Του Θανάση Κούστα
Καταργείται, από 1ης Οκτωβρίου 2020 η διακίνηση μέσω τηλεομοιοτυπίας (FAX), εγγράφων, διοικητικών και μη, μεταξύ των υπηρεσιών του Δημοσίου, των Ν.Π.Δ.Δ. και των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης. Τέλος εποχής, λοιπόν, για το FAX, που για πολλά χρόνια αποτελούσε το βασικό μέσο επιχειρηματικής αλληλογραφίας. Αυτή η είδηση με έφερε πολλά χρόνια πίσω, όταν το 1973, ήμουν δευτεροετής φοιτητής στην Ανωτάτη Βιομηχανική Σχολή του Πειραιά και μας μοιράστηκε ένα βιβλίο με τον περίεργο τίτλο «Αριθμητικοί Υπολογισταί». Και για να καταλάβουμε τι είναι αυτό, στην εισαγωγή του το βιβλίο έγραφε «ο όρος ηλεκτρονικός υπολογιστής έχει επικρατήσει εις την ελληνικήν ορολογίαν. Δι’ αυτού αναφερόμεθα εις μηχανάς αι οποίαι βασίζονται εις τα ηλεκτρονικά. Εις το πρώτον στάδιον της δημιουργίας των αι μηχαναί αύται ωνομάσθησαν ηλεκτρονικοί εγκέφαλοι, ακριβώς δια να τονισθή η κάποια ομοιότης των με τον ανθρώπινον εγκέφαλον».
Είχα ακούσει για πρώτη φορά περί ηλεκτρονικών εγκεφάλων, όταν η ΝΑΣΑ οργάνωσε την αποστολή Απόλλων 11 που προσεδάφισε τους πρώτους δύο ανθρώπους στη Σελήνη. Αλλά δεν είχα δεί ποτέ ηλεκτρονικό υπολογιστή. Μαζί με το μάθημα αυτό, μαθαίναμε και την γλώσσα COBOL. Που βέβαια την μαθαίναμε «παπαγαλία» γιατί δεν κατανοούσαμε σε τι χρησιμεύει. Για να δούμε δε πως είναι ένας υπολογιστής, η καθηγητής μας, οργάνωσε εκδρομή στο εργοστάσιο «ΠΕΤΖΕΤΑΚΗΣ» στην Θήβα που εκείνη την εποχή αποτελούσε το επιχειρηματικό σύμβολο της εξωστρέφειας και της καινοτομίας της χώρας μας. Εκεί είδαμε μια τεράστια αίθουσα με ένα περίεργο μηχάνημα σε μέγεθος, όσο ένα διαμέρισμα που ήταν ο ηλεκτρονικός υπολογιστής. Αυτό που σήμερα είναι σε μέγεθος ενός πακέτου τσιγάρων. Η δική μας η γενιά ζήσαμε σε απόλυτο βαθμό την ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας, καθώς σήμερα αυτό που θεωρείται αυτονόητο, τότε τα διαβάζαμε στα comics επιστημονικής φαντασίας.
Πολύ αργότερα, όταν ξεκίνησα την καριέρα μου, γνώρισα το telex σαν μέσο επικοινωνίας. Γράφαμε το κείμενο πρώτα και μετά το περνάγαμε σε μία διάτρητη κορδέλα. Στην συνέχεια, καλούσαμε το τηλέφωνο και ξανά η κορδέλα για να σταλεί το κείμενο. Αυτό απαιτούσε χρόνο που σήμαινε ατελείωτες ανθρωποώρες. Τα λογιστήρια λειτουργούσαν με χειρόγραφα βιβλία και καταστάσεις, που σήμαινε και αυξημένη απασχόληση. Και ξαφνικά εμφανίστηκε το FAX που είχαμε πληροφορηθεί την παρουσία του πριν έλθει στην Ελλάδα αλλά ήταν δύσκολο να κατανοήσουμε τις δυνατότητές του, πριν το δούμε. Το 1990, ήταν η πρώτη μου επαφή με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή και έγινε καθώς απαιτήθηκε να μάθω το excell για μια εργασία μου. Κι έτσι έμαθα μόνος τα βασικά προγράμματα και με τον χρόνο ανακάλυπτα τις τεράστιες δυνατότητες του «ηλεκτρονικού εγκεφάλου. Στην πορεία ήλθε και το email στην ζωή μας, στην αλληλογραφία μας, στην επικοινωνία μας. Τα laptop, τα κινητά τηλέφωνα – πολυεργαλεία, οι άπειρες εφαρμογές, το facebook, το Instagram, το telegram, το Διαδίκτυο των πραγμάτων ή Ίντερνετ των πραγμάτων – Internet of things) έχουν μπει για τα καλά στην ζωή μας. Αυτά είναι βασικά στοιχεία της καθημερινότητας που ακόμα και τα δεκάχρονα παιδιά τα θεωρούν δεδομένα. Η λεγόμενη τέταρτη τεχνολογική επανάσταση είναι ήδη στην ζωή μας, βελτιώνει τις συνθήκες παραγωγής, απλουστεύει την ζωή μας αλλά και αφαιρεί συνεχώς παραδοσιακές θέσεις εργασίας. Ο διάσημος Φυσικός επιστήμων Στίβεν Χόκινγκ, που πρόσφατα έφυγε από την ζωή, είχε γράψει ένα άρθρο στην Guardian, που ανέφερε πως «η αυτοματοποίηση των εργοστασίων έχει ήδη αποδεκατίσει τις θέσεις εργασίας στις παραδοσιακές κατασκευές και η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης είναι βέβαιο πως θα οξύνει αυτό το φαινόμενο, πλήττοντας βαθιά τις μεσαίες τάξεις και αφήνοντας διαθέσιμες μόνο τις θέσεις που απαιτούν δημιουργικότητα και ανθρώπινη εποπτεία.
