Ως αφορμή για το σημείωμά μου έλαβα από σχετικά δημοσιεύματα που αναφέρουν πως στην ταινία «Καλάβρυτα 1943», υπάρχει και σχετική αναφορά στις γερμανικές αποζημιώσεις που πρέπει να καταβληθούν στην χώρα μας, λόγω των καταστροφών που προξένησαν οι Ναζί. Και βέβαια δεν το συγχέω με το κατοχικό δάνειο που δεν καταβλήθηκε στην χώρα μας και θα ασχοληθώ σε ένα επόμενο σημείωμά μου.
Για να κατανοήσουμε το μέγεθος των ζημιών που έγιναν στην χώρα μας κατά την διάρκεια της Γερμανικής κατοχής, θα αναφερθώ στην έκθεση που συνέταξε το 1946, ο Αρχιτέκτων-Πολεοδόμος Κωνσταντίνος Δοξιάδηςμε την βοήθεια αρχιτεκτόνων και σχεδιαστών του Υφυπουργείου Ανοικοδόμησης.
Η έκθεση είχε τίτλο «Αι θυσίαι της Ελλάδος στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο»,
Η εργασία άρχισε τον Μάιο 1941, εκτέθηκε δε τον Νοέμβριο 1944 παρουσία της κυβερνήσεως. Το 1945 εκτέθηκε σε Παρίσι, Λονδίνο, καθώς και στην διάσκεψη του ΟΗΕ στο Σαν Φραντσίσκο και τυπώθηκε σε λεύκωμα το 1946 σε τέσσερις γλώσσες (Αγγλικά, Γαλλικά, Ρωσικά, Ελληνικά).
Τα στοιχεία που εκτίθενται είναι ακριβή και συγκλονιστικά. Οι πίνακες, οι χάρτες αλλά κυρίως οι επιλεγμένες φωτογραφίες με τις φρικαλεότητες προκαλούν την μνήμη και προβληματίζουν έντονα.
Θα αναφερθώ σε μερικά από αυτά.
Και αρχίζω με τις τεράστιες απώλειες στην οικονομία της χώρας, όπως περιγράφονται στους ακόλουθους πίνακες.
| ΕΛΑΤΤΩΣΗ ΓΕΩΡΓΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ | ||||
| μέση ετήσια | ||||
| 1938 | 1941-1944 | μείωση | ||
| δημητριακά | εκτάρια | 1599000 | 116300 | 28% |
| παραγωγή | 1668550 | 1014483 | 40% | |
| όσπρια | εκτάρια | 124000 | 87000 | 30% |
| παραγωγή | 386340 | 247390 | 36% | |
| καπνός | εκτάρια | 83000 | 15300 | 82% |
| παραγωγή | 48000 | 5400 | 89% | |
| βαμβάκι | εκτάρια | 68600 | 21000 | 70% |
| παραγωγή | 45300 | 11300 | 75% | |
| σταφύλια | παραγωγή | 97784 | 33000 | 66% |
| σταφίδα | παραγωγή | 187372 | 63000 | 66% |
| ΕΛΑΤΤΩΣΗ ΖΩΩΝ | ||||
| 1938 | 1944 | μείωση | ||
| ίπποι | 363183 | 145273 | 60% | |
| ημίονοι | 183619 | 73448 | 60% | |
| όνοι | 404379 | 202200 | 50% | |
| βόες | 967322 | 386941 | 60% | |
| βούβαλοι | 87332 | 46941 | 60% | |
| πρόβατα | 9138778 | 4069386 | 50% | |
| αίγες | 4328120 | 2178060 | 50% | |
| χοίροι | 429748 | 85948 | 80% | |
| πουλερικά | 11944551 | 5972275 | 50% |
Το οδικό δίκτυο της χώρας καταστράφηκε κατά 56%
Οι γέφυρες με άνοιγμα άνω των 6 μέτρων καταστράφηκαν κατά 90% και
Οι γέφυρες με άνοιγμα κάτω των 6 μέτρων καταστράφηκαν κατά 50%
Τα δε αυτοκίνητα υπέστησαν τις πιο κάτω απώλειες
| ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΑ | προπολεμικά | ολικές απώλειες | μερικές απώλειες | ||
| επιβατικά | 8700 | 5650 | 65% | 1525 | 18% |
| φορτηγά | 5900 | 3550 | 60% | 1175 | 20% |
| λεωφορεία | 2600 | 2100 | 80% | 250 | 10% |
Το σιδηροδρομικό δίκτυο υπέστη τις πιο κάτω απώλειες
Κατά 100% καταστράφηκε το δίκτυο Πελοποννήσου και έμεινε άθικτο μόνο το Διακοπτού – Καλάβρυτα.
Κατά 100% καταστράφηκε η γραμμή Αθήνας – Θεσσαλονίκης και έμεινε άθικτη η γραμμή Βόλος-Τρίκαλα-Καλαμπάκα και
Κατά 23% καταστράφηκε το δίκτυο Θεσσαλονίκης – Αλεξανδρούπολη.
