Πώς η ισπανική γρίπη «σάρωσε» την Πάτρα του 1918

30.11.2020 / 15:10
spanish-flu-masks.png

Τα έκτακτα μέτρα για την αντιμετώπιση μιας επιδημίας γρίπης δεν ήρθαν πρώτη φορά στην Ελλάδα με τον κορωνοϊό. Η ισπανική γρίπη που «σάρωσε» την Ευρώπη το 1918, στο τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ανάγκασε τα κράτη να λάβουν μέτρα τα οποία δεν διαφέρουν από τα μέτρα που λαμβάνουμε σήμερα.

Να σημειωθεί ότι η φονική γρίπη, είχε ονομαστεί ισπανική όχι επειδή εκεί ξεκίνησε, αλλά γιατί μόνο στην Ισπανία γράφονταν ειδήσεις γι’ αυτήν και γίνονταν έρευνες, διότι ήταν ουδέτερη χώρα στον πόλεμο και δεν είχε λογοκρισία.

Ανατρέχοντας, λοιπόν, στις εφημερίδες της εποχής διαπιστώνει κανείς ότι τα μέτρα που υποδεικνύονταν για την προστασία του πληθυσμού ήταν σε γενικές γραμμές παρόμοια με τα σημερινά (ατομική καθαριότητα, απομόνωση – κατά το δυνατόν – του ασθενούς, αποφυγή του συνωστισμού κ.λπ.).

Η ισπανική γρίπη θεωρείται ότι προκάλεσε περισσότερα θύματα (υπολογίζεται ότι κυμάνθηκαν από 20 έως 50 εκατ. ανθρώπους) απ’ όσα είχε ο πόλεμος, στον οποίο έχασαν τη ζωή τους περίπου 23 εκατομμύρια άνθρωποι (8,5 εκατ. στρατευμένοι και 14,5 εκατ. άμαχοι).

Σύμφωνα με καταγραφές ισπανική γρίπη έσπασε στην Ελλάδα το καλοκαίρι του 1918 και το πρώτο κρούσμα εντοπίστηκε στην Πάτρα, η οποία το χειμώνα του 1918 – 1919 πλήρωσε βαρύ τίμημα σε νεκρούς, οι οποίοι υπολογίζονται στους 800. 

Από τις ελληνικές περιοχές που επλήγησαν περισσότερο ήταν η Σκύρος, όπου πέθαναν πάνω από 1000 κάτοικοι, το ένα τρίτο του πληθυσμού της. Στην Αθήνα η γρίπη προκάλεσε τον θάνατο 1.668 ανθρώπων, στη Θεσσαλονίκη άλλων 5.284, ενώ η Δυτική Μακεδονία κατέγραψε 4.336 νεκρούς.

Χαρακτηριστικά είναι τα όσα αναφέρει το πρωτοσέλιδο ρεπορτάζ του «Νεολόγου των Πατρών» το Σάββατο 20 Οκτωβρίου 1918 με τίτλο: «Αρχή κοπάσεως  της επιδημίας της γρίπης», (σ.σ. φάνταζε ότι κόπαζε ο ιός) το οποίο σε απόδοση αναφέρει τα εξής:

«Η χθεσινή ημέρα της φοβερής επιδημίας της γρίπης η οποία πλήττει την πόλη από 19 περίπου ημερών, εμφάνισε αισθητή ύφεση,  χάρη στα μέτρα αφενός των αρχών με την καθαριότητα και τις ραγδαίες βροχές συνετέλεσαν να πλυθούν οι οδοί οι υπόνομοι και οι μολυσματικές εστίες και αφετέρου χάρη στις ατομικές προφυλάξεις το κατοίκων, οι οποίοι από νωρίς κλείνονται στα σπίτια τους και αποφεύγουν παραμονή στην ύπαιθρο η οποία ήταν η κυριότερη αφορμή της εξάπλωσης της νόσου. Οι οδοί τη νύχτα ερημώνουν από τις 10:00.  Τα περισσότερα καφενεία λόγω έλλειψης κόσμου κλείνουν νωρίς και η πόλη ησυχάζει τις νύχτες, εξασφαλίζουσα την υγεία της.

Εξάλλου στα σπίτια που νοσηλεύονται ασθενείς άρχισαν να λαμβάνονται μέτρα προφυλακτικά κατά το δυνατόν, η δε,  διάθεση θείου από την κυβέρνηση θα διευκολύνει την απολύμανση των αιθουσών και των δωματίων των ασθενών.

Επιπρόσθετα οι οικογένειες επιμελούνται ήδη αυστηρότερης καθαριότητας, των αυλών  των υπόγειων των πλυντηρίων των αποχωρητηρίων και των άλλων μολυσματικών εστιών με τις αναθυμιάσεις που μεταδίδουν το μικρόβιο.

