«Να έχεις σκηνοθετήσει τον Κοντιζά και να μην το ξέρεις…» Η πολυσυζητημένη ανάρτηση στο προφίλ του creative director, Σπύρου Ματθαιόπουλου, ο οποίος έχει στο ενεργητικό του προεκλογικές καμπάνιες κομμάτων, βραβευμένες διαφημίσεις σε ραδιόφωνο και τηλεόραση, έχει συνεργαστεί στην ΙΜΑΚΟ του Πέτρου Κωστόπουλου και τόσες άλλες σημαντικές συνεργασίες. Με αφορμή το τηλεοπτικό spot με πρωταγωνιστή τον Σωτήρη Κοντιζά, ο πατρινός σκηνοθέτης μίλησε στον «Κόσμο» για τη πολυετή εμπειρία του στον χώρο των media και μας δίνει τις συμβουλές του.
Μετά από σχεδόν 15 χρόνια έρχεται στο προσκήνιο ένα σποτ του Δήμου Πατρέων για το κυκλοφοριακό έπειτα από ανάρτηση σου, με τον τωρινό σταρ και φημισμένο Chef Σωτήρη Κοντιζά, έναν από τους πρωταγωνιστές του. Περίμενες αυτό που ακολούθησε;
Το συγκεκριμένο γύρισμα είχε γίνει 10 Ιουνίου του 2006, δεκαπέντε ακριβώς χρόνια πριν την ανάρτηση. Θέλαμε και ένα ζευγάρι Γιαπωνέζων, όχι σαν χαριτωμένη γραφικότητα, αλλά για να δείξουμε πόσο σοβαρή επίδραση μπορεί να έχει μία απερίσκεπτη συμπεριφορά μισού λεπτού, στις ζωές όλων: Άλλος να καταστραφεί οικονομικά, άλλος να χάσει την ευκαιρία της ζωής του, άλλος το πλοίο, επειδή μία αναποφάσιστη παντρεμένη κυρία έψαχνε αναπτήρα για τον εραστή της… (το υπόβαθρο του χαρακτήρα της Καλλιόπης Ζερβού, που βασάνιζε τον ευσυνείδητο πωλητή Γιώργο Λογαρά). Ετοιμάζοντας την παραγωγή, είχα μιλήσει με γραφεία casting στην Αθήνα και σε …Γιαπωνέζους, δεν υπήρχε τίποτα. Πήρα ένα φίλο, τον Τάκη το Δημόπουλο, παραγωγό ταινιών στην Αθήνα, μήπως είχε υπόψη του κάποιον, και μου σύστησε τη Γιουκίκο Κροντηρά, που τότε, έκανε τα πρώτα της βήματα στην υποκριτική. Κατά περίεργη σύμπτωση δε, η Γιουκίκο εκείνη την περίοδο ήταν στην Πάτρα… Όταν της είπα ότι χρειαζόμαστε και έναν άντρα, μου πρότεινε το «Σωτήρη», ο οποίος, ήταν απλά, ένας οικογενειακός φίλος. Ο Σωτήρης Κοντιζάς ήρθε δηλαδή, στην Πάτρα, τελείως από σπόντα. Έτσι, για την πλάκα, για να βοηθήσει μία φίλη. Μάλιστα, μου είχε πει η κοπέλα, ότι σε αντίθεση με αυτήν, ήταν πραγματικός γνώστης της ιαπωνικής και θα μας ξεμπλόκαρε και με τα κείμενα. Όπερ και εγένετο.
Με την υπόλοιπη ομάδα του καστ είχαμε κάνει πρόβες από την προηγούμενη. Η Γιουκίκο και ο Σωτήρης όμως, είχαν έρθει τελευταία στιγμή. Και όχι μόνο χωρίς πρόβα, αλλά επειδή είχαμε στο φόντο πραγματική κίνηση, το χρονικό περιθώριο για να βγει το πλάνο ήταν τα τριάντα δευτερόλεπτα που κράταγε το κόκκινο φανάρι. Δεδομένης και της ικανότητας του Χρήστου Ορτέντζιο στο «στέντι-καμ», δεν κάναμε παραπάνω από τρεις – τέσσερις λήψεις. Άρα με ασφάλεια, μπορούμε να πούμε ότι, πρόκειται για έναν άνθρωπο εξόχως δημιουργικό, πολυτάλαντο, αποτελεσματικό και με σοβαρό επαγγελματισμό από τα είκοσι του.
