Αν ξημέρωσε Κυριακή (ή καθημερινή που δεν δουλεύεις),
και έξω έχει λιακάδα (ή μια μικρή συννεφίτσα ίσα για την τσαχπινιά)
και στο google maps η Πάτρα φαίνεται να απέχει το πολύ δυόμισι ώρες (ή σου
αρέσει πάρα πολύ να είσαι στο δρόμο)
και η κυρίαρχη σκέψη σου είναι πως “τί ωραία θα ήταν μια μονοήμερη
εκδρομή”…
ε τότε αυτό το άρθρο δεν είναι για σένα.
Πλάκα κάνω! Είναι ΑΚΡΙΒΩΣ Ο,ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ για σένα, μιας που στις γραμμές
που ακολουθούν θα περιγράψουμε μια διαδρομή βόλτας, στην πόλη αυτή που
έχει συνδέσει το όνομά της με την τεντούρα, τη μαυροδάφνη και τον βασιλιά
καρνάβαλο: την Πάτρα.
Φωτογραφία 1: Η πόλη στολίστηκε για την αποκριά
Υποθέτουμε, λοιπόν, πως έχεις φτάσει εκεί οδηγώντας. Μην ψάχνεις τα
δρομάκια για να παρκάρεις! Πήγαινε κατευθείαν στο πάρκο του Φάρου, εκεί
δηλαδή που ξεκινάει η Ακτή Δυμαίων. Έχει δημοτικό υπαίθριο χώρο
στάθμευσης, και αν σταθείς τυχερός θα βρεις και σημείο με σκιά!
Ο φάρος, που λες, αυτός, είναι σύμβολο της πόλης των Πατρών.
Βέβαια, αρχικά ήταν χτισμένος στο παλιό λιμάνι, στο μώλο της Αγ.Νικολάου.
Το 1972, οι τρελλοπατρινοί τον γκρέμισαν, κατά τη διάρκεια εργασιών
ανάπλασης του λιμανιού, μόνο και μόνο για να διαπιστώσουν το 1999 πως…
ίσως και να ήταν λάθος να γκρεμίσουν το σύμβολο της πόλης τους!!
Έτσι, φυσικά τον ξαναέχτισαν, ίδιο, σε άλλο σημείο, δίπλα στην ιχθυόσκαλα,
εκεί που παραμένει έως σήμερα.
Το ισόγειό του έχει μετατραπεί σε καφετέρια, και, μιας που είσαι από ταξίδι,
προτείνω να πιείς ένα δυναμωτικό ρόφημα εδώ πριν ξεκινήσεις την περιήγηση
στην πόλη! Εννοείται πως θα φροντίσεις να κάτσεις στη μεριά των παραθύρων,
για να βλέπεις ακριβώς δίπλα σου τη θάλασσα!
Και… η βόλτα ξεκινάει! Πρώτη στάση, ο επιβλητικός ναός του Αγ.Ανδρέα. Ο
Άγιος είναι προστάτης των Πατρινών. Στις 30 Νοέμβρη, “ταγιαντριός” που
λέμε, γιορτάζει η πόλη. Ο παλιός ναός του είναι μικρός και κατανυκτικός, αλλά
ο καινούριος, χτισμένος ακριβώς δίπλα, θεωρείται ο μεγαλύτερος στην Ελλάδα
και από τους μεγαλύτερους στα Βαλκάνια.
Ο Άγιος Ανδρέας ο Πρωτόκλητος (δηλαδή ο πρώτος ανάμεσα στους 12
Αποστόλους που κλήθηκε από το Χριστό), μαρτύρησε και σταυρώθηκε για την
πίστη του, και η παράδοση τον θέλει να σταυρώνεται χιαστί κατόπιν δικού του
αιτήματος (γιατί θεωρούσε βλασφημία να σταυρωθεί ομοιοτρόπως με τον
δάσκαλό του). Μάλιστα, πολύ τον σέβονται και τον τιμούν και οι Σκωτσέζοι, γι’
αυτό και η σημαία τους φέρει τον χιαστί σταυρό, όπως επακόλουθα και η
σημαία της Μ.Βρετανίας! Οι δύο ναοί (παλιός και νέος) έχουν χτιστεί στον
τόπο του μαρτυρίου του, τα λείψανά του και τμήμα του ξύλινου σταυρού
φυλάσσονται εντός του καθεδρικού, ενώ η αρχαία πηγή που αναβλύζει στο
σημείο θεωρείται από τους πιστούς πηγή αγιάσματος.
