ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΥ
eleni.paraskevopoulou@gmail.com
Εδώ και αρκετούς μήνες με απόφαση του Αρχηγού της Ελληνικής Αστυνομίας, έχει συσταθεί και στην Πάτρα μια ειδική ομάδα για την αντιμετώπιση των θεμάτων που αφορούν την κοινότητα των Ρομά. Στόχος να ελεγχθεί η παραβατικότητα. Σε καθημερινή βάση η συγκεκριμένη ομάδα έχει αναλάβει να δραστηριοποιείται σε περιοχές, όπου με βάση τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή της η ΕΛ.ΑΣ., καταγράφονται αυξημένα περιστατικά παραβατικότητας. Οι αστυνομικοί προχωρούν σε στοχευμένους ελέγχους σε περιοχές όπως η Εγλυκάδα, η πλατεία Ελευθερίας αλλά και σε αρκετά άλλα σημεία.
Ο «Νεολόγος» των Πατρών από την πρώτη στιγμή παρακολουθεί στενά το συγκεκριμένο θέμα. Το ερώτημα ήταν και παραμένει, αν μπορεί η συγκεκριμένη ομάδα να δώσει λύση στο ζήτημα της παραβατικής συμπεριφοράς. Προφανώς και αποτελεί ένα «βήμα» για τον «έλεγχο» της κατάστασης σίγουρα όμως δεν είναι η λύση. Η λύση θα έπρεπε να έχει δοθεί εδώ και χρόνια από τους κυβερνώντες και βρίσκεται στις λέξεις «ενσωμάτωση στην κοινωνία». Δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι την ίδια συμπεριφορά και δυστυχώς στιγματίζεται μία ολόκληρη κοινότητα εξαιτίας της συμπεριφοράς ορισμένων. Όταν η κοινωνία, συζητάει για την συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα, δεν αναφέρονται οι βουλευτές, Εφέτες, Συνταγματάρχες, γιατροί, εκπαιδευτικοί, αστυνομικοί, οι Ρομά δηλαδή, που κατάφεραν να ενταχθούν δηλαδή στο κοινωνικό σύνολο. Από την άλλη όμως, δεν μπορούμε να παραβλέπουμε και την δικαιολογημένη αγανάκτηση των πολιτών που θέλουν να νιώθουν ασφαλείς και ζητούν λύση στη παραβατικότητα των Ρομά. Αυτό φυσικά δεν θα επιτευχθεί ακόμα και αντιμετωπιστεί η παραβατικότητα των Ρομά αφού προφανώς και δεν είναι μόνο άτομα αυτής της ευάλωτης κοινωνικής ομάδας που προχωρούν σε παραβατικές πράξεις.
Συμβάντα σε καθημερινή βάση
Ενδεικτικά είναι τα παρακάτω συμβάντα παραβατικότητας στην περιοχή μας και φυσικά δεν είναι τα μοναδικά:
- Γυναίκα, η οποία περπατούσε στο Βελβίτσι, δέχθηκε επίθεση με πέτρες από ανηλίκους Ρομά που διαμένουν στην περιοχή. Μια από τις πέτρες μάλιστα τραυμάτισε τη γυναίκα στο πόδι.
- Ένα ακόμη σοβαρό επεισόδιο που καταγράφηκε τοπικά ήταν αυτό σε βάρος οδηγού αστικού λεωφορείου. Σύμφωνα με τα όσα καταγγέλθηκαν ο οδηγός ζήτησε να πληρώσουν εισιτήριο με έναν από τους Ρομά να του επιτίθεται και τελικά να ξυλοκοπούν και να πετούν καφέ στον εν λόγω οδηγό.
- Πριν από λίγες ημέρες η αστυνομία δέχθηκε κλήση για την περιοχή της Αγυιάς όπου σύμφωνα με τα όσα καταγγέλθηκαν, Ρομά, πετούσαν πέτρες σε διερχόμενα οχήματα. Στο σημείο έσπευσαν δυνάμεις της τοπικής ΕΛ.ΑΣ.
- Στα πρόσφατα περιστατικά και η καταγγελία οδηγού ταξί από τον οποίο αφαίρεσαν χρήματα ενώ βρισκόταν σε πιάτσα στην πλατεία Ελευθερίας. Συγκεκριμένα τρεις ανήλικοι Ρομά κατάφεραν να του κλέψουν λεφτά μέσα από το όχημα.
