Πρωτοβρόχια και ξαστεριές στην Πάτρα του 1960

03.12.2022 / 8:00
All-focus

ΤΟΥ ΘΑΝΑΣΗ ΚΟΥΣΤΑ

Περιμέναμε κι εμείς την «ΕΥΑ», στην Πάτρα. Να οι μετεωρολόγοι, να και τα 112 με τον απρόσμενο και τρομακτικό τους ήχο, να και το meteo… τελικά δεν μας έκανε την χάρη και ταξίδεψε για άλλα μέρη. Παλιά η πρόγνωση γινόταν με άλλους τρόπους και ειδικά όταν η επερχόμενη υγρασία ερέθιζε τα ρευματικά και τα αρθριτικά…. Κυρίως όμως οι γλάροι στην στεριά και η κορφή της παλιοβούνας ήταν τα σίγουρα προγνωστικά.

Η… κατρουλού Πάτρα

Όμως, η βροχούλα κράτησε αρκετή ώρα, όπως τότε αρχές του 1960 που έβρεχε ασταμάτητα, τέτοια εποχή. Και να τα μπουμπουνητά και τα αστροπελέκια, πάνω στον δυτικό ορίζοντα. Και όταν έριχνε κουρκουσάλι – συχνό φαινόμενο – έπαιζαν μελωδίες κρουστών τα κεραμίδια, οι τσίγκοι και τα αμέτρητα λούκια στους δρόμους. Τα λούκια με αυτό το ασταμάτητο τσουρ – τσουρ, μου έκαναν παρέα όταν τα σκοτεινά πρωϊνα κατέβαινα την Κανάρη για να πάω στο σχολείο μου στου Καρανικολού. Δεν είχαν άδικο που έλεγαν την Πάτρα κατρουλού, γιατί κάθε τέτοια εποχή, τότε, όταν ξεκίναγε να βρέχει, ξέχναγε να σταματήσει, μέχρι που το τερμάτιζε του Αγιαντρεός, που αντρειεύει ο καιρός. Και μετά στα Νικολοβάρβαρα, ζορίζανε τα πράγματα, και μπαίναμε σε ένα πολύ ήπιο και γλυκό χειμώνα. Μας φυλάει ο Παναχαϊκός λέγανε οι παλιότεροι, που τον έχουμε στην πλάτη και κρατάει τους βοριάδες.

Ήταν μουντή και μελαγχολική η Πάτρα, με τις βροχές, τον λιγοστό βραδινό φωτισμό και τους ανθρώπους της. Πόλεμοι, βομβαρδισμοί, εκτελέσεις, ξενιτεμός τους είχαν σημαδέψει. Όσοι δούλευαν βάρδιες στα εργοστάσια ήταν προνομιούχοι, τα έβγαζαν πέρα και ήταν συνεπείς στους δοσατζήδες που τους περίμεναν στο σχόλασμα την μέρα της πληρωμής. Οι υπόλοιποι στα σωματεία εργατών της παραλιακής να παρακαλάνε να βγούνε στο ψηφίο για να έχουν μεροκάματο και υπερωρίες. Το λιμάνι ήταν γεμάτο καράβια εμπορικά, στην αποβάθρες και αρόδου και οι τσετίες με τους εργάτες με τα ζωνάρια σφιχτοδεμένα, παρακάλαγαν να ξαστερώσει.

Οι υπόλοιποι, περίμεναν το «Σατούρνια», το «Βουλκάνια» και το «Βασίλισσα Φρειδερίκη», για να αφήσουν μάνες, αδελφές και αρραβωνιαστικές  και να αναζητήσουν την τύχη τους, στον νέο κόσμο.

Μελαγχολικός κι εγώ όταν έστριβα στην Κορίνθου, από την Κανάρη, αντίκριζα απέναντί μου τους λαβωμένους, από τις βόμβες, τοίχους των δικαστηρίων γεμάτους τρύπες. Μα δεν ήταν μόνο τα δικαστήρια, σε πολλά κτίρια οι τοίχοι είχαν μείνει με τις πληγές τους για να θυμίζουν στους Πατρινούς εκείνες τις ημέρες. Ήταν ακόμη νωπές οι μνήμες από τα δεινά του πολέμου. Ο γείτονας που ήταν – με κομμένα πόδια – καθηλωμένος σε αναπηρικό καροτσάκι. Θύμα του Αλβανικού μετώπου, από κρυοπαγήματα, έμεινε από 25 χρονών ανάπηρος και έκανε δουλειές του ποδαριού. Και η γειτόνισσα που γλύτωσε από τις φωτιές του σχολείου των Καλαβρύτων και έφθασε με τα πόδια στην Πάτρα, μια ιστορία που συχνά την ακούγαμε σαν παραμύθι…