Κατά πληροφορίες των ιατρών τα νέα κρούσματα είναι ολιγάριθμα και παρουσιάζουν όλα ελαφρά και ήπια μορφή της νόσου.

Οι χθεσινοί θάνατοι παρουσίασαν μεγάλη μείωση, πρέπει δε, να σημειωθεί, ότι προέρχονταν από  παλιά κρούσματα τα οποία είχαν σημειωθεί όταν η νόσος βρισκόταν σε οξύτητα και παρουσίαζε θανατηφόρους περίπλοκες».

Από την περιγραφή του ρεπορτάζ, ο αναγνώστης του σήμερα κατανοεί ότι οι Πατρινοί πριν από 102 χρόνια, ζούσαν αντίστοιχες καταστάσεις με εμάς και πως θα τα μέτρα – κυρίως τις καθαριότητας και της κοινωνικής αποστασιοποίησης – είναι ίδια σε κάθε επιδημία.

Ωστόσο, διαφέρουν οι ιατρικοί μέθοδοι για την αντιμετώπισή της, μιας και η επιστήμη της σύγχρονης Ιατρικής βρισκόταν ακόμη στα πρώτα της βήματα.

Όπως αναφέρεται στο ρεπορτάζ του «Νεολόγου» το 1918 οι Πατρινοί έκαιγαν θείο, δηλαδή θειάφι, στους δρόμους για να απολυμάνουν την ατμόσφαιρα.

Η πρακτική αυτή είναι γνωστή στην Ελλάδα, ήδη από την εποχή του Ομήρου.

«Οίσε θέειον γρηΰ, κακών άκος, οίσε δε μοι πυρ όφρα θεειώσω μέγαρον» – δηλαδή – «Φέρε μου θειάφι εδώ, γερόντισσα, των κακών το γιατρικό και φέρε και πυρ, το μέγαρο  τριγύρω να θειαφίσω», λέει ο Οδυσσέας στην Ευρύκλεια την φίλη τροφό, στο έπος του Ομήρου θυμίζοντας ότι από εκείνη την εποχή το θειάφι το έκαιγαν για να απολυμαίνουν τους χώρους.

Μια άλλη μέθοδος αντιμετώπισης της ισπανικής γρίπης ήταν η αφαίμαξη, δηλαδή η αφαίρεση αίματος από τον ασθενή με σκοπό τη θεραπεία του. Η αφαίμαξη είναι μία από τις αρχαιότερες ιατρικές πρακτικές, που εφαρμοζόταν στην αρχαία Μεσοποταμία, στην αρχαία Αίγυπτο και στην αρχαία Ελλάδα.

«Η νόσος σήμερα αντιμετωπίζεται από τους γιατρούς αποτελεσματικότητα με την αφαίμαξη στην οποία υπέδειξε η ιατρική Ακαδημία των Παρισίων», διαβάζουμε στο ρεπορτάζ του «Νεολόγου των Πατρών» στις 20 Οκτωβρίου του 1918.

Μία ακόμη ιατρική πρακτική που περιγράφεται στο ίδιο ρεπορτάζ, είναι η χρήση «κίνας κονιοποιημένης» σε «μία κουταλιά του γλυκού η οποία ρίχνεται στο φλιτζάνι καφέ, αναλύεται και πίνεται από τους ασθενείς και αυτό τρεις φορές την ημέρα.»

Μάλιστα, όπως αναφέρει ο συντάκτης του ρεπορτάζ η θεραπεία με την κίνα (φυτό της οικογένειας Citrus), υποστηρίζεται από Γάλλο καθηγητή της Ακαδημίας,  ο οποίος «βεβαίωσε ότι εφάρμοσε επί πολλών ασθενών με γρίπη και θεραπεύθηκαν εντός 24 ή 48 ωρών».

Πάντως, το ρεπορτάζ του «Νεολόγου» κλείνει με αισιοδοξία μιας και καταγράφει μείωση των Πατρινών που συνωστίζονται έξω από τα, λιγοστά τότε, φαρμακεία της πόλης για να πάρουν χάπια.

«Χαρακτηριστικό της ύφεσης της νόσου είναι γεγονός ότι για πρώτη φορά χθες όλα τα φαρμακεία της πόλης τα οποία από το πρωί μέχρι αργά το βράδυ κατακλύζονται από κόσμο παρουσιάζουν σχεδόν κενά αγοραστών». 

Ευοίωνο σημείο της απαρχής κοπάσεως της οργής της νόσου, όπως σχολιάζει πριν από 102 χρόνια, ο συντάκτης του «Νεολόγου των Πατρών».

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Νεολόγος” στις 27 Νοεμβρίου 2020

Ακολουθήστε το dete.gr στο Google News

Ακολουθήστε μας στο Google News απο τον υπολογιστή αλλά και από την εφαρμογή Google News του κινητού σας.

Σχετικά Άρθρα

ροή ειδήσεων

πρωτοσέλιδα