Αυτό με τη σειρά του θα διογκώσει τις ήδη μεγάλες οικονομικές ανισότητες σε όλο τον κόσμο. Το διαδίκτυο και οι πλατφόρμες θα επιτρέπουν σε πολύ μικρό αριθμό ανθρώπων να συγκεντρώσουν αμύθητο πλούτο, διατηρώντας επιχειρήσεις με ελάχιστες θέσεις εργασίες, αλλά με τεράστιο κέρδος.
Το 2017, στην ετήσια συνάθροιση στο Νταβός του Global Economic Forum, παρουσιάστηκε η ετήσια μελέτη των παγκόσμιων προκλήσεων, καθώς και η αλληλεξάρτησή τους. Η έκπληξη της έρευνας ήταν, ότι η τεχνολογική επανάσταση θεωρείται από τους ειδικούς η μεγαλύτερη απειλή για το μέλλον. Και αυτή εκφράστηκε εμβληματικά από ένα ποσοστό. Το 86% των θέσεων εργασίας που χάθηκαν στις ΗΠΑ από το 1997 έως το 2007 ήταν θύματα της τεχνολογικής επανάστασης που είναι μόνο η αρχή μιας εξέλιξης που ήδη τρέχει και θα λάβει διαστάσεις απρόβλεπτες τα επόμενα χρόνια. Στο νέο οικοσύστημα είναι φανερό ότι από την μία θέσεις εργασίας χάνονται και από την άλλη νέες θέσεις εργασίας δημιουργούνται. Το πρόβλημα όμως είναι ότι οι νέες θέσεις εργασίας απαιτούν νέες δεξιότητες η και συνδυασμό δεξιοτήτων, γεγονός το οποίο εμποδίζει κάποιον που χάνει μία από τις παλιές να πάρει μία από τις νέες. Είναι τέτοια η ταχύτητα της ανάπτυξης της ψηφιακής τεχνολογίας-οικονομίας, που τα πανεπιστήμια αδυνατούν να ανταποκριθούν. Π.χ. αυτή την στιγμή στις ΗΠΑ υπάρχουν 800.000 κενές θέσεις εργασίας για ειδικότητες ασφαλείας ψηφιακών συστημάτων».
Η εξέλιξη της τεχνολογίας που με ραγδαίους ρυθμούς καλπάζει σε όλο τον ανεπτυγμένο κόσμο, αλλάζει τις κοινωνίες, υποχρεώνει τα κράτη σε ταχύτατες προσαρμογές. Στην Ιαπωνία λειτουργούν ήδη TAXI χωρίς οδηγό, σε κάποιες χώρες δοκιμάζουν TAXI με drones. Και όπως μου έλεγε ένας καθηγητής του Πανεπιστημίου μας, να μην μας κάνει εντύπωση πως μετά από μια εικοσαετία, δεν θα χρειάζεται δίπλωμα οδήγησης, καθώς όλα θα γίνονται με τηλεκατεύθυνση. Για πολλά χρόνια η τεχνολογία είχε παραμείνει στάσιμη η ήταν πολύ αργή η εξέλιξή της. Σήμερα ζούμε, τους γρήγορους ρυθμούς της εξέλιξης με τα καλά και τα κακά της. Και αναμένουμε με ενδιαφέρον τους κβαντικούς υπολογιστές.
* Από την εφημερίδα 7 Μέρες Ενημέρωση που κυκλοφορεί κάθε Τετάρτη