Μελαγχολικές και οι δούλες που είχαν μετονομασθεί σε οικιακές βοηθούς, κι έρχονταν από τα χωριά με συστάσεις. Λίγος ο κλήρος, πολλά τα στόματα και τα κορίτσια έπαιρναν τον δρόμο του ξενιτεμού, Οι οικιακές βοηθοί, όμως τώρα, είχαν γίνει λιγοστές, γιατί προτιμούσαν να εργάζονται σε βιοτεχνίες η να φεύγουν για εξωτερικό. Κι έτσι πολλές πήγαιναν στην σχολή της Διακυβερνητικής Επιτροπής Μεταναστεύσεως, που προετοίμαζε υποψήφιες για εργασία σε σπίτια Αυστραλών και Καναδών που προσέφεραν 70-80 δολάρια το μήνα και προοπτική για εύρεση ακόμη και γαμπρού. Κι όταν ερχόταν η ώρα έφευγαν για την άγνωστη – αλλά πολλά υποσχόμενη – Μελβούρνη, παίρνοντας μαζί τους και το μπαούλο με την προίκα που τους είχαν συγκεντρώσει τα «αφεντικά» τους.

Και όταν ξαστέρωνε…

Περίμενα όμως τις ώρες της βροχής του Νοέμβρη, γιατί μαζευόμασταν από νωρίς στο σπίτι, καθώς η μόνη απογευματινή μου έξοδος ήταν για κατηχητικό στην Διακίδειο. Πρώτα το διάβασμα, η καλλιγραφία και η αριθμητική στα καλυμμένα τετράδια με τις μπλε κόλλες του Λαδόπουλου. Και μετά η ξυλοκοπτική με την σέγα και το τρυπάνι. Πρώτα όμως έκανα ξεπατικωτούρα το σχέδιο, με καρμπόν, πάνω στο κόντρα πλακέ.

Όταν ξαστέρωνε, πρώτη – πρώτη  έβγαινε η γειτόνισσα η κυρα-Χριστίνα η ασπρορουχού, που είχε ειδικότητα στα ανδρικά πουκάμισα επί παραγγελία, αλλά έφτιαχνε και σεντόνια με ντεμέλες (μαξιλαροθήκες). Σε ένα ισόγειο παλιό σπίτι, με ξύλινο φθαρμένο πάτωμα,  είχε το εργαστήριό της με τη ραπτομηχανή και έναν μεγάλο πάγκο. Όταν είχε παραδόσεις, έβγαζε στο πεζοδρόμιο τα βαποράκια που ήταν δύο μαύρα σίδερα με αναμμένα κάρβουνα και κάπνιζε όλη τη γειτονιά. Κάναμε υπομονή μέχρι να πέσει η θράκα, για να σιδερώσει τα πουκάμισα και να τα παραδώσει κολλαριστά. Τα πουκάμισα της Χριστίνας είχαν δεύτερο γιακά και δεύτερες μανσέτες, για να αλλάζουν όταν τριβόντουσαν, όπως ήταν συνηθισμένο εκείνα τα χρόνια. Και καθώς πλησίαζε τ’Αγιαντρεός, είχε πολλές παραδόσεις καθώς ήταν πολλά και τα γιορτάσια.

Όταν ξαστέρωνε, το είχαμε σαν παιχνίδι να πηγαίνουμε στην γωνία με τη Μιαούλη, καθώς εκεί ήταν ένας ψηλός Ιταλοπατρινός που επισκεύαζε κάρα, σούστες και ξύλινες ακτινωτές ρόδες. Μας άφηνε να καθόμαστε στα πεζούλια και να χαζεύουμε την κίνηση. Περίμεναν όλη μέρα οι καροτσέρηδες για να επιβλέπουν την επισκευή, με τον φόβο μην καθυστερήσουν και χάσουν κι άλλο μεροκάματο. Ο δρόμος ήταν γεμάτος μπαταρισμένα κάρα και σπασμένες ρόδες, θύματα από τις λακκούβες που ήταν διάσπαρτες σε όλη την πόλη. Πριόνια, τανάλιες και σφικτήρες ήταν τα εργαλεία για τους βοηθούς. Το αφεντικό ήταν για τη ράσπα και το ροκάνι αλλά και για το καμίνι, που ήταν αναμμένο στο βάθος, ενώ δίπλα κρεμόταν ένα μεγάλο φυσερό. Όταν επισκεύαζε τον ξύλινο κόθρο, περνούσε στον τροχό ένα καυτό σιδερένιο στεφάνι. Το έβαζε καυτό για να σφίξει με τη συστολή, και ταυτόχρονα το μπούχιζε με κρύο νερό για να μην κάψει τη ρόδα.  Άμα έπιανε όμως η βροχή, άρχιζαν οι καθυστερήσεις καθώς όλες οι δουλειές γίνονταν στον δρόμο.

                                                                                                                                                                          *Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Νεολόγος

Ακολουθήστε το dete.gr στο Google News

Ακολουθήστε μας στο Google News απο τον υπολογιστή αλλά και από την εφαρμογή Google News του κινητού σας.

Σχετικά Άρθρα

ροή ειδήσεων

πρωτοσέλιδα