Κατά τα άλλα, εκτός πλάνου ήταν πολύ σοβαρός και λιγομίλητος αλλά, και με καυστικό χιούμορ. Για τεχνικούς λόγους δεν έχουμε κατορθώσει να επαναφέρουμε τα αμοντάριστα πλάνα, μόνο μία φωτογραφία βρέθηκε, που στέκεται στην άκρη του κάδρου. Αλλά και να τα είχαμε στα χέρια μας, δεν θα τα ανεβάζαμε πουθενά, απλά θα του τα στέλναμε για ενθύμιο. Αυτό ήταν και το νόημα της ανάρτησης, αφενός δηλαδή ότι, κοίτα τι πλάκα, να έχεις συνεργαστεί με Κοντιζά και να μην το θυμάσαι καν, και αφετέρου, ότι πρόκειται όντως για ένα χαρισματικό άνθρωπο, που καθόλου τυχαία δεν βρίσκεται εκεί που είναι σήμερα. Δεν ήταν ζητούμενο δηλαδή, να πατήσουμε πάνω στην «αστερόσκονή» του για να «γίνουμε». Έχουμε χορτάσει δημοσιότητα κατ’ επανάληψη με άλλες δουλειές. Ούτε είχα να «πουλήσω» και κάποιο δικό μου επίτευγμα. Μία μικρή παραγωγή ήταν για την επαρχιακή τηλεόραση, χωρίς φακούς, με μία κάμερα που σήμερα δε θα χρησιμοποιούσαμε ούτε για βοηθητική, με ένα μπουμ, ένα φως και έναν ανακλαστήρα… με πολύ μεράκι όμως, από όλα τα παιδιά και κάτω από πολύ πιεστικές συνθήκες.
ΟΚ, προβληματίστηκα για το αν θα έπρεπε να το σηκώσω, αλλά τελικά η ζυγαριά βάρυνε προς το ναι, γιατί θεώρησα ότι ήταν μία στιγμή της ζωής του, που δεν τον έθιγε καθόλου –απεναντίας- και από την άλλη, σε μία εποχή που όλοι χρησιμοποιούμε τα social για δημόσιες σχέσεις και τόνωση του επαγγελματικού ή προσωπικού μας «brand», σε βαθμό εκπόρνευσης -για τα δικά μου κριτήρια τουλάχιστον- να κάθομαι εγώ τώρα, να αυτομαστιγώνομαι σε τέτοιο βαθμό, που τελικά, κρυπτόμενος να καίγομαι από το πολύ φιλότιμο, είναι μάλλον, το άλλο άκρο.
Σίγουρα όμως, ήμουν τελείως απροετοίμαστος για όλο αυτό το media-τσίρκο που επακολούθησε. Αιφνιδιάστηκα, γιατί πιέστηκα από πρωινές και μεσημεριανές εκπομπές για να μιλήσω, και έπρεπε εκ νέου να αξιολογήσω τη δική μου αντίδραση πια, σε όλο αυτό, σε μηδενικό χρόνο. Δε θέλετε να ξέρετε πόσο θα έπιαναν τα αμοντάριστα στην πιάτσα… Κι αυτό είναι ενδεικτικό, τόσο για τη δημοφιλία του ίδιου του Σωτήρη Κοντιζά, όσο, και για την επιδραστικότητα της παραδοσιακής, γραμμικής τηλεόρασης, που δείχνει πόσο σκληρό καρύδι είναι, απέναντι στα digital media του internet.
Έχεις στο παλμαρέ σου άπειρες συνεργασίες, από προεκλογικές καμπάνιες κομμάτων, μέχρι και βραβευμένες διαφημίσεις σε ραδιόφωνο και τηλεόραση. Μια ζωή μέσα στα media. Με μια εικόνα ή με μια γεύση πως θα περιέγραφες την καριέρα σου;
Με μία εικόνα; Ένα κεφάλι να κοπανιέται σε ένα φύλλο χαρτί, σε ένα πληκτρολόγιο, σε μία οθόνη. Δεν «το έχω» ποτέ, αν δεν ξαφνιάζει πρώτα εμένα τον ίδιο. Κι αυτό μπορεί να πάρει και εβδομάδες. Αν μιλάμε για μία γεύση, είναι αυτή του πικρού καφέ, και μία στο τόσο, ένα μικρό σφηνάκι μίας πολύ γλυκιάς σαμπάνιας που, έρχεται μπροστά σου πάντα απροειδοποίητα, σκάει με πολύ θόρυβο, σε λιγώνει σε βαθμό κακουργήματος, και ο αφρός ξεθυμαίνει την ίδια ακριβώς στιγμή που τη δοκιμάζεις… Δυστυχώς πρέπει να είσαι απολύτως κυνικός με τις φερόμενες ως «επιτυχίες». Δεν μπορείς να ακκίζεσαι με αυτές γιατί και αμετροεπές είναι, όταν δουλεύεις με ομάδες, και γίνονται και τσιμέντο στα πόδια: Όλοι περιμένουν από σένα πάντα το επόμενο «viral». Ή να επαναλάβεις για άλλη μία φορά τον εαυτό σου.
