν επικοινωνούν με άλλα παιδάκια, «κλείνονται» σε ένα τάμπλετ και στην εσωστρέφειά τους. Κι όταν ένα παιδί δεν μάθει από μικρή ηλικία να λέει αυτά που σκέφτεται με θάρρος θα δυσκολευθεί να μιλήσει στους δικούς του.
Υπάρχουν σημάδια που μπορούν οι γονείς να διαβάσουν;
Αλλάζει εντελώς η συμπεριφορά. Εξαρτάται από παιδί σε παιδί. Μπορεί να αρχίσει να φοβάται, μπορεί να αρχίσει να αποφεύγει μέρη, να βλέπει ενήλικες και να τρομάζει. Για αυτό πρέπει να έχουμε ανοιχτά τα μάτια μας και τα αυτιά μας και πέρα από αυτά που μπορούμε να αντιληφθούμε. Κι αν νιώθουμε ότι το παιδί έχει αλλάξει συμπεριφορά να απευθυνθούμε σε κάποιον ειδικό για να το σώσουμε.
Μπορούμε να αναγνωρίσουμε έναν βιαστή; Πρέπει να είμαστε καχύποπτοι;
Δεν είναι θέμα καχυποψίας αλλά αλήθειας. Κάποιος κάποια στιγμή θα έχει δει μια περίεργη συμπεριφορά αλλά δε μίλησε και δεν ασχολήθηκε. Απλά όταν κάποιος σιωπά και δεν μιλά με την παθητικότητά του ενισχύει αυτές τις συμπεριφορές. Η σιωπή πρέπει να βγει από την καθημερινότητά μας, να προφυλάξουμε τους συνανθρώπους μας και να απευθυνόμαστε στις αρχές.
*Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Νεολόγος
