Στις αρχές του 1960, μια ψησταριά στη Γούναρη αποτέλεσε το σημείο αναφοράς των ανθρώπων του καθημερινού μόχθου.
ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΘΑΝΑΣΗ ΚΟΥΣΤΑ
Έφθανε από το βάθος του μαγαζιού, η φωνή του Πάνου Γαβαλά, στο πεζοδρόμιο της Γούναρη, μπροστά από την μπυραρία – ουζερί του Στέφανου Νύχτα, λίγο πιο πάνω από την Αθανασίου Διάκου, που ήταν φαρδύ και χώραγε πέντε – έξι σιδερένια τραπεζάκια.
Και δυο ηλιοκαμένοι νεαροί με μαύρο γυαλιστερό μαλλί και λεπτό μουστάκι, σηκώθηκαν παραμερίζοντας τις καρέκλες. Η πινακίδα μέσα στο μαγαζί έγραφε «Απαγορεύονται αι φωνασκίαι και ο χορός» κι ο Στέφανος το τηρούσε με θρησκευτική ευλάβεια, γιατί καθώς είχε κάνει την θητεία του στη Μακρόνησο (λόγω ύποπτων φρονημάτων), έπρεπε να προσέχει, ειδικά τις απαγορεύσεις. Συχνά δεχόταν επισκέψεις για ελέγχους από τα Αστυνομικά όργανα και το μικτό της ΕΣΑ και τότε οι πελάτες κούναγαν το κεφάλι με συγκατάβαση. Οι νεαροί τα αψήφησαν όλα αυτά, εργάτες του Σωματείου Ξηράς, γεροδεμένοι, φόρτωναν στην πλάτη τα ογδοντάρια σακιά της σταφίδας κι είχαν μάθει να βλαστημάνε με αγκομαχητό. Γύρισαν τα μανίκια και τ’ άσπρο πουκάμισο μούσκεψε στις πλάτες και τα μπράτσα…
Αγκαλιάστηκαν, κι έσουραν τα βήματα του χασάπικου που είχαν μάθει στις μάντρες των προσφυγικών και στη Γλυφάδα του Σαραντίδη. Οι παρέες γύρισαν τα βλέμματα, βάρεσαν τα παλαμάκια για ένα ακόμη καραφάκι. Είχαν έγνοιες και βάσανα αλλά και αδέλφια στην ξενιτιά και το μαγαζί του Στέφανου ήταν παρηγοριά και διασκέδαση.
Ήταν κάτω από το σπίτι μας αρχές του 1960, με ψησταριά και πικάντικους μεζέδες, και πατάτες τηγανητές με χειροποίητη μουστάρδα.
Στο βάθος είχε και ένα ράδιο – πικάπ ΦΙΛΙΠΣ, για δίσκους 33 και 1/3 και 78 στροφών, αλλά έπαιζε και 45άρια. Τα καλοκαίρια η παρουσία μου στο μαγαζί ήταν το παιχνίδι μου καθώς ολημερίς βοήθαγα σε όλες τις δουλειές.
Τα πρωινά, μόλις τελείωναν οι εργασίες της προετοιμασίας, με φόρτωνε στη σκάρα του ποδήλατου και πηγαίναμε στις Ιτιές για μπάνιο. Περνούσαμε μπροστά από τα μεγάλα εργοστάσια της ΒΕΣΟ, του Λαδόπουλου, της Πειραϊκής – Πατραϊκής και του Σπηλιόπουλου. Χιλιάδες οι εργαζόμενοι, το νερό άφθονο, τα βαγόνια από πίσω ξεφόρτωναν και τα φουγάρα ξεθύμαιναν την πίεση από τους ατμολέβητες, που έδιναν ενέργεια στις γεννήτριες για την παραγωγή ρεύματος.
Το πατσατζίδικο του κυρ Φώτη
Το εργοστάσιο του Λαδόπουλου έκανε διάλειμμα για μιάμιση ώρα και τότε πολλοί εργάτες και τεχνίτες πήγαιναν στα γύρω μαγέρικα για το μεσημεριανό τους. Δύο από αυτά βρίσκονταν δίπλα στο παλιό εργοστάσιο για το γκάζι. Το πιο ονομαστό μαγέρικο της περιοχής, όμως, ήταν του Φώτη Στεργίου.
Το πατσατζίδικο του κυρ Φώτη (η «ταβέρνα του πατσά», όπως την έλεγαν) ήταν δίπλα στα Σφαγεία. Ένα μεσημέρι, στην επιστροφή από το μπάνιο, καθίσαμε κι εμείς εκεί, για να απολαύσει ο Στέφανος πατσά μοσχαρίσιο με σκορδοστούμπι. Το μαγαζί ήταν γεμάτο από εργάτες του Λαδόπουλου, που έκαναν το διάλειμμά τους για πατσά λαδορίγανη και ξεκούραση. Στους μεσημεριανούς πελάτες υπήρχαν επίσης καροτσέρηδες και εκδοροσφαγείς. Όμως τα βράδια, συχνά, είχε ως πελάτες βιομήχανους και επιχειρηματίες της Πάτρας, που είχαν το δικό τους έτοιμο τραπέζι, στρωμένο με λινό τραπεζομάντιλο.
