Οι αποκριάτικες εκδηλώσεις του 1964 δεν έγιναν λόγω του εθνικού πένθους της χώρας για τον θάνατο του βασιλιά Παύλου
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΦΑΝΗΣ ΒΓΕΝΟΠΟΥΛΟΣ
Το Πατρινό καρναβάλι, ως μέρος του λαϊκού Πολιτισμού, αποτελεί μια ευκαιρία όχι μόνο για διασκέδαση, αλλά και για εκτόνωση, για ανατροπή των κοινωνικών συμβάσεων και των «πρέπει». Όσοι ζουν στην Πάτρα, ή ακόμη και όσοι την επισκέπτονται τις ημέρες κορύφωσης των αποκριάτικων εκδηλώσεων, γνωρίζουν καλά ότι, το καρναβάλι έχει τη δύναμη να φέρνει στην επιφάνεια καταπιεσμένες ορμές και να χαλαρώνει τους κοινωνικούς φραγμούς. Κυρίαρχο μέσο έκφρασης των ανθρώπων που συμμετέχουν στις καρναβαλικές εκδηλώσεις αποτελούν το μασκάρεμα και η σάτιρα, η οποία μπορεί να είναι πολιτική, κοινωνική, οικονομική, κτλ., και έχει ως στόχο να φέρει «τα πάνω – κάτω» των κοινωνικών συμβάσεων, έστω και λίγες μέρες ή ακόμη και ώρες.
Φυσικά, όταν συμβαίνει αυτό, η εκάστοτε εξουσία, προσπαθεί να ελέγξει την κατάσταση, ώστε «να μην ξεφύγουν» οι συμμετέχοντες στα αποκριάτικα δρώμενα.
Η αναβίωση του 1950
Τα παραπάνω χαρακτηριστικά διέπουν το Πατρινό Καρναβάλι, από τότε που έφυγε από τα σαλόνια των αστών και κατέβηκε στις λαϊκές τάξεις, οπότε ήταν λογικό οι εξουσίες να θελήσουν να το οριοθετήσουν, μέσω μιας σειράς απαγορεύσεων.
Τη δεκαετία του 1950, το Πατρινό καρναβάλι – μετά από μια δεκαετία πολέμων – επανακάμπτει με διοργανωτή, πλέον, τον Δήμο Πατρέων και στην πόλη καταφθάνουν κατά εκατοντάδες οι επισκέπτες από τη χώρα το τελευταίο τριήμερο της Αποκριάς για να δουν και να συμμετάσχουν στα καρναβαλικά δρώμενα της εποχής.
Ωστόσο, τα όσα συμβαίνουν στην πόλη ή ακόμη καλύτερα τα όσα θρυλείται ότι συμβαίνουν, αποτελούν στόχο κριτικής και επιθέσεων.
To 1956 παραεκκλησιαστικές οργανώσεις καταφθάνουν στην Πάτρα από άλλες περιοχές της Ελλάδας, μεσούντος του καρναβαλιού για να καταγγείλουν όργια και διαφθορά, αλλά εμποδίζονται από την αστυνομία. Ακόμα, την ίδια εποχή σε ορισμένες περιπτώσεις επιβάλλεται άνωθεν λογοκρισία σε ορισμένες καρναβαλικές κατασκευές των οποίων το καυστικό πνεύμα έθιγε τα κακώς κείμενα.
Οι απαγορεύσεις της Αστυνομίας
Το ίδιο κλίμα παραμένει και την επόμενη δεκαετία, μια σκληρή πολιτικά και κοινωνικά περίοδο για τη χώρα. Χαρακτηριστική του κλίματος της εποχής είναι το δημοσίευμα του «Νεολόγου» των Πατρών, την Πέμπτη 20 Φεβρουαρίου 1964, υπό τον τίτλο: «Τι απαγορεύεται κατά τας Απόκρεω». Το δημοσίευμα αποτελεί ανακοίνωση της Αστυνομικής Διεύθυνσης Πατρών, η οποία έχει ως εξής:
«Η Αστυνομική Διεύθυνσις Πατρών, δι’ ανακοινώσεως της, υπενθυμίζει ότι κατά την περίοδον των Απόκρεω, απαγορεύονται:
- Η διακωμώδησις προσώπων ή πραγμάτων της Εκκλησίας και πάσης προς την Θρησκείαν σχετιζομένης πράξεως ή σάτιρα εναντίον ωρισμένων θρησκευτικών αρχών ή τάξεως ανθρώπων, δυναμένη να εξεγρείρη το θρησκευτικόν συναίσθημα των πολιτών και να προκαλέσει επεισόδια και ταραχάς.
