Δεκατρία χρόνια μετά τον καταστροφικό σεισμό του 2011 και το τσουνάμι που ακολούθησε πλήττοντας το πυρηνικό εργοστάσιο στη Φουκουσίμα, οι Ιάπωνες δεν έχουν πάψει να μελετούν τους σεισμούς και να κάνουν διαρκώς βελτιώσεις στις υποδομές τους.
Όπως εξηγεί στην ανάλυσή του ο Ρούπερτ Γουίγκφιλντ-Χέιζ ανταποκριτής του BBC στην Ασία, που επί μία δεκαετία είχε ως βάση του το Τόκιο, όταν άρχισε να χτυπά ο συναγερμός για τον σεισμό μεγέθους 7,6 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ στην Ισικάουα δεν ήταν μια ασυνήθιστη κατάσταση για τη χώρα.
“Στην Ιαπωνία, οι σεισμοί γίνονται γρήγορα μέρος της καθημερινότητας, κομμάτι της ζωής” γράφει ανακαλώντας τις πρώτες μέρες της εγκατάστασής του στη χώρα όταν “με το πρώτο ταρακούνημα πετιόμουν από το κρεβάτι”.
Στη αγωνία που όλοι οι Δυτικοί εκφράζουν για το αν το κτίριο στο οποίο μένουν έχει επαρκή αντισεισμική θωράκιση απαντά ότι οι Ιάπωνες εδώ και έναν αιώνα, από τον μεγάλο σεισμό του 1923, μελετούν πολύ προσεκτικά τους σεισμούς τους και βελτιώνουν συνεχώς τα κτίριά τους έχοντας κατορθώσει να έχουν, παρά τους τόσο μεγάλους σεισμούς, περιορισμένες καταστροφές και αυτό, όπως σημειώνει, είναι ένα επίτευγμα της μηχανικής.
Το συλλογικό τραύμα της Φουκουσίμα
Η χειρότερη εμπειρία που έχουν ζήσει οι Ιάπωνες παραμένει αυτή της 11ης Μαρτίου 2011 όταν “επί δύο ολόκληρα λεπτά η γη σείστηκε με τρόπο που ποτέ κανείς δεν είχε βιώσει”, γράφει. “Μέσα σε 40 λεπτά, τα πρώτα τσουνάμι είχαν χτυπήσει τις ακτές σαρώνοντας παραθαλάσσιους οικισμούς και χωριά κατά μήκος πολλών χιλιομέτρων των βορειοανατολικών ακτών της Ιαπωνίας. Μία μέρα αργότερα, στις 12 Μαρτίου 2011, έγιναν γνωστά τα εφιαλτικά νέα ότι είχε χτυπηθεί από το τσουνάμι το πυρηνικό εργοστάσιο της Φουκουσίμα. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι διατάχθηκαν να εκκενώσουν τις εστίες τους. “Ούτε στο Τόκιο δεν ήμασταν ασφαλείς” θυμάται.
Σύμφωνα με τον έμπειρο Βρετανό δημοσιογράφο, τότε γεννήθηκε στους Ιάπωνες το “συλλογικό τραύμα της Φουκουσίμα” που επηρέασε τους πάντες.
Όπως θυμάται, ο ίδιος και η σύζυγός του άρχισαν να ψάχνουν νέο σπίτι στο Τόκιο μελετώντας γεωλογικούς χάρτες για να εντοπίσουν το ισχυρότερο υπέδαφος μακριά από ποτάμια. “Η γυναίκα μου έγινε εμμονική με την ηλικία των κτιρίων. “Δεν κοιτάμε τίποτα που να χτίστηκε πριν το 1981″, έλεγε”. Και προσθέτει ότι “το πιο βασικό που κάναμε όταν μετακομίσαμε σε νέο σπίτι ήταν να στοκάρουμε ειδικά πακέτα με τρόφιμα που έχουν ημερομηνία λήξης πέντε ετών”.
Όλες αυτές οι τραυματικές μνήμες επανήλθαν με τον σεισμό της Πρωτοχρονιάς αλλά όπως σημειώνει “ο πιο πρόσφατος σεισμός είναι ταυτόχρονα μια καταπληκτική ιστορία επιτυχίας της Ιαπωνίας”.
“Τα κτίρια έμειναν όρθια” – Πώς μετρούν τους σεισμούς στην Ιαπωνία
Εξηγώντας τι εννοεί “ιστορία επιτυχίας” αναφέρεται στα επιτεύγματα της μηχανικής των Ιαπώνων που έχουν τις ρίζες τους στις πρώτες συστηματικές μελέτες που ξεκίνησαν πριν από έναν αιώνα, μετά τον μεγάλο σεισμό του Κάντο που είχε χτυπήσει το Τόκιο το 1923.
