Τα τύμπανα του πολέμου ηχούν πάνω από την Ευρώπη και οι Έλληνες γνωρίζουν ότι αργά ή γρήγορα θα κληθούν να πάρουν μέρος στις ένοπλες συγκρούσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη
Του Φάνη Βγενόπουλου
Στις 10 Μαρτίου του 1940 οι Πατρινοί γιορτάζουν το καρναβάλι, με τα τύμπανα του πολέμου να ηχούν πάνω από την ευρωπαϊκή ήπειρο. Ήδη από τον Σεπτέμβριο του προηγούμενου έτους οι ναζί έχουν εισβάλει στην Πολωνία, ενώ ο Μουσολίνι ετοιμάζεται για την επίθεση στην Ελλάδα, η οποία θα εκδηλωθεί τον Οκτώβριο του 1940. Σε αυτό το κλίμα του επικείμενου πολέμου, οι εκδηλώσει του Πατρινού Καρναβαλιού είναι μάλλον «μουδιασμένες». Όπως παρατηρεί ο συντάκτης της στήλης «Της Στιγμής», στο φύλλο της Τετάρτης 13 Μαρτίου 1940 του Νεολόγου των Πατρών: «Τα φετεινά καρναβάλια πέρασαν μάλλον άλαλα. Άλλοτε, τις ημέρες της Αποκρηάς εκυριαρχούσαν συνθήματα, όπως, έξαφνα το περίφημο «αούα», με το οποίον ο κόσμος έδινε κάποια θορυβωδέστερη διέξοδον στην εκδήλωσι του κεφιού του. Φέτος όμως δεν ακούστηκε τίποτε. Ο κόσμος περιωρίθση στις συγκεντρώσεις και τους χορούς χωρίς τις γνωστές «εξωτερικές» εκδηλώσεις. Είναι κι αυτό μια από τις πολλές συνέπειες του πολέμου, ο οποίος στην περίπτωση αυτή δεν άφινε καμμιά προοτπική για το μέλλον που να επιτρέπη να σχηματισθή η απαιτούμενη ψυχική διάθεσις για ένα ορμητικώτερο ξέσπασμα…».
Πράγματι, ο πόλεμος έφτασε και στην Ελλάδα, λίγους μήνες αργότερα με αποτέλεσμα να γίνουν καρναβαλικές εκδηλώσεις για μια δεκαετία, λόγω της Κατοχής και του εμφυλίου πολέμου.
Το Πατρινό Καρναβάλι θα αρχίσει να ξανά γιορτάζεται στην Πάτρα από τις αρχές της δεκαετίας του 1950, όταν πια η κατάσταση στη χώρα αρχίζει να ομαλοποιείται.
Ο απολογισμός
Την Τρίτη 12 Μαρτίου 1940, ο «Νεολόγος» των Πατρών σημειώνει σε ρεπορτάζ για τον εορτασμό του καρναβαλιού, υπό τον τίτλο «Αποκρηάτικο ξεφάντωμα και κούλουμα», τα εξής: «Το τελευταίο Σαββατοκύριακο της φετεινής αποκρηάς επέρασε μέσα σε ατμόσφαιρα γενικής ευθυμίας και ζωηροτάτης κινήσεως. Φέτος μάλιστα, αν μπορούμε να βασισθούμε στην κρίσι αρκετών κοσμικών τύπων, υπήρξε περισσότερο κέφι από πέρυσι τόσο στής δημόσιες συγκεντρώσεις, όσο και στα διάφορα σπίτια όπου ωργανώθησαν μερικά από τα λεγόμενα «σορπράϊζ πάρτυς» τα οποία όμως στην πραγματικότητα κα΄θε άλλο από σορπράϊζ είναι. Και στής διάφορες Πατρινές ταβέρνες εσημειώθη κίνησις ενώ «η μισές κατέβαιναν» από τους κατακλύσαντας τα κέντρα αυτά πελάτες μετημφιεσμένους και μη, χωρίς βέβαια να «ανεβαίνη κι ο βερεσές» για τον απλούστατο λόγο ότι πέρασε πειά η εποχή που εδούλευε τεμπεσίρι (σ.σ. η κιμωλία με την οποία έγραφαν οι ταβερνιάρηδες τα χρωστούμενα των πελατών) και όπου την επομένη βερεσέδια και τα παρόμοια εποντίζοντο στα νάματα της λήθης».
