Του Ανδρέα Κολλιόπουλου
Τα νέα δεδομένα που φέρνει η κλιματική κρίση, με την άνοδο των θερμοκρασιών τους καλοκαιρινούς μήνες και τους συνεχείς καύσωνες, την πρώιμη άνοιξη και τη μείωση του χρονικού διαστήματος του φθινοπώρου εξαιτίας της επιμήκυνσης του καλοκαιριού, την ξηρασία και τις ελάχιστες βροχοπτώσεις, επηρεάζουν και το κλίμα των πόλεων.
Οι πόλεις θα πρέπει να προσαρμοστούν στις αλλαγές και στις συνέπειες της κλιματικής κρίσης, με στόχο να διαμορφώσουν ένα πιο φιλικό αστικό περιβάλλον για τους πολίτες τους, τους επισκέπτες και τους τουρίστες τους.
Η Πάτρα είναι μια πόλη που λόγω της ιδιοσυστασίας, του κλίματος και της θέσης της έχει αρκετά συγκριτικά πλεονεκτήματα για να προχωρήσει στις απαραίτητες παρεμβάσεις προσαρμογής στα νέα δεδομένα.
Οι αναπλάσεις με κυβόλιθους
Όμως μέχρι ώρας δεν έχει κάνει πολλά πράγματα πάνω στο όλο θέμα. Ακόμα και τα έργα ανάπλασης που γίνονται στο ιστορικό της κέντρο (Άνω Κάτω και Κάτω πόλη) ή στις διάφορες γειτονιές της (Προσφυγικά, Γούβα, Ζαρουχλέικα, κτλ) είναι θέμα συζήτησης αν οι παρεμβάσεις αυτές, είναι προς αυτή την κατεύθυνση.
Πεζοδρομήσεις με κυβόλιθους που ενισχύουν περισσότερο το τσιμέντο παρά το πράσινο, την στιγμή που οι δεντροφυτεύσεις είναι ελάχιστες και αντίθετα αφαιρούνται δέντρα στο πλαίσιο των αναπλάσεων και της διαμόρφωσης της κάθε συνοικίας (βλέπε τη περίπτωση των Προσφυγικών).
Το παράδειγμα της πλατείας Γεωργίου είναι χαρακτηριστικό. Καμία σκιά και η πλατεία είναι «καμίνι» από τις υψηλές θερμοκρασίες που κάνει ακόμα μεγαλύτερες το τσιμέντο καθώς το πράσινο είναι σχεδόν ανύπαρκτο. Όμως και στις πλατείες που υπάρχουν δέντρα και πράσινο (βλέπε πλατεία Όλγας, Ψηλαλώνια, Τριών Ναυάρχων), χρειάζονται αλλαγές αφού τα δεδομένα πλέον έχουν αλλάξει.
Τα δέντρα και το νερό
Ο έμπειρος επιχειρησιακός προγνώστης καιρού, Νίκος Θεοδοσόπουλος, γνωρίζοντας καλά τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης και έχοντας ειδικές γνώσεις αγρό – μετεωρολογίας και του μικρουκλίματος, τονίζει μέσω του «Ν» ότι η Πάτρα μπορεί να προσαρμοστεί εγκαίρως στις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται, παρόλο ένα μεγάλο κομμάτι της έχει «τσιμεντοποιηθεί», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά.
Οι φυσικές αυτές παρεμβάσεις είναι αφενός στην κατεύθυνση της ενίσχυσης του πρασίνου και των δεντροφυτεύσεων με καλλωπιστικά δέντρα που να αντέχουν την ξηρασία και ταυτόχρονα να έχουν σκιά. Αφετέρου κινούνται στη δημιουργία των ανάλογων υποδομών για να υπάρχει περισσότερο νερό στους δρόμους, στις πλατείες και στους κοινόχρηστους χώρους.
Χαρουπιές και προύνοι
«Δύο δέντρα που έχουν αντοχές στη ξηρασία και ταυτόχρονα έχουν μια αισθητική, είναι αυτό της χαρουπιάς και του προυνού, δηλαδή της καλλωπιστικής δαμασκηνιάς. Η χαρουπιά είναι το κυρίαρχο δέντρο στα μεγάλα αστικά κέντρα της Κύπρου με τις υψηλές θερμοκρασίες και είναι ιδανικό για τους δρόμους και τους κοινόχρηστους χώρους που είναι κοντά σε θαλάσσιες περιοχές.