Ο Μεγάλος Σεισμός του Κάντο έπληξε την πεδιάδα του Κάντο την 1η Σεπτεμβρίου 1923. Από διάφορες μαρτυρίες, υπολογίζεται ότι η διάρκεια του σεισμού ήταν από τέσσερα έως δέκα λεπτά.
Το 1923 η πόλη ισοπεδώθηκε και σκοτώθηκαν 140.000 άνθρωποι. Το 2011 τεράστιοι ουρανοξύστες ταλαντεύτηκαν, παράθυρα έσπασαν, αλλά κανένα σημαντικό κτήριο δεν έπεσε. Ήταν το τσουνάμι που σκότωσε χιλιάδες ανθρώπους, όχι οι δονήσεις στο έδαφος.
Στο χθεσινό σεισμό, παλιά ξύλινα σπίτια καταστράφηκαν όμως τα μοντέρνα κτίρια έμειναν αλώβητα. “Ένα σύγχρονο κτίριο που έπεσε στην Ισικάουα σημειώνεται ότι είχε χτιστεί πριν το 1971, ενώ συγκριτικά με το μέγεθος του σεισμού οι θάνατοι που αναφέρονται είναι λίγοι”.
Ανάλυση BBC: Γιατί τα κτίρια έμειναν όρθια παρά τα 7, 6 Ρίχτερ του φονικού σεισμού που σάρωσαν τη χώρα
Ο σεισμός της Πρωτοχρονιάς είχε σαν αποτέλεσμα να πληγούν γέφυρες και να καταστραφεί μέρος του οδικού δικτύου εξαιτίας τεράστιων κατολισθήσεων. Η πλειοψηφία των κτιριακών υποδομών όμως δεν επλήγησαν: “Τα κτίρια έμειναν όρθια” γράφει και υπογραμμίζει ότι στις μεγάλες πόλεις όπως η Τογιάμα και η Καναζάουα, η ζωή ξαναβρίσκει σταδικά τους κανονικούς της ρυθμούς.
“Ήταν τρομακτικό. Μακράν η πιο τρομακτική εμπειρία που έχω ζήσει” του είπε ένας Ιάπωνας φίλος του από την πόλη Καζιγουαζάκι, κοντά στο επίκεντρο του σεισμού, για να συμπληρώσει ότι “αρχικά εκκενώσαμε φεύγοντας από τις ακτές αλλά τώρα γυρίσαμε στο σπίτι και είναι όλα εντάξει”.
Η ιαπωνική κλίμακα Shindo
Η Ιαπωνία δεν μετρά τους σεισμούς με βάση το μέγεθός τους αλλά με το πόσο κουνιέται το έδαφος. Πρόκειται για την κλίμακα Shindo, την κλίμακα σεισμικής έντασης της Ιαπωνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας που χρησιμοποιείται για να κατηγοριοποιήσει την ένταση της τοπικής δόνησης του εδάφους που προκαλείται από σεισμούς. Κυμαίνεται από το 1 μέχρι το 7. Ο σεισμός της Πρωτοχρονιάς έφτασε στο μάξιμουμ, δηλαδή στο 7.
Επιστρέφοντας στο 1923, στην άμεση ανάλυση που φιλοξενεί το BBC, υπογραμμίζεται ότι “τα επακόλουθα του σεισμού πριν έναν αιώνα οδήγησαν στη σύνταξη του πρώτου αντισεισμικού οικοδομικού κανονισμού της Ιαπωνίας. Από εκεί και μετά, τα νέα κτίρια έπρεπε να ενισχυθούν με οπλισμένο σκυρόδεμα και τα ξύλινα κτίρια να ενισχυθούν με πιο χοντρά δοκάρια”.
ΙΑΠΩΝΙΑ ΣΕΙΣΜΟΣ 2024
Και συνεχίζει: “Κάθε φορά που η χώρα πλήττεται από μεγάλο σεισμό, οι ζημιές μελετώνται και οι κανονισμοί επικαιροποιούνται. Το μεγαλύτερο άλμα έγινε το 1981, ημερομηνία μετά την οποία για όλα τα νέα κτίρια απαιτούνται μέτρα αντισεισμικής μόνωσης, ενώ και μετά τον σεισμό του Κόμπε το 1995, αντλήθηκαν περισσότερα μαθήματα”.
Και καταλήγει: “Ένα μέτρο της επιτυχίας είναι ότι όταν ο τεράστιος σεισμός 9 βαθμών έπληξε τη χώρα το 2011, το επίπεδο δόνησης στο Τόκιο έφτασε στο 5, το ίδιο με το σεισμό που υπέστη η πρωτεύουσα της Ιαπωνίας το 1923. Είναι δύσκολο να σκεφτεί κανείς άλλη χώρα στη Γη που θα μπορούσε να έχει βιώσει έναν τέτοιο σεισμό χωρίς να έχει χτυπηθεί πολύ χειρότερα”.