- Θύμα κλοπής από ανήλικο Ρομά έπεσε μια γυναίκα στην περιοχή των Ζαρουχλείκων. Ο ανήλικος, όπως κατέθεσε η γυναίκα, μέρα μεσημέρι της έκλεψε το πορτοφόλι της ενώ η ίδια βρισκόταν στη συμβολή των οδών Παπαναστασίου και Εύβοιας.
- Στόχος και κατάστημα οπτικών στην Πάτρα. Ανήλικος Ρομά, βρήκε την ευκαιρία, τρύπωσε και κατάφερε να αφαιρέσει χρηματικό ποσό. Η κινητοποίηση της ΕΛ.ΑΣ. ήταν άμεση, οι αστυνομικοί προχώρησαν σε αναζητήσεις έχοντας και την περιγραφή του ανηλίκου από αυτόπτες μάρτυρες.
Στο «ίδιο έργο θεατές» στην Εγλυκάδα
Στην περιοχή της Εγλυκάδας σχεδόν καθημερινά οι κάτοικοι έρχονται αντιμέτωποι με ανάλογες καταστάσεις κλοπών και διαρρήξεων. Μάλιστα δηλώνουν στο «Νεολόγο» των Πατρών πώς τίποτα δεν έχει αλλάξει με την σύσταση της ειδικής ομάδας της Ελληνικής Αστυνομίας. Αναφέρουν πώς η παραβατική συμπεριφορά «ζει και βασιλεύει» και η ανασφάλεια στην περιοχή συνεχίζει να χτυπά «κόκκινο».
Όλα τα παραπάνω περιστατικά είναι ενδεικτικά. Δεκάδες περιπτώσεις δεν καταγγέλλονται καν από τους πολίτες και το ερώτημα «γιατί όχι», έχει απάντηση. Γιατί η διαδικασία του «κυνηγητού» με ένδικα μέσα είναι μια δαπανηρή και χρονοβόρα διαδικασία. Υπάρχει πια έντονος προβληματισμός για την παραβατικότητα των Ρομά όμως είναι ώρα για λύσεις, που δεν μπορούν να ακούνε στο όνομα «καταστολή» αλλά… ενσωμάτωση, παιδεία, εκπαίδευση. Ο πληθυσμός των Ρομά στην Ελλάδα πιστεύεται ότι ανέρχεται, σύμφωνα με το κράτος στους 110.000, στοιχεία που προέκυψαν το 2021 από την καταγραφή που διεξήγαγε η Γενική Γραμματεία Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας. Σύμφωνα πάντως με τις εκτιμήσεις άλλων φορέων στη χώρα μας διαβιούν περίπου 200.000-300.000 άνθρωποι.
Υπάρχει ποινή για τους ανήλικους;
Ανήλικοι, στους οποίους μπορεί να επιβληθεί κάποιου είδους ποινή ή μέτρο θεωρούνται κατά το ποινικό δίκαιο όσοι είναι από 12 έως 18 ετών. Ποινικά αδικήματα που τελούνται από παιδιά κάτω των 12 ετών παραμένουν ατιμώρητα.
Περαιτέρω, οι ανήλικοι χωρίζονται σε 2 κατηγορίες, α) αυτούς από 12 έως 15 ετών και β) αυτούς από 15 έως 18 ετών. Στην πρώτη κατηγορία (12-15) επιβάλλονται μόνο αναμορφωτικά ή θεραπευτικά μέτρα ενώ στη δεύτερη (15-18) μπορεί να επιβληθεί εκτός από αναμορφωτικά/θεραπευτικά μέτρα και ο εγκλεισμός σε ειδικό κατάστημα κράτησης νέων. Τα αναμορφωτικά μέτρα, ανάλογα τη βαρύτητα του αδικήματος και το βαθμό ανάπτυξης του ανηλίκου, μπορεί να είναι από μια απλή επίπληξη έως και η αφαίρεση της επιμέλειας από τους γονείς. Τα θεραπευτικά μέτρα μπορεί να είναι επίσης η υποχρεωτική παρακολούθηση συμβουλευτικού θεραπευτικού προγράμματος έως και η ανάθεση της επιμέλειας σε ανάδοχη οικογένεια ή επιμελητή ανηλίκων. Ο περιορισμός σε ειδικό κατάστημα κράτησης νέων μπορεί να επιβληθεί σε περίπτωση που ο ανήλικος τελέσει κακούργημα.