Φωτογραφίες 2, 3: Ο καθεδρικός ναός του Αγ.Ανδρέα δεσπόζει ανάμεσα στα
κτίσματα της πόλης.
Για να συνεχίσεις την βόλτα σου, βγες από το αριστερό πορτόνι (πορτόνι λένε
οι Πατρινοί την αυλόπορτα), περπάτα λίγο τη Ρ. Φεραίου και στρίψε δεξιά στην
Τριών Ναυάρχων. Στους Κ. Κανάρη, Α. Μιαούλη και Γ. Σαχτούρη αφιέρωσε η
Πάτρα αυτόν τον κεντρικό πεζόδρομο. Και να σου πω και κάτι που δε
γνωρίζουν πολλοί: Έτσι όπως είναι φυτεμένος και πράσινος, στο β’ παγκόσμιο
πόλεμο, οι Ιταλοί, πετώντας με τα βομβαρδιστικά τους από πάνω, θεώρησαν
πως τα δέντρα ήταν καμουφλαρισμένοι στρατιώτες, και… βομβάρδισαν τον
άδειο πεζόδρομο!! Άλλοι υποστηρίζουν πως, έτσι που ξεχωρίζει, τον πέρασαν
για αεροδιάδρομο. Όπως και να ‘χει, η απόφαση αυτή των αντιπάλων ήταν
τεράστια σπατάλη πυρομαχικών για εκείνους και ανεξάντλητη πηγή ανεκδότων
για τους Πατρινούς της εποχής!
Ανηφορίζοντας την Τριών Ναυάρχων μέχρι τέλους, θα φτάσεις στις περιβόητες
σκάλες της. Και άκου το φοβερό: Λέγεται, πως η Πάτρα κρύβει μια ολόκληρη
δεύτερη πόλη στα υπόγειά της, με τούνελ και στοές, στις οποίες μπορεί κανείς
να μπει από καταπακτές και πύλες, και να βρεθεί από το ναό του Αγίου Ανδρέα
στα Ψηλαλώνια, στο Κάστρο ή ακόμα και στο Ρίο!
Δεν ξέρω σε ποιο ποσοστό αυτό είναι αλήθεια. Ξέρω όμως, πως κάτω από τα
σκαλάκια της Τριών Ναυάρχων υπάρχει μια πραγματική είσοδος σε υπόγεια
τούνελ που απλώνονται κάτω από την περιοχή των Υψηλών Αλωνίων, τα οποία
έχουν πλέον ανοίξει για το κοινό. Ξέρω, επίσης, πως τα περισσότερα κτήρια
της πόλης είχαν ή έφτιαξαν καταφύγια για το β’ παγκόσμιο πόλεμο και πως
πολλά από αυτά τα καταφύγια επικοινωνούσαν μεταξύ τους.
Όταν ανέβεις, λοιπόν, τα σκαλιά, θα βρεθείς στην πλατεία Υψηλών Αλωνίων (ή
απλά, Ψηλαλώνια). Εδώ είχαν τα εξοχικά τους κάποτε οι πλούσιοι έμποροι της
πόλης, και αν κοιτάξεις διερευνητικά θα δεις κάποια όμορφα νεοκλασικά που
έχουν διατηρηθεί, όπως, για παράδειγμα, τη θρυλική Αλάμπρα (η αλήθεια είναι,
βέβαια, πως ολόκληρη η πόλη είναι στολισμένη με νεοκλασικά οικήματα,
μέγαρα, βίλες, καταστήματα, ξενοδοχεία…). Στα δυτικά έχει στηθεί ο
ανδριάντας του μητροπολίτη Παλαιών Πατρών, Γερμανού, ο οποίος θεωρείται
ως ένας από τους πρωτεργάτες της ελληνικής επανάστασης. Πιο μαύρη σελίδα
στην ιστορία της πλατείας είναι ο απαγχονισμός αγωνιστών της ελληνικής
αντίστασης στις 9 Μαΐου του 1944, από τα γερμανικά στρατεύματα και τους
ντόπιους συνεργάτες τους. Στο σημείο εκείνο, έχει στηθεί μνημείο. Σε έναν από
τους δρόμους λίγο ψηλότερα της πλατείας, βρίσκεται και το 3ο-7ο Γυμνάσιο
Πατρών, το σχολείο, δηλαδή, όπου δίδασκε και τελικά δολοφονήθηκε, ο
μαθηματικός Νίκος Τεμπονέρας.
