Του Σωτήρος… η αλιάδα και το πανιόλο

14.08.2022 / 8:45
All-focus

ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

ΤΟΥ ΘΑΝΑΣΗ ΚΟΥΣΤΑ

Σήμερα που γράφω το κείμενο αυτό, είναι του Σωτήρος. Η μέρα αυτή είναι συνδεδεμένη με την αλιάδα και τον μπακαλέο, που όσο και να ναι ντάλα καλοκαίρι, έχει και τα επακόλουθά του.  Και θυμήθηκα του Σωτήρος το 1966, που θα ερχόμουν στην Πάτρα για να περάσω τον Αύγουστο.

Το λεωφορείο ξεκίνησε από τον Άγιο Κωνσταντίνο το πρωϊ και  ήταν γεμάτο από κόσμο και με 5-6 όρθιους που την έβγαζαν εναλλάξ στα σκαλιά. Πολλές οι στροφές και ατελείωτες οι ώρες με μία στάση στον Ισθμό και άλλη μία στην Λυκοποριά, στο ισόγειο καφέ ενός παραλιακού ξενοδοχείου. Η ζέστη ανυπόφορη δυνάμωνε τις μυρουδιές που έκαναν βόλτες ανάμεσα στα καθίσματα και ο διπλανός μου που δεν σταμάταγε να χαϊδεύει το κόκκινο SANTE με την ξανθιά κοπέλα στο καπάκι. Και κάθε τόσο παφ-πουφ και ντουμάνι η καπνούρα από τις ρουφηξιές του άφιλτρου, γεμίζοντας με «γόπες» το τασάκι που ήταν στην πλάτη του μπροστινού καθίσματος, πάνω από τις σακούλες… δια παν ενδεχόμενο.  Το απόγευμα φθάσαμε στο πρακτορείο του Γκιόκα στη πλατεία Τριών Συμμάχων. Ζέστη και στην Πάτρα, άπνοια και κουφόβραση και μαζί με την θεια που με παρέλαβε, ανηφορίσαμε στην Κολοκοτρώνη, με προορισμό το Βλατερό.

Διάχυτη η μυρωδιά του μπακαλιάρου

Την άλλη μέρα το πρωϊ ξημέρωσε του Σωτήρος και από τα ανοιχτά παράθυρα  άκουγα το κοπάνημα της αλιάδας στις καφκιές, σαν συγχορδία κρουστών χωρίς σταματημό. Διάχυτη η ευωδία από το τηγάνισμα του μπακαλιάρου, απαραίτητη συνοδεία της αλιάδας των Πατρινών.

Την επόμενη μέρα στην στήλη «Στα πεταχτά» της Εφημερίδας «ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ», έγραφε «…λόγω της χθεσινής αλιαδοφαγίας τα γκαρσόνια ξεθεώθηκαν να κουβαλάνε δίσκους με νεροπότηρα για τους σκορδοκαημένους Πατρινούς»

Έφτιαξε και η θεια μου αλιάδα στην καφκιά με μπόλικο σκόρδο,. Επειδή η αλιάδα «κράταγε», όπως την έλεγαν όταν είχε μπόλικο σκόρδο, έστειλε κι ένα πιάτο στην γειτόνισσα την Ασήμω που έμενε διαγωνίως στην απέναντι γωνία. Η Ασήμω ήταν χοντρή και όπως έλεγαν στην γειτονιά, ήταν… γουλόζα.. Η θεια μου έλεγε, πως η Ασήμω θα έτρωγε την αλιάδα μέχρι πανιόλο.

Του Σωτήρος… η αλιάδα και το πανιόλο 3

Το Ιταλικής προέλευσης… πανιόλο

Χαρακτηριστική λέξη Ιταλικής προέλευσης των θαλασσινών που έφτανε και μέχρι τις γειτονιές… όταν ήθελαν να τονίσουν τον πάτο σε κάτι.

Το πανιόλο ήταν ο πάτος από τις βαριές μαούνες. Τα ποντόνια που φορτώνανε περίπου 100 τόννους από πανιόλο, ήταν παλιά αλιευτικά που προπολεμικά τα είχαν μετατρέψει σε μαούνες. Τέτοιες μεγάλες μαούνες όπως σπεράντζες, ποντόνια και τραμπάκουλα ήταν αραγμένες, εντελώς παραμελημένες κοντά στο καρνάγιο στους μύλους του Τριάντη, σαπίζανε ανάμεσα σε σχοινιά, σάπιες τάβλες, βρώμικα λάδια και πετρέλαια. Είχαν τελειώσει τον προορισμό τους,  καθώς είχε αλλάξει και ο τρόπος φόρτωσης.