Ποια η πιο δύσκολη στιγμή σου και ποια η πιο όμορφη που έχουν μείνει αναλλοίωτες στην σκέψη σου;
Δύσκολη στιγμή είναι η κάθε στιγμή που ξεκινάς κάτι. Ο τρόμος μπροστά στο λευκό χαρτί ή τη μαύρη οθόνη του μοντάζ. Το παράδοξο είναι ότι όσο είσαι νέος, έχεις άγνοια κινδύνου και όσο μεγαλώνεις, τόσο αυτός ο φόβος θεριεύει. Ευτυχώς, η εμπειρία σε βοηθά να τον διαχειρίζεσαι αξιοπρεπώς. Αλλά είναι πάντα εκεί. Συνοδοιπόρος. Όμορφη στιγμή; Αυτή που μου έρχεται αβίαστα στο μυαλό είναι η παράκρουση με το ταινιάκι του Ιάσονα Φωτήλα. Που στα πρώτα δέκα χιλιάδες «views» – πού να φανταστούμε ότι σε μία μέρα θα έφτανε τα διακόσια- είχα πάρει τα παιδιά από την παραγωγή, είχαμε φύγει από το γραφείο και είχαμε πάει σε ένα άσχετο καφέ, τελείως μόνοι μας να το γιορτάσουμε, απομονωμένοι από το σύμπαν και δεν πιστεύαμε τον αριθμό των θεάσεων που ανέβαινε με εκθετικό ρυθμό σε κάθε ανανέωση. Αγνός σουρεαλισμός. Και το τηλέφωνο από το «Mega», να πάμε με τον Ιάσονα στον Καμπουράκη, την επομένη των εκλογών.
Για χρόνια συνεργαζόσουν με πολύ γνωστούς στο χώρο της show biz. Είναι θεωρείς ένα κύκλωμα που δύσκολα μπαίνεις και παραμένεις; Υπάρχει πραγματικό ταλέντο στην Ελλάδα ή είναι όλα καλές δημόσιες σχέσεις και το ταλέντο χτίζεται σιγά σιγά;
Η Ελλάδα είναι πολύ μικρή αγορά, αυτό σημαίνει ότι είναι σχεδόν αδύνατον μία παραγωγή να δουλευτεί με τις πραγματικές προδιαγραφές της βιομηχανίας θεάματος, και να φέρει τα λεφτά της πίσω. Εκτός κι αν μιλάμε για ιδιάζουσες επιτυχίες. Ασχέτως μεγέθους όμως, το κοινό είναι εθισμένο ακριβώς σε αυτές τις προδιαγραφές. Έτσι, έχουμε μάθει οι Έλληνες στα πολύ δύσκολα. Να παράγουμε με πατέντες, πολύ και σκληρή δουλειά, με αυταπάρνηση και προσωπικό κόστος, ακόμη και για την υγεία μας, ενίοτε, όμως, και με συμβιβασμούς που τσούζουν. Γι’ αυτό και ένα πραγματικό, ιδιαίτερο ταλέντο αποτιμάται πάντα, επί τη εμφανίσει. Και πληρώνεται (τουλάχιστον προ κρίσης) αδρά. Όσο χαρισματικός και να είσαι όμως, χωρίς δουλειά, δεν στέκεσαι ποτέ και πουθενά. Εντάξει, τα πάντα παίζουν ρόλο και οι καλώς εννοούμενες δημόσιες σχέσεις, δυστυχώς και η εμφάνιση και το σεξ-απήλ, και κυρίως, η καθαρή τύχη. Αλλά, τη μία στιγμή στις χίλιες, που θα τύχει η σωστή συγκυρία, χωρίς κοπάνημα δεν φτάνεις ούτε μέχρι το περίπτερο. Ειδικότερα στη διαφημιστική βιομηχανία και τα media το ίδιο δευτερόλεπτο που δημιουργείται η υποψία ότι δεν είσαι παραγωγικός, έχεις φύγει από το παράθυρο «δε πα να ‘σαι» ο οποιοσδήποτε. Και εκ πείρας σας λέω ότι, το έδαφος είναι πάντα παγωμένο και σκληρό. Από το 1987 που είμαι στην αγορά, έχω καβαλήσει κι εγώ καλάμι, έχω πέσει, έχω σηκωθεί δις και τρις, έχω πονέσει, έχω προσλάβει, έχω απολύσει και έχω απολυθεί. Η καλύτερη μέθοδος για να «πουλήσεις» τον εαυτό σου μετά την αποτυχία και πολύ περισσότερο μετά την επιτυχία, είναι να βάζεις το κεφάλι κάτω και να ξαναδουλεύεις σιωπηλός. Προσωπικά πάντως, από δημόσιες σχέσεις θα με τοποθετούσα στην κατηγορία του ανεπίδεκτου μαθήσεως. Βόδι όρθιο. Από τον Κωστόπουλο είχα «φάει πολύ ξύλο», ειδικά γι’ αυτό ακριβώς.
