Σπάνια φαινόταν πιο απομονωμένος από ό,τι σε δύο πρόσφατες, «χορογραφημένες» εμφανίσεις με τους επιτελείς του, όπου κάθεται σε αποφασιστική απόσταση από τους στενότερους συμβούλους του, γράφει το BBC για τον πρόεδρο της Ρωσίας, Βλαντίμιρ Πούτιν.
Ως αρχιστράτηγος, η τελική ευθύνη για την εισβολή στη Ουκρανία ανήκει σε αυτόν, αλλά πάντα στηριζόταν σε ένα βαθιά πιστό περιβάλλον ανθρώπων, πολλοί από τους οποίους ξεκίνησαν επίσης τη σταδιοδρομία τους – όπως και ο ίδιος ο Πούτιν – από τις υπηρεσίες ασφαλείας της Ρωσίας.
Το ερώτημα είναι, ποιος είναι το αυτί του Πούτιν, σε αυτή την πιο μοιραία στιγμή στην προεδρία του;
Σεργκέι Σόιγκου – Υπουργός Άμυνας
Αν κάποιος πράγματι είναι το αυτί του προέδρου, τότε μιλάμε για τον επί μακρόν έμπιστο Σεργκέι Σόιγκου, ο οποίος έχει «παπαγαλίσει» τη γραμμή Πούτιν για αποστρατιωτικοποίηση της Ουκρανίας και προστασία της Ρωσίας από τη στρατιωτική απειλή της Δύσης.
Είναι ο άνθρωπος που πηγαίνει για κυνήγι και ταξίδια για ψάρεμα με τον πρόεδρο στη Σιβηρία, ενώ στο παρελθόν τον θεωρούσαν πιθανό διάδοχο του Πούτιν.
Αλλά ρίξτε μια ματιά σε αυτή την εκπληκτική φωτογραφία του, στο τέλος αυτού του τραπεζιού, να κάθεται αμήχανα δίπλα στον αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων, κάτι που θα σας κάνει να αναρωτηθείτε – τονίζει το BBC – πόσο κοντά στο… αυτί του προέδρου Πούτιν μπορεί να φτάσει.
Αυτή η φωτογραφία τραβήχτηκε τρεις ημέρες μετά την έναρξη μιας στρατιωτικής εκστρατείας, που παλεύει με την απροσδόκητη ουκρανική αντίσταση και το χαμηλό στρατιωτικό ηθικό των Ρώσων.
«Ο Σόιγκου έπρεπε να πορευθεί προς το Κίεβο· είναι υπουργός Άμυνας και υποτίθεται ότι θα το κέρδιζε», λέει η Βέρα Μιρόνοβα, ειδική στις ένοπλες συγκρούσεις.
Του αποδόθηκε η στρατιωτική κατάληψη της Κριμαίας το 2014. Ήταν επίσης υπεύθυνος της στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών GRU, κατηγορούμενος για δύο δηλητηριάσεις από νευρικό παράγοντα – τη φονική επίθεση του 2018 στο Σόλσμπερι στο Ηνωμένο Βασίλειο και τη σχεδόν θανατηφόρα επίθεση στον ηγέτη της αντιπολίτευσης, Αλεξέι Ναβάλνι, στη Σιβηρία το 2020.
Η εικόνα φαίνεται ακόμα χειρότερη σε κοντινό πλάνο – «μοιάζει με κηδεία», λέει η κ. Μιρόνοβα.
Μπορεί να φαίνεται περίερφο, αλλά ο Ρώσος ειδικός σε θέματα ασφάλειας και συγγραφέας, Αντρέι Σολντάτοφ, πιστεύει ότι ο υπουργός Άμυνας εξακολουθεί να είναι η φωνή με τη μεγαλύτερη επιρροή στον πρόεδρο Πούτιν.
«Ο Σόιγκου δεν είναι μόνο υπεύθυνος για τον στρατό, είναι επίσης εν μέρει υπεύθυνος για την ιδεολογία – και στη Ρωσία, η ιδεολογία αφορά κυρίως στην ιστορία και εκείνος έχει τον έλεγχο της αφήγησης».
Βάλερι Γκερασίμοφ – Αρχηγός Ενόπλων Δυνάμεων
Ως αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων της Ρωσίας, ήταν δουλειά του να εισβάλει στην Ουκρανία και «να τελειώσει τη δουλειά» γρήγορα, αλλά ως προς αυτό το καθήκον βρέθηκε να υστερτεί.
Διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στις στρατιωτικές εκστρατείες του Βλαντίμιρ Πούτιν από τότε που διοικούσε τον στρατό στον πόλεμο της Τσετσενίας το 1999, ενώ ήταν στην πρώτη γραμμή του στρατιωτικού σχεδιασμού και για την Ουκρανία, επιβλέποντας στρατιωτικές ασκήσεις στη Λευκορωσία τον περασμένο μήνα.
Ο στρατηγός Γκερασίμοφ, που περιγράφεται ως «αγέλαστος και βαρύς» από τον Ρώσο ειδικό, Μαρκ Γκαλεότι, έπαιξε επίσης βασικό ρόλο στη στρατιωτική εκστρατεία για την προσάρτηση της Κριμαίας.
Σύμφωνα με κάποιες πληροφορίες, έχει πλέον παραγκωνιστεί, λόγω της «αναιμικής» έναρξης της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και των αναφορών για κακό ηθικό μεταξύ των στρατευμάτων.
Αλλά ο Αντρέι Σολντάτοφ πιστεύει ότι αυτό είναι ευσεβής πόθος από ορισμένες πλευρές: «Ο Πούτιν δεν μπορεί να ελέγξει κάθε δρόμο και κάθε τάγμα, και αυτός είναι ο ρόλος του Γκερασίμοφ».
Και μπορεί ο υπουργός Άμυνας να λατρεύει τις στολές του, όμως δεν έχει στρατιωτική εκπαίδευση και πρέπει να βασίζεται στους επαγγελματίες, προσθέτει.
Νικολάι Πατρούσεφ – Γραμματέας του Συμβουλίου Ασφαλείας
«Ο Πατρούσεφ είναι το πιο… γερακίσιο γεράκι, νομίζοντας ότι η Δύση προσπαθεί να κατακτήσει τη Ρωσία εδώ και χρόνια», λέει ο Μπεν Νομπλ, αναπληρωτής καθηγητής Ρωσικής Πολιτικής στο University College του Λονδίνου.
Είναι ένας από τους τρεις πιστούς του Πούτιν, που υπηρέτησαν μαζί του από τη δεκαετία του 1970 στην Αγία Πετρούπολη, όταν η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ρωσίας ήταν ακόμα γνωστή ως Λένινγκραντ.
Οι άλλοι δύο ισχυροί είναι ο αρχηγός της υπηρεσίας Ασφαλείας, Αλεξάντερ Μπόρτνικοφ, και ο επικεφαλής των Μυστικών Υπηρεσιών, Σεργκέι Ναρίσκιν.
Όλοι οι άνθρωποι του προέδρου είναι γνωστοί ως «siloviki» ή δυνάμεις ασφαλείας, αλλά αυτή η τριάδα είναι ακόμα πιο κοντά του.
Λίγοι έχουν τόση επιρροή στον πρόεδρο όσο ο Νικολάι Πατρούσεφ. Όχι μόνο δούλεψε μαζί του στην παλιά KGB κατά τη διάρκεια της κομμουνιστικής εποχής, αλλά τον αντικατέστησε ως επικεφαλής τής διάδοχής της οργάνωσης, FSB, από το 1999 έως το 2008.
Κατά τη διάρκεια μιας παράξενης συνεδρίασης του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας, τρεις ημέρες πριν από την εισβολή στην Ουκρανία, ο Πατρούσεφ ήταν εκείνος που «έσπρωξε» την ιδέα ότι «συγκεκριμένος στόχος» των ΗΠΑ ήταν η διάλυση της Ρωσίας.
Η συνεδρίαση ήταν μία «εξαιρετική θεατρική παράσταση», που έδειχνε τον πρόεδρο σαν αρχιδικαστή, να κάθεται πίσω από ένα γραφείο, καθώς ένας-ένας από την ομάδα ασφαλείας του πήγαινε σε ένα αναλόγιο και έλεγε τη γνώμη του για την αναγνώριση της ανεξαρτησίας των υποστηριζόμενων από τη Ρωσία αυτονομιστών του Ντονμπάς.
Ο Νικολάι Πατρούσεφ πέρασε το τεστ. «Υπάρχει μια αίσθηση ότι ο Πούτιν έχει κινηθεί προς την πιο ακραία θέση του», λέει ο Μπεν Νομπλ.
