ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΦΑΝΗΣ ΒΓΕΝΟΠΟΥΛΟΣ
Κάθε χρόνο στις 10 Μαΐου εκατοντάδες πιστοί εκπληρώνουν το τάμα τους, προς τον Άγιο Νικόλα του Σπάτα. Πεζή φτάνουν το μοναστήρι που βρίσκεται στο χωριό, στα σύνορα Αχαΐας και Ηλείας, και προσκυνούν την θαυματουργή εικόνα του Αγίου.
Όπως γράφει ο «Νεολόγος» των Πατρών την Κυριακή 12 Μαΐου 1919, ο εορτασμός εκείνης της χρονιάς ήταν «μίαν από τας μεγαλειωδεστέρας θρησκευτικές εορτάς αι οποίαι εμφανίζονται εις την Ελλάδα». Μάλιστα, η εφημερίδα αναφέρει ότι: «Ο θαυματουργός άγιος συνεκέντρωσεν εφέτος 25.000 προσκυνητάς από τα διάφορα μέρη της Ελλάδος και ιδίως εκ Πελοποννήσου». Ιδού πως περιγράφει ο συντάκτης του «Νεολόγου» των Πατρών τους πιστούς οι οποίοι συρρέουν στη Μονή: «Καραβάνια προσκυνητών, με κάρρα, με άλογα, με μουλάρια, με όνους, πεζή ανήρχοντο την ανωφερή ημικατεστραμένην οδόν την φέρουσα εκ του σταθμού Λάππα εις τον ναόν. Γυναίκες του λαού διέτρεχον την οδόν ανυπόδητοι, διότι είχον τάμα εις τον άγιον να μεταβώσιν με τους πόδας καθημαγμένους. Από το Αίγιον γυναίκες πεζή μετέβαινον εις τον Άγιον με φορτίον κηρίων. Μια γυναίκα εθεάθη μεταβαίνουσα εις τον ναόν από πέριξ χωρίον, με τα γόνατα φέρουσα επί του ώμου λαμπάδα πέντε οκάδων (σημ. έξι κιλά και 410 γραμμάρια). Άλλαι γυναίκες μετέβαινον λυσίκομοι (σημ. με ξέπλεκα μαλλιά) εις τον ναόν με φορτίον κηρίων. Ολόκληρα καραβάνια μετέβαινον πεζή εις τον ναόν ερχόμενα από μακρυνών μερών, από τα οποία εκίνησαν από πολλών ημερών διά να φθάσουν την ημέραν της εορτής».
Τα τάματα
Εντύπωση, για τον σημερινό αναγνώστη, προκαλεί το γεγονός ότι οι πιστοί έφερναν ως τάματα στον Άγιο, ζωντανά ζώα, τα οποία αποτελούσαν ένα σημαντικό περιουσιακό τους στοιχείο.
Όπως γράφει ο «Νεολόγος» των Πατρών: «Πολλοί ήσαν οι οδηγούντες εις τον ναόν βόας, πρόβατα, αίγας ποίμνια ολόκληρα όπως τα αφιερώσουν εις τον άγιον». Τα ζώα που προσέφεραν ως τάμα οι πιστοί, όπως διαβάζουμε στο ρεπορτάζ πωλούνταν από τη Μονή.
Σε αναζήτηση του θαύματος
Ανάμεσα στους χιλιάδες προσκυνητές ήταν και άνθρωποι οι οποίοι αναζητούσαν μέσω της πίστης, να βρουν την υγεία τους. Όπως γράφει ο «Νεολόγος» των Πατρών: «Μεταξύ των προσκυνητών ήσαν και πάσχοντες, οι νοσούντες εκ χρονίων νοσημάτων, οι ασθενείς. Δαιμονισμένοι, υστερικοί, επιληπτικοί, κωφάλαλοι, φθισικοί, παράλυτοι, αρθριτικοί, ασθενείς πάσχοντας πάσαν νόσον και πάσαν μαλακίαν προσέτρεχον εις τον θαυματουργόν άγιον όπως ζητήσουν την ιάσιν».
Άλλη μια χαρακτηριστική σκηνή της εποχής, είναι το γεγονός ότι οι πιστοί διέμεναν σε σκηνές πέριξ της Μονής. «Το μικρόν Μοναστήριον είχε πλημμυρήσει από προσκυνητάς οι οποίοι εις τας κλιτύας των δύο βουνών είχον στήσει σκηνάς και έμενον εν αυτάς», περιγράφει χαρακτηριστικά ο «Νεολόγος» των Πατρών.
