Του Ηρακλή Ρούπα
Την περίοδο της υγιεινομικής κρίσης που διανύουμε ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, καθώς και η δυνατότητα των φορέων της να λειτουργήσουν ως αυτόνομοι αναπτυξιακοί πυλώνες συζητείτα αλλά και αναζητείται ευρέως.
Ειδικά ο τομέας της «πράσινης ανάπτυξης» καθώς και της διαχείρισης των απορριμμάτων και των υδάτινων πόρων, που μας απασχολεί τα τελευταία χρόνια.
Η επόμενη ημέρα της πανδημίας απαιτεί την ενεργοποίηση όλων όσων έχουν την ικανότητα, την διάθεση και μπορούν να συμβάλλουν στην περιφερειακή αλλά και στην οικονομική ανάταξη.
Το κρίσιμο ερώτημα βέβαια που τίθεται είναι αν εν γένει η αυτοδιοίκηση έχει επιδείξει μέχρι σήμερα αντανακλαστικά τέτοια που να της επιτρέπει να αναλάβει τον ρόλο αυτό
Αν κρίνουμε από τον τρόπο που αντιμετωπίζεται η διαχείριση των αποβλήτων ή την περιβαλλοντική προσέγγιση των βιολογικών καθαρισμών, ίσως γίνει κατανοητός ο λόγος που στο σχεδιασμό του νέου «Επιτελικού Κράτους» υποβαθμίζεται κατά κάποιον τρόπο ο ρόλος της ΤΑ . Αν πρόκειται η επόμενη αναπτυξιακή φάση της χώρας να στηριχθεί στο περιβάλλον και την πράσινη ανάπτυξη, θα πρέπει να στηριχθεί διαφορετικα διότι μέχρι σήμερα δεν υπάρχει ικανός αριθμός φορέων της ΤΑ που έχουν αποδεδειγμένα την ικανότητα συνεισφοράς. Το αντίθετο ίσως.
Αν δε κρίνουμε από ορισμένες προσεγγίσεις σε θέματα περιβαλλοντικής καθαρότητας και ανάδειξης πράσινων περιοχών ανά την χωρα, μάλλον ο κανόνας της αδυναμίας θα επιβεβαιωθεί. Μπορεί ο εκάστοτε Περιφερειάρχης να δρομολογεί συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα στην επεξεργασία απορριμμάτων, όμως πολλές φορές δεν μπορεί να αντιληφθεί πως ο σχεδιασμός των βιολογικών καθαρισμών, οπως επί παραδείγματι της Ανατολικής Αττικής – ειδικά στον Δήμο Ωρωπού – δημιουργεί προϋποθέσεις σημαντικών εντάσεων για την προχειρότητα με την οποία έχουν σχεδιασθεί και συνταχθεί οι περιβαλλοντικές μελέτες που έχει υπό προϋποθέσεις εγκριθεί.
Δεν είναι λίγες οι καριέρες πολιτικών και επιχειρηματιών που εύκολα κτίστηκαν ή εύκολα γκρεμίστηκαν στην βάση της πλατφόρμας στήριξης της υγείας και του περιβάλλοντος.
Ενώ όμως γίνεται εμφανές πως οδηγούμαστε ταχύτατα προς την επόμενη μέρα μιας νέας αναπτυξιακή περίοδο, σε επίπεδο εγχώριας αντίληψης φαίνεται πως βρισκόμαστε ακόμα στην εποχή των μικροσυμφερόντων και της ανταλλαγής πολιτικών εξυπηρετήσεων προς χάριν χαλαρότερων δεσμεύσεων και ελαστικότερων περιβαλλοντικών προσεγγίσεων.
Δεν είναι λίγες οι φορές δε, που οι όποιες αντιδράσεις πολιτών χαρακτηρίζονται ως «μικρές περιστασιακές ενοχλήσεις» ή ακόμα και γραφικότητες.
Γραφικότητα όμως δεν είναι η διαμαρτυρία, για παράδειγμα, 1900 κατοίκων και παραθεριστών της Αγκώνας Καλάμου που υπέγραψαν κείμενο προς τον Δήμαρχο Ωρωπού για την αλλαγή χωροθέτησης του σχεδιαζόμενου βιολογικού καθαρισμού.