Ο κυρ Φώτης είχε κι άλλες πολλές δικές του συνταγές, όπως γαρδουμπάκια κοκκινιστά και μουσουδαύτια με σκορδοστούμπι. Επίσης, είχε και μοσχαρίσια πόδια στο λαδόχαρτο, ψημένα σε καντινέλλες (λευκές ταβλίτσες από συσκευασίες μεταφοράς ή τσατουμάδες). Ιδιαίτερες σπεσιαλιτέ δε, ήταν η πηχτή και η μοσχαροκεφαλή γκιούλμπασι.
Στις πεντέμισι το απόγευμα σχόλαγε η βάρδια. Γέμιζαν οι δρόμοι με εργάτες και εργάτριες που έπαιρναν τον δρόμο της επιστροφής μέσω της Ιεροθέου ή της Βορείου Ηπείρου. Πολλοί από αυτούς ήταν πελάτες του Στέφανου, που στις καρέκλες του ξέχναγαν την κούραση και τα βάσανα.
«Βάλε μια πλάκα, μικρέ»
Κι έτσι, τα καυτά καλοκαιρινά απογεύματα άρχιζε η προετοιμασία του μαγαζιού για την υποδοχή των πελατών. Πρώτα καταβρέχαμε, κατόπιν ρίχναμε πριονίδι και μετά σκουπίζαμε το πεζοδρόμιο της Καλαβρύτων. Όταν έρχονταν οι πελάτες, αναλάμβανα το ράδιο-πικάπ, όπου σύμφωνα με τις παραγγελίες έβαζα τα 45άρια και το πρόγραμμα ξεκίναγε με την εντολή «βάλε μια πλάκα, μικρέ».
Για να βάλω την πλάκα, όμως, έπρεπε να γνωρίζω ανάγνωση, κι αυτός ήταν ο λόγος που έμαθα νωρίς την αλφαβήτα‒ τα πρώτα γράμματα που έμαθα να διαβάζω ήταν οι τίτλοι των τραγουδιών.
Το μαγαζί είχε στους τοίχους διαφημιστικές αφισέτες των δισκογραφικών εταιρειών ΜΙΝΩΣ και COLUMBIA με τα καλλιτεχνικά ζευγάρια της εποχής: Στέλιος Καζαντζίδης – Μαρινέλα, Πάνος Γαβαλάς – Ρία Κούρτη, Βασίλης Τσιτσάνης – Μαρίκα Νίνου, Γιώργος Μητσάκης – Άννα Χρυσάφη, Σπύρος και Ζωή Ζαγοραίου. Στη μέση του μαγαζιού ήταν η φωτογραφία της λατρεμένης λαϊκής τραγουδίστριας των Πατρινών, της Πόλυ Πάνου, σε αφίσα με τον Γιάννη Καραμπεσίνη.
Τα αγαπημένα τραγούδια των θαμώνων ήταν τα: «Ένα σφάλμα έκανα», «Φεγγάρι χλωμό», «Σε τούτο το στενό», «Μια στεναχώρια», «Λίγα ψίχουλα αγάπης σου γυρεύω». Όπως επίσης: «Αυτή η νύχτα μένει», «Η πρώτη αγάπη σου είμαι εγώ», «Είσαι η ζωή μου», και σε μόνιμη βάση το «Βαρέθηκα τέτοια ζωή» με τον αγαπημένο τους Καζαντζίδη.
Αυτά τα τραγούδια ήταν σε ζήτηση, αφού είχαν πιει τα καραφάκια και τις μπίρες τους. Νωρίς, οι παραγγελίες ήταν για το «Περασμένες μου αγάπες» με τη Μαίρη Λίντα, «Τα παιδιά του Πειραιά» και «Η άμαξα μες στη βροχή». Οι πελάτες του Στέφανου ήταν κυρίως μεροκαματιάρηδες, πολλοί από αυτούς σταθεροί, από την πάνω πόλη, την περιοχή Βουδ, του Μαρούδα, τα Ταμπάχανα και τα Προσφυγικά.
Έρχονταν στο μαγαζί για να διασκεδάσουν και, μέσα από τα τραγούδια, να ανταλλάξουν βάσανα με οράματα και ελπίδες.
Κι όταν ανέβαιναν αγκαλιασμένοι για τα στενά της Φωκαίας και της Ελλησπόντου, σιγοψιθύριζαν…
«Βρήκα την πόρτα σου κλειστή
και το κλειδί παρμένο
κοντεύουνε χαράματα
κι απέξω περιμένω…».
Λεζ: Ο Φώτης Στεργίου μέσα στο μαγαζί με την οικογένειά του
Λεζ: Ο Φώτης Στεργίου με την παρέα του στην παραλία μπροστά από το μαγαζί
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Νεολόγος” των Πατρών