Τα θαύματα
«Η λειτουργία εις τον ναόν εγένετο εν ασφυκτικώ συνωστισμώ. Πάντες έσπευδον να προσκυνήσουν την θαυματουργόν εικόνα του αγίου Νικολάου και να ζητήσουν παρ’ αυτού την θεραπείαν των νόσων. Ιερείς δεξιά και αριστερά διεσκορπισμένοι ανεγίνωσκον παρακλήσεις προς τον Άγιον. […] Από τον ναόν δεν έλειψαν και τα θαύματα. Εις κωφάλαλος ωμίλησε και εις παράλυτος ιάθη.
Στο θέμα των θαυμάτων, την Δευτέρα 13 Μαΐου ο «Νεολόγος» των Πατρών επανέρχεται και δημοσιεύει ρεπορτάζ με τα θαύματα που έγιναν στο Μοναστήρι, επικαλούμενος πληροφορίες από τους προσκυνητές. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ έγιναν πέντε θαύματα κατά την ημέρα του εορτασμού του Αγίου. Όπως γράφει: «Περί το μεσονύκτιον της ημέρας της εορτής του Αγίου, μια παράλυτος γυνή, μη δυναμένη να πατήση τους πόδας επί του εδάφους εσύρθη έμπροσθεν της εικόνας του Αγίου και με τάς παραλύτους χείρας της εζήτει κρατουμένη εκ του μέρους ένθα ήτο τοποθετημένη η εικών να ανορθωθή. Ταυτοχρόνως δε εδέετο προς τον Άγιον βοώσα: «Άγιε Νικόλαε γιάνεμε ή πάρεμε», «Σώσε με Άγιε Νικόλαε». Και ούτω φωνάζουσα προς τον Άγιον απεπειράτο να ανορθωρή. Μια κυρία παρατυχούσα ήρπασεν αυτήν από τας μασχάλας και την εβοήθει να ορθωθή. «Βοήθησέ με Μαρία μου» αναφωνεί η παράλυτος προς την κυρίαν η οποία δεν ελέγετο Μαρία. «Βοήθησέ με κυρά μου». Η κυρία δακρυσσοούσα εβοήθη την παράλυτον να εγερθή και ταυτοχρόνως εψιθύριζε: «Μνήσθητί μου Κύριε όταν έλθης εν τη Βασιλεία σου».
Και εν τη προσπαθεία εκείνη της παραλύτου, όπως εγέρθη, κρατουμένη εκ της αγίας εικόνος, και υποβοηθουμένη υπό της κυρίας, η εικών του Αγίου ετριζοβόλησε, αι κανδύλαι αι άνωθι της εικόνος εταλαντεύθησαν και η παράλυτος γυνή ορθώθη αιφνηδίως, ανακτήσασα τάς δυνάμεις των παραλελυμένων μελών, εστάθη ορθία εις τους πόδας της, εσταυροκοπήθη και ησπάσθη τον Άγιον, υπό τα έκπληκτα βλέμματα της κυρίας και των λοιπών παρισταμένων, οι οποίοι εδόξαζον τον Άγιον δια το συντελεσθέν θαύμα».
Εκτός της παραπάνω, λεπτομερούς, περιγραφής του θαύματος ο «Νεολόγος» των Πατρών αναφέρει συνοπτικά και άλλα γεγονότα που συνέβησαν εκείνη την ημέρα στο μοναστήρι στα Σπάτα, με τα εξής:
«Μια κόρη Φίξ ονόματι, δαιμονιζομένη, ιάθη επίση, άμα ως έφερον αυτήν ενώπιον του Αγίου. Εις κωφάλαλος επίσης ωμίλησε. Μια άλλη γυνή εκ της Φενεού, παράλυτος και αυτή ιάθη. Τα θαύματα αυτά αφηγούνται ευσεβείς προσκυνηταί, οι οποίοι είδον ταύτα με τα μάτια των και εδόξασαν τον Θεόν και τον Άγιον Νικόλαον, διότι ηξιώθησαν να ιδώσι τοιαύτα εκπληκτικά θαύματα».
Τα έσοδα
Στο ρεπορτάζ υπάρχουν και στοιχεία για τα έσοδα της Μονής του Αγίου Νικολάου Σπάτα, από τον εορτασμό. «Αι εισπράξεις του ναού ανήλθον εις 47.000 μετρητά, 50.000 από κηρόν και 55.000 από εκποίησιν αφιερωμάτων, τα οποία ως επί το πλείστον ήσαν βόες, πρόβατα, αίγες, χρυσαφικά και άλλα», γράφει χαρακτηριστικά ο συντάκτης του «Νεολόγου» των Πατρών, ωστόσο σπεύδει να διευκρινίσει πως: «Εάν ερωτάτε και δια το μοναστήριον, είνε χρεωμένον».
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Νεολόγος” των Πατρών