Αλεξάντερ Μπόρτνικοφ – Διευθυντής της FSB (πρώην KGB)
Οι παρατηρητές του Κρεμλίνου λένε ότι ο πρόεδρος εμπιστεύεται τις πληροφορίες που λαμβάνει από τις υπηρεσίες Ασφαλείας περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη πηγή και ο Αλεξάντερ Μπόρτνικοφ θεωρείται μέρος του «ιερού» του Πούτιν.
Άλλος ένας «παλιός» από την KGB του Λένινγκραντ, που ανέλαβε την ηγεσία της FSB όταν ο Νικολάι Πατρούσεφ προχώρησε σε πιο υψηλά κλιμάκια.
Και οι δύο άνδρες είναι γνωστό ότι είναι κοντά στον πρόεδρο, αλλά όπως τονίζει χαρακτηριστικά ο Μπεν Νόμπλ: «Δεν μπορούμε να πούμε με απόλυτη σιγουριά ποιος πυροβολεί και ποιος παίρνει τις αποφάσεις».
Η FSB έχει σημαντική επιρροή σε άλλες υπηρεσίες επιβολής του νόμου, ενώ έχει ακόμη και τις δικές της ειδικές δυνάμεις.
Είναι σημαντικός, αλλά δεν είναι εκεί για να αμφισβητήσει τον Ρώσο ηγέτη ή να δώσει συμβουλές με τον ίδιο τρόπο όπως άλλοι, πιστεύει ο Αντρέι Σολντάτοφ.
Σεργκέι Ναρίσκιν – Διευθυντής των Μυστικών Υπηρεσιών
Ολοκληρώνοντας την τριάδα των παλιών «γερακιών» του Λένινγκραντ, ο Σεργκέι Ναρίσκιν παρέμεινε δίπλα στον πρόεδρο για μεγάλο μέρος της καριέρας του.
Τι πρέπει, λοιπόν, να πούμε για ένα… αξιοσημείωτο «κατσάδιασμα» στο οποίο υποβλήθηκε, κατά τη συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας;
Όταν ρωτήθηκε για την εκτίμησή του για την κατάσταση, ο αρχηγός των Μυστικών Υπηρεσιών ταράχτηκε και άρχισε να ψελλίζει τις προτάσεις του, με τον πρόεδρο Πούτιν να του λέει βλοσυρά: «Δεν συζητάμε αυτό».
Η πολύωρη συνεδρίαση μονταρίστηκε και έτσι αποδείχτηκε πως το Κρεμλίνο είχε ξεκάθαρα αποφασίσει να δείξει τη δυσφορία του μπροστά σε ένα ευρύ τηλεοπτικό κοινό.
«Ήταν σοκαριστικό. Είναι απίστευτα ψύχραιμος και συγκεντρωμένος, οπότε αναρωτιέται κανείς τι συμβαίνει εδώ», είπε ο Μπεν Νομπλ στο BBC. Ο Mark Galeotti εντυπωσιάστηκε από την τοξική ατμόσφαιρα της όλης περίστασης.
Αλλά ο Αντρέι Σολντάτοφ πιστεύει ότι ο πρόεδρος απολάμβανε απλώς τη στιγμή: «Ο Πούτιν λατρεύει να παίζει παιχνίδια με τον στενό του κύκλο, κάνοντας τον (Ναρίσκιν) να φαίνεται ανόητος».
Ο Σεργκέι Ναρίσκιν επισκίαζε για καιρό τον Πούτιν στην Αγία Πετρούπολη τη δεκαετία του 1990, μετά στο γραφείο του Πούτιν το 2004 και τελικά έγινε πρόεδρος του Κοινοβουλίου. Αλλά είναι και επικεφαλής της Ρωσικής Ιστορικής Εταιρείας και, κατά την άποψη του Σολντάτοφ, έχει αποδειχθεί πολύ σημαντικός στο να παρέχει στον πρόεδρο ιδεολογικά ερείσματα για τις ενέργειές του.
Πέρυσι, έδωσε μια συνέντευξη στον ανταποκριτή του BBC στη Μόσχα, Στιβ Ρόζενμπεργκ, στην οποία αρνήθηκε ότι η Ρωσία είχε πραγματοποιήσει δηλητηριάσεις και επιθέσεις στον κυβερνοχώρο ή ότι είχε παρέμβει σε εκλογές άλλων χωρών.