Φωτογραφία 4: Το Ρωμαϊκό Ωδείο
Μην παραλείψεις να πάρεις μια μπάλα παγωτό στο χέρι, από το υπέροχο
Caravel (εγώ παίρνω πάντα και λίγες φλωρεντίνες γεμιστές, που τις βρίσκω
μόνο εδώ!) και κατόπιν ακολούθησε την ανηφορική οδό Νικήτα, που γίνεται
Σωτηριάδου, για να οδηγηθείς στο Ρωμαϊκό Ωδείο – ένα θέατρο αρχαιότερο κι
απ’ το Ηρώδειο ακόμα!
Φαντάσου πως το Ωδείο δεν θα είχε αποκαλυφθεί στα σύγχρονα χρόνια, αν δεν
αποφασιζόταν στα 1889 να γκρεμιστεί ο λόφος του Στράνη ώστε να
χρησιμοποιηθούν τα χώματα στην κατασκευή του λιμανιού! Ετσι, η Πάτρα
έχασε ένα λόφο αλλά κέρδισε ένα μνημείο!! Σήμερα είναι επισκέψιμο και
φιλοξενεί κανονικά μουσικές εκδηλώσεις.
Αφού το θαυμάσεις, προχώρα λίγο ακόμα στη Σωτηριάδου, και στρίψε δεξιά
στην οδό Παντοκράτορος. Θα σε βγάλει μπροστά από τον ιερό ναό του
Παντοκράτορα, που χτίστηκε γύρω στα 900 μ.Χ., στα πρότυπα της Αγίας
Σοφίας της Κωνσταντινούπολης, είναι δηλαδή σα να λέμε, αντίγραφό της!!
Οι τρούλοι του ήταν φτιαγμένοι κατά ένα μεγάλο ποσοστό από μολύβι – και αυτό
το μολύβι ήταν που έλιωσε και χρησιμοποιήθηκε στην ελληνική επανάσταση
για να φτιαχτούν κάποιες από τις πρώτες σφαίρες των Ελλήνων! Επίσης ο ναός
χρησιμοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της Επανάστασης και ως νοσοκομείο, ενώ
μετά την απελευθέρωση ανακαινίστηκε και αποκαταστάθηκε πλήρως.
Από την πάροδο – και στη συνέχεια οδό – Παναγούλη, συνεχίζεις προς το Παλιό
Δημοτικό Νοσοκομείο. Το κτίσμα αποτελεί έργο του Δανού αρχιτέκτονα Ch. Hansen
και ήταν το πρώτο κτήριο που λειτούργησε σαν νοσοκομείο στην πόλη
(από το 1872 έως το 1973). Μέχρι τότε, οι ασθενείς εξετάζονταν, και τα
τραύματά τους αντιμετωπίζονταν, στα φαρμακεία! Έτσι ο δήμος Πατρέων
αποφάσισε το 1851 να επιβάλει για 3 συνεχή έτη, φόρο 0,25% σε όλα τα
εισαγόμενα προϊόντα του, και τα έσοδα από τους φόρους αυτούς να διατεθούν
εξ ολοκλήρου στην ανέγερση νοσοκομείου. Τον θεμέλιο λίθο του Δημοτικού
Νοσοκομείου Πατρών, έθεσε, μάλιστα, ο ίδιος ο βασιλιάς Όθωνας.
