Οι Πατρινοί γίνονται πλέον κοινωνοί της μεγάλης επανάστασης στο χώρο των επικοινωνιών καθώς πλέον μπορούν να επικοινωνούν απευθείας.
Επιμέλεια: Φάνης Βγενόπουλος
Η Πάτρα διαθέτει μακρά ιστορία στον τομέα των τηλεπικοινωνιών, εξαιτίας της πλούσιας εμπορικής δραστηριότητας που είχε αναπτυχθεί στην πόλη λόγω του λιμανιού της. Το 1895 αποκτά τηλεγραφική σύνδεση, μέσω Αιγίου, με την Αθήνα, ενώ στα 1907 εγκαθίσταται στην πόλη τηλεφωνικό κέντρο τοπικής συστοιχίας δυναμικότητας 100 συνδρομητών.
Το 1931 η Ανώνυμος Ελληνική Τηλεφωνική Εταιρία (ΑΕΤΕ), ο οργανισμός – πρόδρομος του ΟΤΕ, σε συνεργασία με τη Ζίμενς, έφερε στην Αθήνα τα αυτόματα τηλεφωνικά κέντρα.
Μέχρι τότε για να καλέσεις κάποιον, σήκωνες το ακουστικό από τη βάση, γύριζες τη μανιβέλα μερικές φορές ώστε να σε ακούσει η τηλεφωνήτρια στο τηλεφωνικό κέντρο και έλεγες το όνομα ή τον αριθμό αυτού που ήθελες να καλέσεις. Η τηλεφωνήτρια χρησιμοποιώντας βύσματα σε συνέδεε με το άλλο τηλέφωνο και μπορούσες να συνομιλήσεις μαζί του. Στο τέλος της επικοινωνίας η τηλεφωνήτρια αποσυνέδεε τα βύσματα και έτσι ολοκληρωνόταν η τηλεφωνική επικοινωνία.
Στη θέση της μπήκε ένας δίσκος με τα δέκα ψηφία και όποιος ήθελε να καλέσει κάποιον σχημάτιζε με τον δίσκο τον αριθμό που ήθελε και το αυτόματο κέντρο, χωρίς καμία παρέμβαση από τηλεφωνήτρια, τον συνέδεε με το τηλέφωνο που ήθελε να συνομιλήσει. Όταν τελείωνε η συνομιλία κατέβαζε το ακουστικό και αυτόματα η σύνδεση διακοπτόταν. Με λίγα λόγια καταργήθηκε το επάγγελμα της τηλεφωνήτριας που εργαζόταν στα κέντρα των εταιρειών τηλεφωνίας.
Τα αυτόματα τηλέφωνα της Πάτρας
Το πρώτο αυτόματο τηλεφωνικό κέντρο της Πάτρας, εγκαινιάστηκε την 1η Απριλίου του 1933 και στεγαζόταν, όπως μας πληροφόρησε ο τ. πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου και συνταξιούχος τεχνικός του ΟΤΕ κ. Κωνσταντίνος Μπουρδούλης, στο πάνω μέρος της πλατείας Γεωργίου, στο χώρο δηλαδή που μέχρι και σήμερα λειτουργούν τεχνικές εγκαταστάσεις του Οργανισμού. Ωστόσο, το τηλεφωνικό κέντρο φαίνεται ότι είχε ήδη ξεκινήσει να λειτουργεί, πριν από τα επίσημα εγκαίνιά του. Όπως διαβάζουμε το Σάββατο 1η Απριλίου στη στήλη «Της Στιγμής»: «Άρχισαν λοιπόν τα αυτόματα τηλέφωνα. Και οι συνδρομηταί έκαναν όλη τη χθεσινή ημέρα δοκιμές μεταξύ των. Από σήμερα το παληό τηλέφωνο μας αφήνει χρόνους. Έτσι θα βρουν την ησυχία τους και οι καϋμένες η τηλεφωνήτριες. Αρκετά μας εβασάνισαν, αλλά και αρκετά της εβασανίσαμε τόσα χρόνια. Μερικές από αυτές θα παραμείνουν εις την υπηρεσία του υπεραστικού. Η φωνή με τα νέα τηλέφωνα ακούγεται καθαρώτα και όλοι όσοι τα εδοκίμασαν έμειναν υπερευχαριστημένοι».
Τα εγκαίνια
Το ρεπορτάζ του «Νεολόγου» των Πατρών για τα εγκαίνια, φιλοξενείται την επομένη, Κυριακή 2 Απριλίου 1933, στην πρώτη σελίδα της εφημερίδας και καταγράφονται τα όσα έγιναν το απόγευμα της προηγουμένης στα γραφεία της ΑΕΤΕ, παρουσία των αρχών της πόλης και του προξένου της Γερμανίας στην Πάτρα Χάουπ, μιας και η εταιρεία «Ζίμενς και Χάλσκε ΑΕ», που είχε αναλάβει την εγκατάσταση και συντήρηση του τηλεφωνικού κέντρου, ήταν γερμανικών συμφερόντων.
