TOY ΔΗΜΗΤΡΗ ΤΟΥΛΙΑΤΟΥ
Αφορμή για να γνωριστώ με τον Τάσο Σαγρή και τη Σίσσυ Δούτσιου ήταν η καθηλωτική Ψύχωση της Σάρα Κέιν, που φιλοξένησα σε 2-3 κύκλους μάλιστα, στο Λιθογραφείον. Ταγμένοι στην τέχνη και τις ιδέες τους άνθρωποι, που δεν τα κηρύττουν, τα ζουν.
Το φθινόπωρο θα τους ξαναδούμε στην Πάτρα στο πλαίσιο της νέας τους παράστασης, τη Μεταμόρφωση του Φ. Κάφκα.
Μιλήσαμε, γι αυτήν, αλλά και για άλλα πολλά με τον Τάσο.
Η Σίσσυ κολυμπούσε.
Υπέροχα.
Που σας βρίσκω;
Βρίσκομαι σε ένα κυκεώνα από προετοιμασίες που, όπως όλοι μας, δεν γνωρίζω τί θα γίνει και τί δεν θα γίνει τελικά από όλα αυτά. Όπως ο μεγαλύτερος αριθμός καλλιτεχνών βρίσκομαι σε μια ρευστή συνθήκη όπου τίποτα δεν μπορεί να σχεδιαστεί με ακρίβεια αλλά τα σχέδια και οι δημιουργικές ιδέες ξεχειλίζουν από μέσα μας. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να συνεχίζει να υπάρχει κάθε δημιουργικός άνθρωπος σε όποιο τομέα και αν έχει επιλέξει να εστιαστεί. Σε αυτή τη ρευστή εποχή, ανάμεσα σε τόσους θανάτους και τραγικές ιστορίες, μας δίνεται η ευκαιρία να δούμε πιο ξεκάθαρα τί είναι σημαντικό και τί ασήμαντο στη ζωή μας.
Πως ήταν ο χειμώνας;
Η επιλογή της κυβέρνησης να ανοίξει τα σύνορα στους τουρίστες το περσινό καλοκαίρι νομίζω ήταν καταστροφική. Αν είχε πριμοδοτηθεί σοβαρά ο εσωτερικός κοινωνικός τουρισμός με κλειστά σύνορα θα είχαν σωθεί οι τουριστικές επιχειρήσεις και όλοι οι τομείς της οικονομίας δεν θα είχαν οδηγηθεί σε ολικό λόκνταουν.
Αναγκαστήκαμε να μείνουμε αδρανείς για ένα τεράστιο χρονικό διάστημα και αυτό δεν αποσόβησε την εξάπλωση της πανδημίας, αντιθέτως οι κρατικές επιλογές μας φέραν σε ακόμα πιο δύσκολη θέση. Με την παράσταση μας, τη “Μεταμόρφωση” του Franz Kafka να σταματά ξαφνικά μετά από μια σειρά πολύ επιτυχημένων παραστάσεων, νιώσαμε φυλακισμένοι μέσα στον ίδιο τον πολιτισμό μας. Ο πολιτισμός μπήκε στον πάγο και η ανεξάρτητη έκφραση χτυπήθηκε περισσότερο από οτιδήποτε άλλο.
Προσωπικά όλη αυτή την χρονιά ετοιμάζω την τρίτη μου ποιητική συλλογή με τίτλο “Ο Ωκεανός του Χρόνου”. Αφιερώσαμε ομαδικά με το Ινστιτούτο Πειραματικών Τεχνών πολύ μεγάλο μέρος του χειμώνα στην δημιουργία μιας ψηφιακής πλατφόρμας με μεγάλη διεθνή απήχηση, την ιστοσελίδα www.filmpoetry.org όπου παρουσιάζονται δωρεάν εκατοντάδες σύγχρονες ταινίες πειραματικού σινεμά, video art και βίντεοποίησης, ένας γαλαξίας 300 καλλιτεχνών από 70 χώρες
Καλώ τους φίλους και τις φίλες να την επισκεφθούν, είναι μια πρωτόγνωρη εμπειρία, πολύ πέρα από τα συνηθισμένα.