Τώρα τα πλοία γενικού φορτίου ήταν πλευρισμένα στις αποβάθρες και τις προβλήτες του λιμανιού, με μπίγιες που ανεβοκατέβαιναν ασταμάτητα. Το αργάνι, η πόστα δηλαδή των εργατών είχε μοιράσει τους ρόλους με τις εντολές του «φόρμαν» που είχε την ευθύνη της φόρτωσης του πλοίου. Άλλοι μέσα στο κύτος του καραβιού, άλλοι από ‘ξω και άλλοι πάνω στην μπουγάδα που φώναζαν συνεχώς «βίρα, ώπα και μάϊνα», προστάζοντας με θυμό τους χειριστές. Τρίζανε τα παλάγκα, ιδρωκοπάγανε με αγκομαχητό  και λοξοκοιτάζανε τα ουζερί της παραλίας που τους περίμεναν με τους μαρμάρινους πάγκους γεμάτους με γουλιά και αγγουράκια με χοντρό αλάτι.

Τα πλοία ξεφόρτωναν κυρίως λιπάσματα, ξυλεία, κάρβουνο, μπακαλέο, σκουράντζους και χαρτόμαζα για του Λαδόπουλου και ο ντοκουμάνης «dock man», έκανε τα κουμάντα για τις πόστες και τα φορτία.

Όταν έμπαιναν στον κυματοθραύστη τα φορτηγά καράβια, στον φάρο σηκωνόταν σημαία της χώρας τους και στα μεγάφωνα  ακουγόταν ο εθνικός τους ύμνος.

Φορτώνανε σταφύλια, λεμόνια, οινόπνευμα και φυσικά σταφίδα. Χαρμάνιαζε η μυρουδιά της θάλασσας με τις βαριές μυρουδιές από τους μπακαλιάρους και ο μαίστρος τις έφερνε μέχρι τα καφενεία της παραλιακής.

Του Σωτήρος… η αλιάδα και το πανιόλο 4

Περιμένοντας την… σταφίδα

Τον Αύγουστο, η παραλιακή περίμενε να υποδεχθεί την σταφίδα, οι εργάτες του σωματείου σταφιδοσυσκευαστών, έπλεναν τα μηχανήματα και τα ξύλινα πατώματα στις σταφιδαποθήκες της Όθωνος-Αμαλίας. Πόστιαζαν τα κιβώτια με τις περίεργες ονομασίες, όπως Black Diamond, Black Princess, Black Knight, Orchard Blossom, Olympic και πολλές άλλες. Ήταν η εποχή που η εξαγωγή της σταφίδας αποτελούσε το 45-50% των συνολικών εξαγωγών από το τελωνείο της Πάτρας. Ήταν η εποχή που πολλές επιχειρήσεις και πολλοί επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενοι είχαν συνδέσει το βιοτικό τους επίπεδο με την καλλιέργεια, την μεταποίηση και την εξαγωγή. Αγρότες-παραγωγοί  έφτιαχναν προίκες και σπούδαζαν παιδιά, μεσίτες αγόραζαν κι από ένα ακίνητο σε κάθε σοδειά, εργάτες είχαν σίγουρο μεροκάματο, τα σωματεία των σταφιδεργατών και των εργατών ξηράς και θαλάσσης ήταν πολυμελή και οι νοικοκυραίοι έχτιζαν σπίτια στα προσφυγικά  και στον Άη Διονύση.

Τώρα πλέον δεν θα βλέπαμε στον δρόμο ντάνες με ξυλοκιβώτια καθώς, ήδη τα χαρτοκιβώτια αντικαθιστούσαν τα ξύλινα κασελάκια για την συσκευασία της σταφίδας και τα σωματεία μηχανοξυλουργών διαμαρτύρονταν στις εφημερίδες και τα Υπουργεία.

Έγινε και επερώτηση στην Βουλή από βουλευτές της ΕΔΑ με σκοπό να απαγορευθούν για την συσκευασία της σταφίδας τα χαρτοκιβώτια με χαρτί «οντουλέ» και να προτιμάται η εγχώρια ξυλεία. Ήταν αργά όμως γιατί η συσκευασία μείωνε σημαντικά το κόστος και τα μεροκάματα. Ήταν δείγματα πως η εξέλιξη της τεχνολογίας, μείωνε τις θέσεις εργασίας και ειδικά στην συσκευασία της σταφίδας ήταν φανερό πως γίνονταν μεγάλες ανατροπές στα επόμενα χρόνια, με αποτέλεσμα να σβήνουν με την πάροδο του χρόνου και τα σωματεία που κάποτε ήταν ισχυρά με εκατοντάδες μέλη.

Με τα χρόνια τα σταφιδεργοστάσια της παραλιακής έσβησαν, όσοι συνέχισαν μετέφεραν τις εγκαταστάσεις τους έξω από την πόλη και τα παλιά κτίρια έγιναν ψαροταβέρνες, μπουζουξίδικα, πρακτορεία ταξιδιών και info centers.

Ακολουθήστε το dete.gr στο Google News

Ακολουθήστε μας στο Google News απο τον υπολογιστή αλλά και από την εφαρμογή Google News του κινητού σας.

Σχετικά Άρθρα

ροή ειδήσεων

πρωτοσέλιδα