Κεντρικός ομιλητής της εκδήλωση, ήταν ο γενικός διευθυντής Ανωνύμου Ελληνικής Τηλεφωνικής Εταιρίας Παπαθεωδόρου, ο οποίος μάλιστα είχε τελειώσει το σχολαρχείο και το γυμνάσιο στην Πάτρα, όπως διαβάζουμε. Ο τότε διευθυντής της εταιρεία στην ομιλία του είχε τονίσει τα εξής: «Δια της θαυμαστής ταύτης αυτομάτου τηλεφωνικής εγκαταστάσεως ήν έχω το ευτύχημα να σας παραδώσω σήμερον, εκμηδενίζονται αι αποστάσεις εντός της πόλεως και τα περίχωρα αυτής. Δεν υπάρχει από σήμερον πλέον απόστασις δια τους έχοντας τηλέφωνον, διότι δύνανται ούτοι εντός ελαχίστον δευτερολέπτων (2 ή 3) να επικοινωνώσι μεταξύ των απ’ ευθείας, άνευ μεσολαβήσεως ανθρωπίνης συμβολής, ήτοι της τηλεφωνήτριας».
Το τηλεφωνικό κέντρο έθεσε σε λειτουργία, όπως διαβάζουμε στο ίδιο ρεπορτάζ, ο αρχιμηχανικός του οίκου Σίμενς και Χάλσκε, τον οποίο κάλεσε προς τούτο ο Παπαθεωρδώρου: «Και τώρα παρακαλώ τον αρχιμηχανικόν του οίκου Σίμενς και Χάλσκε κ. Ζάντ Φούξ όπως θέση εις λειτουργίαν το αυτόματον τούτο Κέντρον.
Χειροκροτήματα υπεδέχθησαν τους τελευταίους λόγους του κ. Παπαθεοδώρου και ακολούθως ετέθησαν εις λειτουργίαν τα αυτόματα μηχανήματα, τα οποία μετά πολλής περιεργείας αλλά και καταπλήξεως παρηκολούθησαν πολλοί εκ των παρισταμένων ζητούντες επεξηγήσεις από μηχανικούς και υπαλλήλους της εταιρείας προθύμως παρεχομένας».
Οι τηλεφωνήτριες
Η έλευση των αυτόματων τηλεφωνικών κέντρων, σήμαινε και την κατάργηση των τηλεφωνητριών, κάτι βέβαια που δεν έγινε άμεσα, μιας και το πρώτο διάστημα υπήρξαν προβλήματα από τη μετάβαση της μιας τεχνολογίας στην άλλη. Ωστόσο, το γεγονός επισημαίνει σε χρονογράφημά του ο «Νεολόγος» των Πατρών, την Δευτέρα 3 Απριλίου 1933, υπό τον τίτλο «Θύματα της προόδου», όπου μεταξύ άλλων περιγράφονται και οι άσχημες συνθήκες εργασίας τους. «Οι συνδρομηταί του παληού τηλεφώνου τα είχαν διαρκώς μ’ αυτές και ακόμη λένε πως τους έκαναν κυριολεκτικώς να μαρτυράνε, όταν ζητούσαν να τους ενώσουν για να κάμουν μια επείγουσα τηλεφωνική συνδιάλεξι. Στην πραγματικότητα όμως η δυστυχισμένες αυτές κοπέλλες ήταν κάτι παραπάνω από μάρτυρες. Ήσαν υποχρεωμένες να δέχωνται διαρκώς το ξέσπασμα των νεύρων μας και να υπομένουν τα πάντα σκύβοντας το κεφάλι σε μια υπέρτατη ανάγκη», σημειώνει χαρακτηριστικά ο χρονογράφος με το ψευδώνυμο «Ο ΜΑΞ», ο οποίος ολοκληρώνει το χρονογράφημα του με τα εξής: «Η πρόοδος τής ξαναγυρίζει στα σπίτια τους. Εγύρισεν πολλούς ως τώρα. Και έχει να γυρίση ακόμη».
Οι τηλεφωνικές φάρσες
Με ή χωρίς τηλεφωνήτριες, οι Πατρινοί εκείνης της περιόδου τίμησαν το έθιμο της πρωταπριλιάς, λέγοντας ψέματα και μέσω του τηλεφώνου. Όπως διαβάζουμε στη στήλη «Της στιγμής» την Δευτέρα 3 Απριλίου 1933:
«Με την πρωταπριλιά ωργιάσαν κυριολεκτικώς οι διάφοροι φαρσέρ και γενικώς οι έχοντες τον απαιτούμενο καιρόν ν’ ασχολούνται και με του είδους αυτού της ασχολίες. Τον μπελά τους βρήκαν και τα δυστυχισμένα τηλέφωνα, τα οποία δεν είχαν ησυχία μέρα και νύχτα από τους πρωταπριλιάτικους επιδρομείς. Σπήτια, κέντρα και εξοχαί ανεστατώθηκαν κυριολεκτικώς με τα εκνευριστικά κουδουνίσματα, τής ανήσυχες φήμες που έθεταν σε κυκλοφορία οι «αστείοι» για να μην… υστερήσουν στην πρωταπριλιάτικη φάρσα»
Το Μουσείο Επιστημών
Το πρώτο αυτόματο τηλεφωνικό κέντρο, Υψοστροφικής τεχνολογίας, εξυπηρέτησε το κέντρο της πόλης μας έως το 1974, που αντικαταστάθηκε από το ανατολικογερμανικό ΑΤΖ-65, ραβδεπαφικής τεχνολογίας, το οποίο λειτούργησε στη οδό Καραϊσκάκη.
• Δείγματα αυτών των τεχνολογιών (το ΑΤΖ-65 σε πλήρη) λειτουργία) μπορείτε να δείτε στο Μουσείο Επιστημών και Τεχνολογίας (ΜΕΤ) του Πανεπιστημίου Πατρών.
