Συνεντέυξη στον Μιχάλη Παπαγεωργίου
Τρία μέλη μιας οικογένειας και οι ιστορίες τους που βάφονται ανάλογα με την αναγνωστική παλέτα του καθενός που θα βυθιστεί στο σύμπαν τους. Η Μαριαλένα Σεμιτέκολου ύστερα από το συζητημένο ντεμπούτο της με τη νουβέλα «Οι Κυριακές, το καλοκαίρι» , εμφανίζεται και πάλι στο συγγραφικό τοπίο με την «ακουαρέλα» της που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ίκαρος». Μιλήσαμε για διαφορετικές και συγκοινωνούντες οπτικές ανάγνωσης , οικογενειακές φωτογραφίες αλήθειας και τον ευεργετικό καυτηριασμό του γέλιου .
Θα ήθελα να μου εξηγήσετε πώς αποφασίσατε να σκιαγραφήσετε τα τρία μέλη της οικογένειας με τον τρόπο των τριών ιστοριών-διηγημάτων. Αυτή είναι η λεγόμενη «πυρηνική» (είδες συμπτώσεις;) οικογένεια; Μια ακόμη από τις οικογενειακές ψηφίδες της σύγχρονης εποχής; Το να τη πεις απλά «ελληνική» αδικεί τις προθέσεις σας, θαρρώ.
Μου άρεσε εξαρχής η ιδέα των τριών ιστοριών-φωνών. Ήθελα καθεμία τους να είναι αυτοτελής και αυτόνομη και ταυτόχρονα να συμπληρώνεται ή και να εμπλουτίζεται από τις υπόλοιπες με άμεσους και έμμεσους τρόπους. Δεν ήταν στις προθέσεις μου να σκιαγραφήσω τη σύγχρονη ελληνική οικογένεια. Σε κάθε περίπτωση πάντως συντάσσομαι πλήρως με το μότο «Family isn’t a word. It’s a sentence” και με το λογοπαίγνιο που στη φράση αυτή υπονοείται από τη λέξη sentence. Γι’ αυτό και οι οικογένειες μού ασκούν μεγάλη γοητεία. Η οικογενειακή συνθήκη αποτέλεσε για μένα έναν ιδανικό «τόπο», ένα «δοχείο» που θα μπορούσε να εμπεριέχει εκείνα για τα οποία ήθελα να γράψω: τη μνήμη και τις συνειρμικές της διαδρομές στον παρόντα χρόνο, την εσωτερική μας αυτοβιογραφική αφήγηση και το παιχνίδι της με τις τρέχουσες εικόνες της ζωής μας, τον καθημερινό μας αγώνα να δημιουργούμε μια ταυτότητα για τον εαυτό μας και τους τρόπους με τους οποίους διαμεσολαβείται ή δυσκολεύεται από την ανάγκη μας του ανήκειν, τη συστολή μας απέναντι στην εγγύτητα και την οικειότητα, τις ερωτήσεις που δεν τολμάμε να διατυπώσουμε, αποφεύγοντας τον πόνο των απαντήσεων που θα συντάραζε τον μικρόκοσμό μας.
Οι συγκολλητικές ταινίες συναισθημάτων των ηρώων σας είναι ελαφρώς αποχρωματισμένες σε ότι αφορά τις μεταξύ τους σχέσεις. Η αυτονομία και οι προσωπικές περιπέτειες καθορίζουν το είναι τους. Υπάρχει μια έλλειψη ενσυναίσθησης (λέξη που ακόμα στηρίζω…) ή κάτι διάβασα λάθος;
Δε διαβάσατε τίποτε λάθος! Έχετε δίκιο στο ότι οι προσωπικές εσωτερικές διαδρομές των ηρώων είναι αυτές που αποτυπώνονται κατά τη διάρκεια των λίγων ωρών που λαμβάνει χώρα η όποια δράση του βιβλίου. Δε θα συμφωνήσω όμως εντελώς μαζί σας. Στη φωνή του καθενός από τους τρεις ήρωες είναι διάχυτη η παρουσία των υπολοίπων, έτσι που η αυτονομία τους συνυφαίνεται, δεν είναι αυτοφυής. Με ενδιέφερε κυρίως να εστιάσω στον αντίκτυπο που έχουν πάνω μας οι σημαντικοί μας άλλοι, εν απουσία τους και εν αγνοία τους πολλές φορές. Στην επίδραση που ασκούν στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας, στις φαντασιώσεις μας, στους φόβους, στις επιθυμίες και στα όνειρά μας, στη αυτοβιογραφική μας αφήγηση. Με άλλα λόγια, η προσοχή μου ήταν στραμμένη όχι στην περιγραφή των σχέσεων μεταξύ των ηρώων την ώρα που αυτές βιώνονται, αλλά στο τι διαδραματίζεται στο νου του καθενός τους, ιδιωτικά, όταν οι υπόλοιποι δεν είναι παρόντες.