Τα 11 μέτρα που προτείνουν οι ίδιοι οι Ρομά
Πριν από ένα χρόνο μάλιστα η Πανελλαδική Συνομοσπονδία Ελλήνων Ρομά πρότεινε την εφαρμογή μιας δέσμης 11 μέτρων προκειμένου να καταπολεμηθεί η παραβατικότητα που παρουσιάζεται σε κάποιες κοινότητες Ρομά, ο αντιτσιγγανισμός που αφορά ένα τεράστιο μέρος της ελληνικής κοινωνίας, και τελικά, την επίτευξη κοινωνικής συνοχής και ειρήνης.
1. Για την ουσιαστική κοινωνική ένταξη των Ρομά, απαιτείται μια σταθερή θεσμικά αναγνωρισμένη συνεργασία της ΕΛΛΑΝ ΠΑΣΣΕ με την Πολιτεία στη βάση της ισότιμης συμμετοχής στο σχεδιασμό, την υλοποίηση και την αξιολόγηση των παρεμβάσεων. Μόνο μέσα από την θέσπιση μιας οργανικής εταιρικότητας ανάμεσα στα επίπεδα της Πολιτείας και της Αυτοδιοίκησης με την θεσμική εκπροσώπηση των Ρομά σε όρους θετικού διαλόγου και συναίνεσης θα μπορέσει η Πολιτεία να θεσπίσει βιώσιμες και αποτελεσματικές πολιτικές κοινωνικής ένταξης.
2. Στο πλαίσιο της συνεργασίας του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη με την ΕΛΛΑΝ ΠΑΣΣΕ και της συμμετοχικής διαδικασίας που προτείνουμε, μπορούν να πραγματοποιηθούν στοχευμένες δράσεις μεταφοράς βιωματικών εμπειριών παραβατών Ρομά (φυλακισμένοι, αποφυλακισμένοι, κ.λπ.) που θα αποτρέπουν τους ομόφυλούς τους από την παραβατική συμπεριφορά.
3. Κομβικής σημασίας είναι η δημιουργία Επιτροπής για την καταγραφή και ανάλυση του εγκληματικού φαινομένου που λειτουργεί σε κάποιες κοινότητες Ρομά (εγκληματογόνες αιτίες, παραβατικότητα επιβίωσης σε μεγάλο βαθμό, οργανωμένο έγκλημα στους κόλπους των Ελλήνων Ρομά) με συγκεκριμένη μεθοδολογία και στην οποία θα συμμετέχουν εκπρόσωποι της ΕΛ.ΑΣ., της Γενικής Γραμματείας Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας, της ΕΛΛΑΝ ΠΑΣΣΕ και ειδικοί επιστήμονες.
4. Επιπλέον, έργο της ως άνω Επιτροπής να είναι ο σχεδιασμός και η επεξεργασία ενός Στρατηγικού σχεδίου για την απογκετοποίηση των κοινοτήτων Ρομά, με μετεγκατάσταση πληθυσμού / διάχυση πληθυσμού στον κοινωνικό ιστό βάσει ηλικιακών κριτηρίων και βαθμού ωρίμανσης ένταξης.
5. Επιπροσθέτως, είναι σημαντική η διαρκής και ανθρώπινη παρουσία σε όλους τους καταυλισμούς, τόσο της Ελληνικής Αστυνομίας όσο και της ΕΛΛΑΝ ΠΑΣΣΕ, με εφαρμογή του κώδικα ηθικής και δεοντολογίας.
6. Απαραίτητη είναι επίσης η διοργάνωση δράσεων ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης της τοπικής κοινωνίας (Ρομά και μη Ρομά) σε άμεση συνέργεια και σύμπραξη με τους εμπλεκόμενους Δήμους. Ενδεικτικά αναφέρουμε, τη διοργάνωση ημερίδων, πολιτιστικών και αθλητικών εκδηλώσεων και δημιουργικών ενασχολήσεων (ιστορία, αρχαιολογία, εικαστικά, γνωριμία του τόπου, κ.λπ.).