Μίας χωροθέτησης που αν ακολουθήσει τις προϋποθέσεις έγκρισης της Περιφέρειας Αττικής θα πρέπει να θεωρείται ήδη άκυρη. Ενώ σε περίπτωση αστοχιών – αν ολοκληρωθεί το έργο – θα καταστρέψει εντελώς τον αιγιαλό για αρκετά χιλιόμετρα, μίας από τις ομορφότερες ακτογραμμές της Αττικής. Επιπρόσθετα το ψήφισμα του Προέδρου της Κοινότητας Βαρνάβα κατά της επιλογής της τοποθεσίας Αγκώνας σηματοδοτεί το γεγονός ότι κάποιοι «ξέχασαν» να ενημερώσουν τον Δήμο Μαραθώνα πως τα επεξεργασμένα λύματα του σχεδιαζόμενου κέντρου στην Αγκώνα θα εκβάλουν τελικά στον…Μαραθώνα.
Δεν θα πρέπει να αποτελούν «Μικρή περιστασιακή όχληση» οι σοβαρότατες καταγγελίες αναφορικά με την μεταφορά των επεξεργασμένων ακαθαρσιών από το Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων Κορωπίου-Παιανίας που μέσω αγωγού 53 χιλιομέτρων θα εκρέουν στην γραφική παραλία Χαμολιάς.
Ούτε βέβαια μπορούμε να παραβλέψουμε το γεγονός ότι σε καμία από τις δύο παραπάνω περιπτώσεις δεν γίνεται χρήση των επεξεργασμένων υδάτων για άρδευση και πυρόσβεση. Σε περιοχές που έχουν ανάγκη και τα δύο. Σε περίοδο που το νερό πρέπει να διαφυλάσσεται.
Μπορεί ο υπουργός Εσωτερικών κος Θεοδωρικάκος να έχει εξαγγείλει πως «το νέο αναπτυξιακό πρόγραμμα των ΟΤΑ θα έχει και κοινωνικό πρόσημο», ίσως όμως να μην γνωρίζει πως στην Περιφέρεια Αττικής οι τουριστικές παραλίες, αναπτυξιακά υποβαθμίζονται από τους Δήμους Ωρωπού, Μαρκοπούλου, Μαραθώνα και Ραφήνας, με βάση τον προγραμματισμό διαχείρισης των λυμάτων;
Πως θα αντιδρούσε αν γνώριζε πως ο ίδιος σχεδιασμός «πετάει» το νερό στην θάλασσα αντί να προβλέψει περαιτ~τω χρήσεις του στην βάση μίας περιβαλλοντικά χρήσιμης διαχείρισης των υδάτινων αποθεμάτων που θα προέκυπταν από τον βιολογικό καθαρισμό; Πως θα μπορέσει να υλοποιήσει η Περιφέρεια την σωστή κυβερνητική πρόταση περί «υιοθεσίας» εκτάσεων και βουνών της Αττικής από οργανισμούς για να πρασινίσει το λεκανοπέδιο όταν για την κατασκευή του κέντρου βιολογικού καθαρισμού του Καλάμου ο δήμος προέβη σε αποχαρακτηρισμό δασικής έκτασης προκειμένου αυτή να καταστραφεί;
Το αξιοπερίεργο πλέον είναι πως ενώ βρισκόμαστε σε μία περίοδο όπου οι κυβερνητικές εξαγγελίες παραπέμπουν στον αναβαθμισμένο ρόλο των Περιφερειών και Δήμων, παρατηρείται σε τομείς όπως η προστασία του περιβάλλοντος μία χαλαρότητα από αυτούς. Ειδικά σε τομείς που βρισκόμαστε πολλά χρόνια πισω όπως η οικονομία της ανακύκλωσης, η διαχείριση των αποβλήτων, η προστασία των υδάτινων πόρων και η ουσιαστική και περιβαλλοντικά φιλική λειτουργία των βιολογικών καθαρισμών. Όταν δε, πανελλαδικά από τους 400 βιολογικούς καθαρισμούς υπολειτουργούν οι 299, ενώ οι 40 δεν λειτουργούν η πολιτική εγρήγορση της αυτοδιοίκησης καθίσταται επιβεβλημένη.
Οι περιπτώσεις που αναδεικνύονται στο άρθρο αυτό αποτελούν τρανταχτά παραδείγματα περιπτώσεων όπου ο πρόχειρος σχεδιασμός, τοπικά συμφέροντα και περιβαλλοντική αναισθησία υποβαθμίζουν το επίπεδο ζωής των πολιτών. Το αναπτυξιακό πακέτο των 32 δις ευρώ δεν είναι δυνατόν να χρηματοδοτήσει έργα με κίνδυνο περιβαλλοντικής αναισθησίας, αναπτυξιακής υποβάθμισης και δασικής καταστροφής.