Υπάρχει διάχυτος ένας φετιχισμός με την «χαμένη» αίγλη της τυπωμένης φωτογραφίας χωρίς ψηφιακά τερτίπια. Αποχαιρετάτε το δικό σας παρελθόν; Οι πολαρόιντ του μυαλού δεν είναι πάντα οι πιο ευκρινείς;
Δε γίνεται να αποχαιρετήσει κανείς το παρελθόν του. Θα ήταν ανώφελο και άδικο. Να αλλάξει τους όρους που το παρελθόν του συνδιαλέγεται με το παρόν και το μέλλον, ναι! Αυτό μπορεί να γίνει. Όχι χωρίς κόπο βεβαίως. Τα ψηφιακά τερτίπια που αναφέρετε έχουν κάνει τα κλικ μας πιο εύκολα. Τραβάμε φωτογραφίες με την ίδια αμεσότητα και βιασύνη με τις οποίες τις διαγράφουμε, και χωρίς την ευχάριστη αγωνία που νιώθαμε παλιότερα στο φωτογραφείο, περιμένοντας να πιάσουμε το φάκελο με τις φωτογραφίες που κάποιος άλλος είχε τυπώσει για λογαριασμό μας. Δεν ξέρω τι μπορεί να σημαίνει αυτό για τον ρόλο που παίζει ο καθένας μας ως αφηγητής της ζωής του. Θα είχε ενδιαφέρον να το συζητήσουμε. Πάντως, είτε τυπωμένες, είτε όχι, οι φωτογραφίες της ζωής μας έχουν την ιδιότητα να μεταλλάσσουν δυναμικά το συγκινησιακό τους περιεχόμενο. Είναι ζωντανές. Προσαρμόζονται στο βλέμμα αυτού που τις κοιτάζει και αφομοιώνουν το παρόν του. Με την έννοια αυτή δεν πιστεύω ότι η ευκρίνεια είναι το ζητούμενο. Πολύ περισσότερο αν έχετε στο μυαλό σας μια στατική, αμετάβλητη ευκρίνεια (ακατόρθωτη κατά τη γνώμη μου).
Ίσως να είναι σχεδόν αδύνατο, αλλά κάνετε, με τον χαρακτήρα του γιου, μια προσπάθεια να ανατινάξετε το αφόρητο κλισέ περί «Κουβαλήματος αμαρτιών των γονιών»; Σας ρωτώ γιατί αρχίζει και έχει μια ευκολία χρήσης στις ψυχολογικές (μας) καταδύσεις.
Δεν είμαι σίγουρη αν πρόκειται για κλισέ. Επίσης είμαι επιφυλακτική απέναντι στη λέξη «αμαρτίες». Δε γνωρίζω τι ακριβώς σημαίνει. Είμαι βέβαιη ότι όλοι κληρονομούμε μια «προίκα» από την πάνω γενιά. Και η «προίκα» αυτή μας παιδεύει είτε έχει θετικό, είτε έχει αρνητικό πρόσημο. Ερχόμαστε στη ζωή με αποσκευές. Πολλές φορές δεν είμαστε ενήμεροι για το ακριβές τους περιεχομένο. Το αν οι αποσκεύες μας θα είναι βάρος ή εφόδιο, το αν θα μας καθηλώσουν ή αν θα μας κινητοποιήσουν είναι ζήτημα επιλογής και προσωπικής δουλειάς, συχνά σκληρής κι ίσως επώδυνης. Και έχετε δίκιο. Είναι μια δουλειά που χρειάζεται προσωπική κατάδυση. Είναι ευτύχημα όταν η κατάδυση αυτή δεν είναι αυτοσκοπός κι όταν ακολουθείται από μια ανάλογη ανάδυση. Δεν ξέρω αν ο μικρός της Ακουαρέλας προσπαθεί να ανατινάξει οτιδήποτε. Γνωρίζω όμως ότι φέρει μέσα του τις φωνές του πατέρα και της μητέρας κι ότι (ευτυχώς) παλεύει να διαφοροποιηθεί και να εκφράσει τη δική του φωνή, φτιάχνοντας μια εικόνα με τα χρώματα της επιλογής του.
Πώς νοιώθετε αύτη τη περίοδο; Πείτε μας χωρίς ειρμό πράγματα ή και πρόσωπα που σας χαρίζουν ευτυχία.
Νιώθω ανήσυχη και ανασφαλής. Μου χαρίζουν στιγμές ευτυχίας οι λιακάδες, μια καλή ταινία, οι λίστες με τραγούδια που αγαπώ, κάποιες προτάσεις σε βιβλία που διαβάζω και με κάνουν να θέλω να τις διαβάσω δεύτερη φορά για να απολαύσω την αίσθηση που μου δίνουν ότι διατυπώνουν, ρητά ή άρρητα, την ερώτηση ή την απάντηση που ψάχνω, το χαζολόγημα με φίλους και φίλες, ένα ποτήρι παγωμένο λευκό κρασί, το περπάτημα στην πόλη, το γέλιο που καυτηριάζει όποια πληγή αιμορραγεί και που όσο διαρκεί σου δίνει την εντύπωση ότι όλα είναι ασφαλώς στη θέση τους.
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Νεολόγος” των Πατρών