- Η διακωμώδησις πολιτών ή άλλων προσώπων, ημεδαπών ή αλλοδαπών, ως και πάσα ετέρα διακωμώδησις, δυναμένη να προκαλέσει διατάραξιν της δημοσίας τάξεως.
- Τα άσεμνα και αηδή, διά μεταμφίεσιν θεάματα, ως και αι θίγουσαι τα δημόσια ήθη, εκφράσεις και παραστάσεις.
- Η περιφορά εις τας οδούς ατόμων γυμνών, βεβαμένων δια μελάνου ή άλλου χρώματος.
- Η περιφορά πιθήκων, άρκτων (σ.σ. αρκούδων) και άλλων άγριων ζώων, εις τας οδούς της πόλεως.
- Η περιφορά των αποκρηάτικων θεαμάτων των γωνστών υπό τας ονομασίας «γαϊτανάκι», «γαϊδουράκη», «γκαμήλα» εντός της ζώνης εμφανίσεως της πόλεως, της περιλαμβανομένης μεταξύ των οδών Αράτου, Κανακάρη, Γούναρη, Όθωνος-Αμαλίας και πέραν ταύτης προ των ιερών ναών γενικώς.
- Οι μετημφιεσμένοι να φέρωσι ράβδους γενικώς ή άλλα σκληρά αντικείμενα.
- Η ρίψις εναντίον διαβατών, ως και εντός οικιών ή οχημάτων, αντικειμένων, δυναμένων να προξενήσωσι σωματικάς βλάβας ή κηλίδας επί ενδυμάτων, ως επίσης και η χρήσις κόνεως ή άλλων ουσιών ή χαρτοσακκουλών, ως δυνάμενων και αυτών να προκαλέσωσι σωματικάς βλάβας.
- Η ρίψις σοκολατών ως και διαφόρων άλλων αντικειμένων, εντός των χορευτικών αιθουσών ή άλλων αιθουσών δημοσίων κέντρων και καταστημάτων, κατά τρόπον δυνάμενον να επιφέρει σωματικάς βλάβας εις τους θαμώνας.
Οι παραβάται διώκονται και τιμωρούνται».
Η ματαίωση
Βέβαια, εκείνη τη χρονιά, το 1964, οι παραπάνω αστυνομικές απαγορεύσεις, οι οποίες ήταν τυποποιημένες και αντίστοιχες εκδίδονταν από την Αστυνομία Πόλεων ή τη Χωροφυλακή σε όλες τις περιοχές που διοργάνωναν αποκριάτικές εκδηλώσεις, έμελλε να παραμείνουν κενό γράμμα. Και τούτο διότι το Πατρινό καρναβάλι, όπως και όλες οι εκδηλώσεις ανά τη χώρα, ματαιώθηκαν λόγω του θανάτου του βασιλιά Παύλου που έπασχε από επιθετικής μορφής καρκίνο του στομάχου.
«Ο Βασιλεύς εις κωματώδη κατάστασιν μετέλαβε ήδη των Αχράντων Μυστηρίων – Ανεστάλησαν εις όλην την χώραν αι εορταστικαί εκδηλώσεις των Απόκρεω», μας πληροφορεί ο «Νεολόγος» των Πατρών στην έκδοση της εφημερίδας στις 5 Μαρτίου 1964.
Τελικά, ο Παύλος θα αφήσει την τελευταία του πνοή στις 4:12 το απόγευμα της 6ης Μαρτίου 1964 στο Ανάκτορο του Τατοΐου. Τρεις ώρες αργότερα, ο μοναχογιός του Κωνσταντίνος θα ορκιστεί βασιλιάς. Θα είναι και ο τελευταίος βασιλιάς των Ελλήνων.
*Δημοσιεύθηκε στον “Νεολόγο” των Πατρών