Και, σκέψου, πως όταν πρωτοάνοιξε, είχε μόλις 10 κλίνες και έναν μοναδικό γιατρό!
Φυσικά με το πέρασμα των χρόνων επεκτάθηκε, εφοδιάστηκε και επανδρώθηκε
πλήρως.
Φωτογραφία 5: Άποψη της πόλης από το Φρούριο
Αφού κάνεις τον κύκλο του Νοσοκομείου, θα δεις από την πίσω πλευρά του το
φρούριο, ή αλλιώς κάστρο της Πάτρας, που χτίστηκε από τον Ιουστινιανό στα
τέλη του 6ου αιώνα μ.Χ. και έκτοτε φυλάσσει αδιάκοπα την πόλη (ακόμα και στον
Β’ παγκόσμιο πόλεμο, η ναζιστική κατοχή της Πάτρας επισφραγίστηκε από την
κατάληψη του κάστρου).
Στο νότιο τείχος του βρίσκεται φυλακισμένη η Πατρινέλα, γυναίκα
μεταμορφωμένη σε άντρα, που φυλά την πόλη από επιδημίες. Το στοιχειό των
Πατρών, που κλαίει όταν κάποιος σημαντικός κάτοικος πεθαίνει ή όταν κάποιο
κακό θα επέλθει. Λένε, πως αν θες να την ακούσεις με τα αφτιά σου να
φωνάζει, πρέπει να πιείς μαγική σκόνη και να τριγυρίσεις κοντά στο
νοτιοανατολικό πύργο μια νύχτα με πολλή συννεφιά…
Αν πείνασες, καθώς η ώρα έχει κάπως περάσει, μπορείς να τσιμπήσεις κάτι στα
μικρά ταβερνάκια – ουζερί πέριξ του κάστρου. Να περιμένεις φοιτητικές
καταστάσεις και – ευτυχώς – φοιτητικές τιμές.
Για να συνεχίσεις τη βόλτα σου, θα κατέβεις από τα σκαλάκια της
Αγ.Νικολάου, που ουσιαστικά ενώνουν την Άνω Πόλη με το κέντρο. Όμως μην
βιαστείς να κατηφορίσεις! Στάσου λίγο στο πρωτόσκαλο και χάζεψε τη θέα…
Ο πατραϊκός κόλπος πανέμορφος, και απέναντι η Παλιοβούνα. Υπάρχει και ένας
αστικός μύθος για αυτό το βουνό της Αιτωλοακαρνανίας. Λένε, λοιπόν, πως
ποτέ δεν συννεφιάζει ο ουρανός στο σημείο που βρίσκεται ακριβώς πάνω από
την κορφή του! Και η αλήθεια είναι πως, 4 χρόνια φοιτήτρια στην Πάτρα,
σύννεφα πάνω από την Παλιοβούνα δεν είδα. Να σου πω επίσης, πως οι σκάλες
της Αγ.Νικολάου το βράδυ φωτίζονται πολύ όμορφα, και μάλιστα την περίοδο
των αποκριών ο φωτισμός είναι πολύχρωμος!
Φωτογραφίες 6, 7: Η σκάλα της Αγ. Νικολάου προσφέρεται για ρεμβασμό.
Η οδός Αγ. Νικολάου περνάει νοητά μέσα από την πλατεία Τριών Συμμάχων με
το μεγάλο άνθινο ρολόι, και καταλήγει στο μώλο.
Αυτός ο μώλος ήταν γνωστός στους παλιούς Πατρινούς ως “νυφοπάζαρο”,
δηλαδή εκεί βολτάριζαν οι ελεύθεροι νέοι για να γνωρίσουν υποψήφια ταίρια.
Και βέβαια, αυτό είναι το σημείο όπου καίγεται ο βασιλιάς καρνάβαλος την
Κυριακή των Αποκριών, σηματοδοτώντας τη λήξη του καρναβαλιού.
Αν νιώθεις κουρασμένος, εδώ στο παλιό λιμάνι μπορείς να πιείς έναν καφέ με
θέα το γαλάζιο και μετά να συνεχίσεις τη βόλτα σου.