Γλέντι μέχρι πρωίας στις ταβέρνες
Όπως προκύπτει από το ρεπορτάζ της εποχής, το καρναβάλι του 1940 γιορτάστηκε στις ταβέρνες της Πάτρας, οι οποίες όπως παρατηρεί ο συντάκτης του «Νεολόγου»: «Σήμερα – δηλαδή τα τελευταία χρόνια – θεωρείται κέντρο κοσμικώτατο που θα συχνάση εκεί κι’ ο φτωχός που θα περιορισθή στο «κατοστάρι» κι’ ο πλούσιος, κι’ ο «αριστοκράτης» κι’ ο σνόμπ που θα πάη με φράκο, ενώ ίσως σε μια επίσημη συγκέντρωσι δεν θα πήγαινε […] Κι’ εφέτος παρετηρήθη πρωτοφανής συρροή κόσμου, ο οποίος γλέντησε με την ψυχή του και μέρχι της εβδόμης πρωϊνής ήθελε καλά και σώνει να εφαρμόζη ό,τι περιλαμβάνει εις στίχους το λαϊκό τραγούδι «ακόμη ένα ποτηράκι». Και κάνοντας έναν απολογισμό της Αποκριάς του 1940 στην Πάτρα, ο συντάκτης καταλήξει στο συμπεράσμα: «το φετεινό καρναβάλι ως προς την συγκέντρωσι στής ταβέρνες υπήρξε θριαμβευτικό κι’ αλησμόνητο».
Οι καρναβαλικοί χοροί
Ο συντάκτης του «Νεολόγου» των Πατρών στον απολογισμό του καρναβαλιού, αναφέρεται σε και στους δημόσιους χορούς, αναφέροντας μόλις… δύο, έναν της Παναχαϊκής και άλλον έναν της Ένωσης Συντακτών.
«Το Σάββατο βράδυ εδόθη ο χορός της Παναχαϊκής Γυμναστικής Ενώσεως, ο οποίος όπως κάθε χρόνο, εσημείωσε πρωτοφανή επιτυχίαν. Δηλαδή αν πρόκειται να κυριολοκτήσωμεν, η λέξις επιτυχία ωχριά μπροστά στον πανζουρλισμό της νυκτός του τελευταίου Σαββάτου. Πανζουρλισμός, ξεφάντωμα, γλέντι αδιάπτωτο μέχρι πρωίας…», ενώ για τον χορό των Συντακτών αναφέρει τα εξής: «Ο χορός των Συντακτών που εδόθη την Κυριακήν το βράδυ απετέλεσε, όπως άλλωστε αναμένετο, το μεγαλύτερον κοσμικόν γεγονός της εφετεινής αποκρηάς».
Οι συγκεντρώσεις στα σπίτια
Από τις «αρκετές», όπως αναφέρει ο συντάκτης, καρναβαλικές συγκεντρώσεις στα σπίτια, στο ρεπορτάζ γίνεται μια καταγραφή για τον «θαυμάσιο χορό» που δόθηκε το τελευταίο Σάββατο «εις την οικίαν του εκλεκτού συμπολίτου κ. Σ. Αγγελοπούλου, όπου το ωραίον φύλλον, προσήλθε μετημφιεσμένον, ενώ ελάχιστοι αντιπρόσωποι του ασχήμου φύλου απεφάσισαν να «μασκαρευθούν» και κατά κοινήν ομολογίαν παρουσίασαν κάτι το τέλειον από απόψεως εμφανίσεως και εμπνεύσεως. Η εικών όμως την οποίαν παρουσίασε το μετημφιεσμένον ωραίον φύλον υπήρξεν έκπαλγος και πρωτότυπος. Που να τολμήση κανέις να κάμη διάκρισιν. Κινδυνεύει να παρεξηγηθή, δεδομένου, ότι κάθε μιά αμφίεσις διεκδικεί πρωτεία».
Ο σοκολατοπόλεμος
Παρά το γενικότερο κλίμα το απόγευμα της Κυριακής της Αποκριάς, οι Πατρινοί βγήκαν στους δρόμους «βοηθούντος και του καλού καιρού», όπως σημειώνει ο συντάκτης του κειμένου και έκαναν… σοκολατοπόλεμο. «Πατρινοί ντομινοφόροι επ’ αυτοκινήτων διεξήγαγον τον γνωστόν κατά την τελευταία Κυριακήν, σοκολατοπόλεμον. Πλήθη κόσμου, ιδία αντιπρόσωποι του ωραίου φύλου εκόσμουν τους εξώστας πολλών οικιών και ανέμενον μετά… ψυχραιμίας την διέλευσιν… του εχθρού, ο οποίος αντί να προελαύνη με μηχανοκίνητον πόλεμικόν μέσον προσήρχετο με πολυτελείας αυτοκίνητον και αντί να εκσφενδονίζει οβίδες, επετούσε σοκολάτες Φλόκα ή Παυλίδη», αναφέρει χαρακτηριστικά ο συντάκτης.
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Νεολόγος” των Πατρών