7. Αποτελεί πεποίθησή μας πως η ένταξη νέων Ρομά με ποσόστωση στους κόλπους της ΕΛ.ΑΣ. θα φέρει τα βέλτιστα δυνατά αποτελέσματα, καθώς αρκετοί Ρομά γνωρίζουν βιωματικά το φαινόμενο της παραβατικότητας σε όλο του το εύρος. (Ερμηνεία άρθρου 116 παρ. 2 περί προσωρινής/μεταβατικής θέσπισης θετικών μέτρων ως τρόπος αντιμετώπισης της ευαλωτότητας, που χαρακτηρίζει μεγάλο ποσοστό των Ελλήνων Ρομά.)
8. Σκόπιμο κρίνεται η Υπηρεσία Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΛ.ΑΣ να αναπροσαρμόσει τους ελεγκτικούς μηχανισμούς ενεργητικής ή παθητικής εμπλοκής Ελλήνων αστυνομικών στην ανοχή του παραβατικού φαινομένου. Επίσης, η τιμώρηση των αποδεδειγμένων περιστατικών αστυνομικής αυθαιρεσίας και βίας θα αποτελούσε εγγύηση για τη δημιουργία σχέσεων εμπιστοσύνης μεταξύ κοινότητας και ελληνικής αστυνομίας.
9. Το γραφείο Τύπου του Υπουργείου και της ΕΛ.ΑΣ. θα πρέπει σε συνεργασία με το ΕΣΡ, την ΕΡΤ και άλλους ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να υιοθετήσουν κώδικα δεοντολογίας κατά της ρητορικής του μίσους και μετάδοσης της πληροφορίας με ρατσιστικό τρόπο και πρόθεση στοχοποίησης.
10. Το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη πέραν του κατασταλτικού χαρακτήρα των πρωτοβουλιών του θα πρέπει να πρωταγωνιστήσει στην αναγκαιότητα ολιστικής προσέγγισης του φαινομένου και τη χάραξη πολιτικών που θα στοχεύουν στην πρόληψη και στον εν γένει σχεδιασμό κοινωνικής ένταξης και ενσωμάτωσης των Ελλήνων Ρομά.
11. Τέλος, απαιτείται διαρκής και καθημερινή συνεργασία της ΕΛΛΑΝ ΠΑΣΣΕ με το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, το Υπουργείο Δικαιοσύνης, το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων καθώς και τα υπόλοιπα συναρμόδια Υπουργεία για την εκπαίδευση των αστυνομικών μέσω σεμιναρίων ευαισθητοποίησης και την πρόληψη φαινομένων αστυνομικής αυθαιρεσίας.
Τι προβλέπει η Εθνική Στρατηγική
Η Εθνική Στρατηγική για την Κοινωνική Ένταξη των Ρομά (ΕΣΚΕ) 2021-2030 παρουσιάστηκε από τον Γενικό Γραμματέα Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Γιώργο Σταμάτη, το Μάρτιο του 2022, σε συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου της Κεντρικής Ένωσης Δήμων .
Διαρθρώνεται σε τέσσερις πυλώνες, οι οποίοι αντικατοπτρίζουν τις εθνικές προτεραιότητες και στρατηγικούς στόχους, τα μέτρα πολιτικής και τις θεσμικές παρεμβάσεις για την ισότητα, την ένταξη και τη συμμετοχή των Ρομά σε εθνικό, τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.
ΠΥΛΩΝΑΣ Ι. «Πρόληψη και καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού των Ρομά»
ΠΥΛΩΝΑΣ ΙΙ. «Ενίσχυση της ισότιμης πρόσβασης των Ρομά σε βασικές υπηρεσίες και αγαθά (εκπαίδευση, απασχόληση, υγεία, κοινωνική φροντίδα και στέγαση)»
ΠΥΛΩΝΑΣ ΙΙΙ. «Πρόληψη και καταπολέμηση των στερεοτύπων και των διακρίσεων σε βάρος των Ρομά»
ΠΥΛΩΝΑΣ ΙV. «Προώθηση της ενεργού συμμετοχής των Ρομά στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή».
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Νεολόγος” των Πατρών