Φωτογραφία 8: Το “Μώλος” στον μώλο.
Ακολούθως, λοιπόν, κινήσου παραλιακά με κατεύθυνση νοτιοδυτική, μέχρι να
φτάσεις στο ύψος της οδού Γεροκωστοπούλου, που – αχ! – είναι από τους
αγαπημένους μου δρόμους! Καταρχάς θα σε βγάλει στην κεντρική πλατεία της
πόλης, την πλατεία Γεωργίου. Εδώ θα δεις δύο υπέροχα ιταλικά συντριβάνια
και το θέατρο Απόλλων, αυτό το αρχιτεκτονικό στολίδι, έργο του Τσίλερ, που
αποτελεί μικρογραφία της σκάλας του Μιλάνο.
Φωτογραφίες 9, 10: Η πλατεία Γεωργίου Α’
Ανεβαίνοντας κι άλλο, η Γεροκωστοπούλου όλο και ομορφαίνει: γίνεται
πεζόδρομος, αποκτά σκαλάκια, μεταμορφώνεται από δρόμος πόλης σε δρομάκι
νησιού! Στην Ηφαίστου όμως στρίψε δεξιά, και περπάτα έχοντας στο αριστερό
σου χέρι το ρωμαϊκό στάδιο, πέρνα κάτω από την καμάρα και φτάσε στην
Παντάνασσα.
Φωτογραφίες 11, 12: Στην καμάρα της Ηφαίστου.
Αφιέρωσε λίγα λεπτά για να παρατηρήσεις τον ξεχωριστό ναό με το ιδιαίτερο
αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον, κατόπιν κατηφόρισε την οδό Παντανάσσης που έχει
πεζοδρομηθεί (προς τη θάλασσα), και στρίψε αριστερά στον πεζόδρομο της
Ρ. Φεραίου.
Φωτογραφία 13: Ο περίβολος της Παντάνασσας έγινε πίστα.
Το θυμάσαι αυτό το όνομα; Είναι ο δρόμος που ακολούθησες στα πρώτα
βήματα της βόλτας σου. Καλά κατάλαβες, λοιπόν, πως η διαδρομή που σου
πρότεινα τελειώνει και επιστρέφεις στο σημείο όπου είχες παρκάρει.
Όμως, βρίσκεσαι σε μια από τις γωνιές της Ελλάδας που βλέπουν προς τη
δύση, και δε θα μπορούσα να σε αφήσω να κλείσεις τη μέρα σου χωρίς ένα
μαγευτικό ηλιοβασίλεμα! Γι’ αυτό μπες γρήγορα στο αμάξι, και βάλε
προορισμό στο GPS το καφέ “Δασύλλιο”, που βρίσκεται φυσικά… στο
δασύλλιο, πάνω στο Εσχατοβούνι, δηλαδή τον τελευταίο λόφο του
Παναχαϊκού όρους πριν τον αστικό οικισμό!
Από το Δασύλλιο θα απολαύσεις μια πανοραμική θέα της όμορφης και
φροντισμένης αυτής πόλης, με τον ήλιο να βάφει τον ορίζοντα σε θερμά
αποχαιρετιστήρια χρώματα. Αποχαιρέτα την λοιπόν κι εσύ, και όταν
επιστρέψεις σπίτι στείλε μου τις εντυπώσεις σου από την μονοήμερη εκδρομή
σου στην Πάτρα… Άραγε άξιζε;;
Φωτογραφία 14: Ατενίζοντας την πόλη.
Εγώ πάντως, κάθε φορά που επιστρέφω σε αυτόν τον τόπο που σπούδασα,
τον βλέπω και πιο όμορφο!
Βάγια (Πάτρα, την πόλη των φοιτητικών μου χρόνων)
ΥΓ: Όλες οι φωτογραφίες, είναι τραβηγμένες από την κ. Μαρία Μητροπούλου,
που είχα την τιμή να είμαστε συγχορωδοί στην Πολυφωνική Χορωδία Πάτρας
το πάλαι ποτέ (!), και με πολλή προθυμία και αγάπη τις μοιράστηκε μαζί μου.