Υπήρξε πράγματι δημιουργικότητα μέσα στην καραντίνα, ή ήταν ένα φτηνό υποκατάστατο να μας κρατάει από την απελπισία;
Τίποτα δεν τελείωσε, όλα συνεχίζονται. Κρύβαμε τόσα χρόνια ο ένας από τον άλλον πόσο απελπισμένοι ήμασταν, πόσο δύσκολα ζούσαμε σε μια συνθήκη άγχους και εντατικής εκμετάλλευσης.
Τώρα είναι πιο εύκολο να μοιραστούμε αυτό το “κοινό μυστικό”. Όλοι είμαστε πολύ αγχωμένοι, φοβισμένοι απέναντι στο καπιταλιστικό σύστημα που αδυνατεί να μας ωφελήσει ουσιαστικά , που λειτουργεί περισσότερο σαν εμπόδιο παρά σαν προστασία. Ζούμε χαμένοι μέσα στα χρέη, τις εκβιασμένες επιλογές και τις επιβεβλημένες υποχρεώσεις. Φυσικά αυτή η κατάσταση θα γεννήσει αντιδράσεις και μέρος αυτών των αντιδράσεων θα είναι και η νέα ανεξάρτητη τέχνη που θα αναδειχθεί στην εποχή μας, αυτή είναι η πιο σπουδαία, η κοινή μας δημιουργία.
Αυτός πιστεύω πως είναι και ο λόγος της μεγάλης επιτυχίας της “Μεταμόρφωσης”- οι άνθρωποι ξέρουν πως το οικονομικό σύστημα τους αντιμετωπίζει σαν παράσιτα. Από την μια μεριά έχεις προνομιούχους που κρύβονται με την βοήθεια της αστυνομίας πίσω από ένα γυάλινο τοίχο για να προστατευθούν από τους απελπισμένους και από την άλλη χιλιάδες ανθρώπους που μέσα από την ίδια την απελπισία τους προσπαθούν όχι μόνο να επιβιώσουν αλλά και να δημιουργήσουν, να γιορτάσουν τη ζωή, να αναπνεύσουν την ελευθερία.
Ο ρόλος της τέχνης μετά το τέλος της πανδημίας θα είναι πολύ σημαντικός γιατί θα πρέπει να μας βοηθήσει να μετατρέψουμε την απελπισία σε εξέγερση ελευθερίας, ισότητας και δικαιοσύνης.
20.000 άτομα. Αυτός είναι περίπου ο αριθμός όσων έχουν υποβάλει μονομερή δήλωση ότι είναι καλλιτέχνες και παίρνουν επιδόματα των 534 ευρώ. Τι μας λέει αυτό για τη σχέση κράτους -καλλιτεχνών στο μέλλον;
Μετά από σημαντικούς, πρωτόγνωρους αγώνες των καλλιτεχνών εξασφαλίστηκαν τα ελάχιστα μέσα της επιβίωσης. Όταν δύσκολα κάποιος βρίσκει πλέον διαμέρισμα στην Αθήνα με ενοίκιο κάτω από 450 ευρώ δεν νομίζω πως τα επιδόματα αυτά δημιουργούν κάποια ουσιαστική σχέση ανάμεσα στους καλλιτέχνες και το κράτος.
Οι καλλιτέχνες θα βρουν τρόπους να απαντήσουν για όλα αυτά και ήδη βλέπουμε σημάδια αυτής της πορείας με τη ξαφνική εισροή πολλών καλλιτεχνών στα υπάρχοντα σωματεία και τη δημιουργία νέων ενώσεων σε καλλιτεχνικούς κλάδους χωρίς καμιά προστασία ως τώρα. Υπάρχει μια πιο συνειδητοποιημένη, πιο αγωνιστική σκηνή καλλιτεχνών που χτίζεται μέσα στην πανδημία.