Ο προύνος είναι ένα εντυπωσιακό δέντρο, με υπέροχες χρωματικές αποχρώσεις και σκιά. Είναι ένα δέντρο που θα μπορούσε να μπει στις περιοχές που ανήκουν στις πιο υψηλές αστικές ζώνες του κέντρου της Πάτρας, δηλαδή από τη Μαιζώνος και πάνω».
Σε κλιματικές ζώνες
Άλλωστε, σύμφωνα με το σκεπτικό του κ. Θεοδοσόπουλου η Πάτρα πρέπει να χωριστεί σε κλιματικές ζώνες, ανάλογα με τις συνθήκες διαμόρφωσης του μικροκλίματος της κάθε περιοχής αφού τα στοιχεία που διαμορφώνουν την θερμοκρασία από περιοχή σε περιοχή είναι διαφορετικά.
Μάλιστα υπάρχουν μέρες που οι διαφορές στην θερμοκρασία σε περιοχές εντός της ευρύτερης αστικής ζώνης της Πάτρας μπορεί να φτάσουν τους τέσσερις και τους πέντε βαθμούς Κελσίου.
Water stations
Ακόμα πιο σημαντικό στοιχείο στην προσπάθεια προσαρμογής της πόλης στις νέες συνθήκες της κλιματικής κρίσης είναι το νερό. «Το νερό που έρχεται από τις βρύσες είναι καλύτερο από τα εμφιαλωμένα.
Χρειάζεται η εγκατάσταση των λεγόμενων water stations σε πεζόδρομους, πεζοδρόμια και πλατείες που να δίνουν την δυνατότητα στον πεζό και στον διαβάτη να πιεί κρύο νερό. Πρόκειται για κάτι καινούργιο που μέσα στα επόμενα χρόνια θα μπει στην καθημερινότητα των σύγχρονων αστικών κέντρων».
Περισσότερα σιντριβάνια
Το νερό είναι το καλύτερο αντίδοτο στις συνέπειες της κλιματικής κρίσης και στο αισθητικό του κομμάτι, προσφέροντας δροσιά στους χώρους που περιβάλλει.
«Είναι ανάγκη σε επίπεδο υποδομών για κάθε πόλη να φτιαχτούν περισσότερα σιντριβάνια, το ίδιο και στην Πάτρα. Μια καλή ιδέα επίσης είναι οι πίδακες νερού, εφόσον βέβαια εξασφαλιστούν οι τεχνικές προδιαγραφές ενός τέτοιου έργου και δεν υπάρξουν προβλήματα».
Συστήματα υδρονέφωσης
Πέρα από τις φυσικές παρεμβάσεις προσαρμογής στα νέα δεδομένα, λύσεις θα μπορούσαν να δοθούν και με τεχνητούς τρόπους. Η εγκατάσταση συστημάτων υδρονέφωσης σε σημεία του κέντρου της Πάτρας που δεν μπορούν να φυτευτούν δέντρα, δηλαδή στις οδούς που έχουν στοές, είναι μια σκέψη.
Ωστόσο θα πρέπει να αναφέρουμε πως η κοινή κατεύθυνση των μεγάλων αστικών κέντρων σε διεθνές επίπεδο απέναντι στις συνέπειες της κλιματικής κρίσης είναι οι φυσικές ήπιας μορφής παρεμβάσεις ή και οι καθόλου παρεμβάσεις.
Πλατείες από… χώμα
Είναι χαρακτηριστικό ότι σε πόλεις των ΗΠΑ όπου η θερμοκρασία είναι ιδιαίτερα υψηλή και έχει ανέβει ακόμα περισσότερο τα τελευταία χρόνια οι νέες πλατείες που φτιάχνονται είναι από σκέτο χώμα, χωρίς δηλαδή να μπαίνει καθόλου τσιμέντο ή πλακάκι.
Κι αυτό γιατί σύμφωνα με επιστήμονες το χώμα απορροφά καλύτερα τη ζέστη και την ξηρασία από κάθε άλλο τεχνητό στοιχείο.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Νεολόγος*