Οι ζημιές σε σιδηροδρομικό υλικό και εγκαταστάσεις έχουν ως ακολούθως
| ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΩΝ ΓΕΦΥΡΩΝ | |||
| προπολεμικά | απώλειες | ||
| γέφυρα άνω των 40 μ. | ΣΕΚ | 29 | 100% |
| γέφυρα άνω των 40 μ. | ΣΠΑΠ | 12 | 100% |
| γέφυρα από 10-40 μ. | ΣΕΚ | 55 | 100% |
| ΣΠΑΠ | 140 | 24% | |
| μηχανοστάσια | ΣΕΚ | 80% | |
| ΣΠΑΠ | 30% | ||
| Εγκαταστάσεις ύδρευσης | ΣΕΚ | 100% | |
| ΣΠΑΠ | 20% | ||
| κτίρια σταθμών | ΣΕΚ | 50% | |
| ΣΠΑΠ | 10% | ||
| ατμάμαξες | ΣΕΚ | 220 | 90% |
| ΣΠΑΠ | 93 | 78% | |
| επιβατικά βαγόνια | ΣΕΚ | 362 | 98% |
| ΣΠΑΠ | 205 | 75% | |
| φορτηγά βαγόνια | ΣΕΚ | 4544 | 98% |
| ΣΠΑΠ | 966 | 75% | |
| κλειστά φορτηγά βαγόνια | ΣΕΚ | 49 | 98% |
| ΣΠΑΠ | 43 | 75% |
Επίσης καταστράφηκε η Διώρυγα της Κορίνθου, ολοσχερώς τα λιμάνια Πειραιά, Θεσσαλονίκης, Σύρου και Ναυπλίου και μερικώς Πάτρας και Καλαμάτας.
Η ναυτιλία μας υπέστη μεγάλες απώλειες
| ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΠΛΟΙΩΝ | προπολεμικά | απώλειες | |
| φορτηγά | 506 | 375 | 74% |
| επιβατικά | 55 | 52 | 94,50% |
| διάφορα | 21 | 7 | 33% |
| εμπορικά | 583 | 434 | 74,50% |
| ιστιοφόρα | 713 | 472 | 66% |
Η πολιτική αεροπορία είχε απώλειες κατά 100%
Το τηλεφωνικό και τηλεγραφικό δίκτυο καταστράφηκε κατά 100%
Το υλικό και οι εγκαταστάσεις κατά 75%.
Η καταστροφή των υδραυλικών έργων έγινε σε μεγάλη έκταση.
Η έκθεση συνεχίζει με αναλυτικούς χάρτες που αποδεικνύουν τις μεγάλες καταστροφές, αεροφωτογραφίες με βομβαρδισμένες πόλεις και αναρίθμητα καμένα χωριά.
Σε ειδικό κεφάλαιο με τίτλο «ΤΑ ΔΕΙΝΑ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ» υπάρχει ειδική αναφορά σχετική με την διατροφή των κατοίκων της Αθήνας κατά την διάρκεια της κατοχής.
| ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΜΕΣΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ | ||||
| κατά καταναλωτική μονάδα ημερησίως | ||||
| 1939 | 1941-1942 | 1943 | ||
| κανονική διατροφή | 2500 θερμίδες | 35% | 0 | 6% |
| επαρκής διατροφή | 1800-2500 | 47% | 4% | 34% |
| ανεπαρκής διατροφή | 1200-1800 | 16% | 18% | 47% |
| υποσιτισμός | 600-1200 | 2% | 63% | 13% |
| 0έντονος υποσιτισμός | 0-600 | 0% | 15% | 0% |
Επίσης καταστράφηκε η βιομηχανία, το εμπόριο, οι χερσαίες και θαλάσσιες μεταφορές σχεδόν στο σύνολό τους.
Το λεύκωμα συμπληρώνεται με πρωτότυπο φωτογραφικό υλικό – ντοκουμέντο με τις καταστροφές, τους θανάτους από θηριωδίες και ασιτία που είναι συγκλονιστικές.
Παρουσιάστηκε δε και πρόσφατα του 2007 στο Μουσείο Μπενάκη και το 2014 στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Τελειώνω με τα ακόλουθα:
Ο ελληνικός λαός που περνούσε ήδη δύσκολα χρόνια, κι ενώ προσπαθούσε να συνέλθει από ξεριζωμούς, εθνοκαθάρσεις, αλλαγές συνόρων, την μικρασιατική καταστροφή και τις επιπτώσεις της, δέχθηκε την απροκάλυπτη επίθεση του Άξονα και την απάνθρωπη κατοχή των γερμανικών στρατευμάτων.
Μετά την απελευθέρωση ο ελληνικός λαός αγωνίστηκε σκληρά για να επανορθώσει τις ζημιές που περιγράφηκαν, με θυσίες μεγάλες και σε μακρύ χρονικό διάστημα, καθώς ξεκίνησε εντελώς από την αρχή για να ανοικοδομήσει την χώρα του
Η κατεστραμμένη χώρα, όμως, δεν μπορούσε να θρέψει τα παιδιά της, που βρήκαν μεροκάματα στις φάμπρικες της Γερμανίας.
*Δημοσιεύθηκε στον “Νεολόγο” των Πατρών