Έχεις κατά καιρούς ασχοληθεί με πολλά και έχεις στο μυαλό σου ακόμα περισσότερα. Πως θα ήθελες να είναι το δικό σου αύριο; Πες μας ένα concept που θεωρείς πως θα έκανε εντύπωση;
Το δικό μου αύριο θα ήθελα να είναι: Χωρίς τύψεις για αυτά που δεν έκανα. Χωρίς ματαίωση. Αλληθωρίζοντας προς το ανέφικτο, παλεύουμε για το εφικτό. Επομένως, ένα κλάσμα έστω, από όλα αυτά που έχουμε στο μυαλό μας με τους συνεργάτες μου, να βρει το δρόμο του. Είτε είναι μηντιακό εγχείρημα, είτε, αμιγώς καλλιτεχνικό. Υγεία να έχουμε και αντοχές. Η κρίση χτύπησε τη δική μου πόρτα μάλλον αργά, το 2017 και αμέσως μετά, ήρθε το μακρύ «pause» της κορώνας. Η σαιζόν που ξεκινά άρα, είναι ταγμένη στην ανασύνταξη και την υλοποίηση πολύ συγκεκριμένων πραγμάτων. Το «concept που θα έκανε εντύπωση», θα το δείτε προφανώς υλοποιημένο. Αλλιώς, δεν θα είχε κανένα λόγο ύπαρξης.
Τι θα συμβούλευες κάποιον, ο οποίος θέλει να γίνει creative director;
Να είναι σίγουρος/η ότι λατρεύει τη διαφήμιση. Ότι αυτοπραγματώνεται μέσα από τη δημιουργικότητα για τη δημιουργικότητα καθεαυτή. Δεν κάνεις τέχνη. Στρατευμένη τεχνική είναι περισσότερο. «Μαστοριά» {craft} θα ήταν το πιο ακριβές. Για μία σοκολάτα ξέρω-γω… Αν δεν τη λατρεύεις με όλη σου την ψυχή, όλη αυτήν την πρόκληση, με τη δική σου ιδέα, η σοκολάτα να πουλήσει περισσότερο, ενώ εσύ θέλεις να κάνεις τέχνη, συγγραφή, κινηματογράφο ή εικαστικά, στο τέλος της ημέρας θα είσαι δυστυχής. Στη διαφήμιση δεν πρόκειται να γίνεις ούτε διάσημος, ούτε να βγάλεις εκατομμύρια (πια). Η Επικοινωνία θα σου ρουφάει με το καλαμάκι κάθε ένα εκατομμυριοστό της ενέργειας σου. Εάν δεν είσαι τέρας αυτοελέγχου ή «Duracell» δεν θα μπορέσεις ποτέ να ασχοληθείς σοβαρά με τίποτε άλλο πέρα από αυτήν. Από την άλλη, αν είσαι φιλομαθής και έχεις περιέργεια, είναι ένας πραγματικός παράδεισος. Θα μάθεις χιλιάδες πράγματα, για το μάρκετινγκ, για τις αγορές, για τη διοίκηση, για τον ανθρώπινο ψυχισμό και το μηχανισμό των αποφάσεων, για το κείμενο, για τη σημειολογία, για τον τρόπο που εκμαιεύονται οι ιδέες από το υποσυνείδητο, για όλες τις εφαρμοσμένες τέχνες, τον ήχο, τη φωτογραφία, την κινούμενη εικόνα, τη σκηνοθεσία και την αφήγηση, τη γραφιστική, για τους αλγορίθμους των social… Δεν υπάρχει τέλος.
Αν θες να κάνεις και κάτι άλλο παράλληλα, μην το επιχειρήσεις καν. Αν όλο αυτό σε γοητεύει, πέσε με τα μούτρα. Ή, στείλε μου inbox μιας και δε σταματούμε ποτέ να ψάχνουμε κόσμο!