Η Ελλάδα είναι μια συντηρητική χώρα που εδώ και δύο αιώνες φοβάται τις νέες ιδέες, τους νέους ανθρώπους και τους καλλιτέχνες της. Την ίδια στιγμή έχουμε έναν μεγάλο αριθμό ανεξάρτητων καλλιτεχνών που αντιστέκονται και στις εύκολες λύσεις και στις απλοϊκές αφηγήσεις
. Δεν ξέρω ποιο θα είναι το μέλλον του κράτους, αλλά η προσφορά της underground κουλτούρας θα είναι πολύ ουσιαστική για αυτή την κοινωνία στο άμεσο μέλλον και πρέπει να υποστηριχθεί από όλους μας.
Τι σχεδιάζετε για το χειμώνα;
Θέλουμε και αυτό το χειμώνα και τα επόμενα χρόνια να παίξουμε την “Μεταμόρφωση” του Φραντς Κάφκα στο θέατρο Πόρτα στην Αθήνα και να ταξιδέψουμε την παράσταση σε όσο το δυνατόν περισσότερες πόλεις στην Ελλάδα, την Κύπρο και το εξωτερικό. Ανάμεσα σε αυτές ελπίζουμε η Πάτρα να είναι μια από τις πρώτες που θα επισκεφθούμε, καθώς αγαπάμε πολύ την πόλη, το κοινό έχει σπουδαία θεατρική παράδοση και παιδεία, και για αυτό έχουμε παρουσιάσει εκεί και άλλες παραστάσεις μας (“4.48 Psychosis ” της Sarah Kane, “Νύχτα (Yard Gal)” της Rebecca Prichard). Επίσης ετοιμάζουμε με το Ινστιτούτο Πειραματικών Τεχνών μια σειρά από δράσεις στήριξης και ανάδειξης της σύγχρονης ποίησης και των νέων ποιητών. Την νέα χρονιά, με μεγάλη μας χαρά, συμπληρώνουμε δέκα χρόνια του International Video Poetry Festival ένα καταξιωμένο διεθνές φεστιβάλ από το οποίο μπορείτε να απολαύσετε δωρεάν πολλά έργα στην ιστοσελίδα filmpoetry.org
Πάντα λέμε για ένα έργο ότι είναι ιδιαίτερα επίκαιρο. Πιστεύω όμως ότι η επιλογή σας είναι πραγματικά επίκαιρη και ενδιαφέρουσα. Ένα ερώτημα θα ήταν πως αντιδρούσε το κοινό πριν και πως θα αντιδράσει μετά την πανδημία και την καραντίνα. Εξελίσσεται και ως πείραμα!
Η πανδημία έχει κάνει σίγουρα την εμπειρία επιτέλεσης αλλά και παρακολούθησης της παράστασης πολύ πιο δυνατή μιας και αυτλη την εποχή βιώνουμε άμεσα όσα μας καλεί να στοχαστούμε ο συγγραφέας και επειδή μοιραζόμαστε όλοι και όλες πολύ πιο κοινές εμπειρίες.
Υπάρχει πάντα μια λεπτή γραμμή που ενώνει τη σκηνή με τον βαθύτερο ψυχισμό, τις ανησυχίες και τις ελπίδες των θεατών.
Ο Κάφκα μας καλεί να απαντήσουμε σε μερικά επιτακτικά ερώτημα που μας αφορούν:
Τί θα γίνει με όσους δεν μπορούν να υπακούσουν τους κανόνες της “αριστείας” και της “ανάπτυξης”;
Τί θα συμβεί σε όσους αδυνατούν να είναι λειτουργικοί, όσοι δεν μπορούν να υπακούσουν τους νόμους της οικονομίας, ποια είναι η μοίρα αυτών που θα “μείνουν πίσω” καθώς ο σύγχρονος ολοκληρωτισμός θα αποπειράται να μετατρέψει τις κοινωνίες σε μπαταρίες και τους ανθρώπους σε μηχανικά ανδρείκελα;
Η πανδημία μας έδωσε την ευκαιρία να καταλάβουμε πως οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα.
Τώρα είναι ο καιρός να δώσουμε μαζί τις δικές μας απαντήσεις.
Για να συμβεί όμως αυτό πρέπει πρώτα να μεταμορφωθούμε.
