ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΦΑΝΗΣ ΒΓΕΝΟΠΟΥΛΟΣ
Στις αρχές Νοεμβρίου του 1901 το θέμα συζήτησης των αστών Πατρινών είναι η έλευση του θεατρικού έργου «Χειραφέτηση» του Γεωργίου Σουρή. Το έργο έχει παρουσιαστεί τον Οκτώβριο του 1901 στο Δημοτικό Θέατρο της Αθήνας και επόμενος σταθμός της παράστασης είναι η πόλη της Πάτρας. Ο Γεώργιος Σουρής ένας από τους σπουδαιότερους σατιρικούς ποιητές της νεότερης Ελλάδας. Γεννήθηκε το 1853 στην Ερμούπολη της Σύρου και πέθανε το 1919 στο Νέο Φάληρο. Εξαίρετος δημοσιογράφος της έμμετρης σάτιρας των γεγονότων της εποχής, σε ηλικία 30 ετών εξέδωσε την έμμετρη εβδομαδιαία σατιρική εφημερίδα «Ο Ρωμηός», η οποία κυκλοφόρησε σχεδόν μέχρι το θάνατό του. Έγραψε επίσης αρκετές έμμετρες κωμωδίες. Μέσα από το έργο του καυτηριάζοντας τα κακώς κείμενα της εποχής. Μάλιστα, είχε προταθεί πέντε φορές για το Νόμπελ Λογοτεχνίας.
Η «Χειραφέτηση»
Η θεατρική κωμωδία του Σουρή, γράφτηκε το 1901 και θεωρείται η πληρέστερη έμμετρη κωμωδία του σατιρικού ποιητή. Ακολουθεί τα αριστοφανικά πρότυπα, με έμμετρο στίχο, και καταπιάνεται με το θέμα της ισότητας των φύλων, ένα θέμα επίκαιρο για την εποχή εκείνη, όπου οι γυναίκες διεκδικούσαν την ισότιμη πρόσβαση στην εκπαίδευση.
Στο έργο του Σουρή η «Χειραφέτηση», τα δύο φύλα αρχικά χωρίζονται και φτιάχνουν δικές τους κοινωνίες αλλά νιώθουν το ένα την έλλειψη του άλλου και ενώνονται ξανά με υποχώρηση των γυναικών.
Ωστόσο, το έργο «μεταφράζεται» από τις γυναίκες εκείνης της εποχής, πως έχει «ηθικό δίδαγμα» πως δεν πρέπει να έχουν διεκδικήσεις, γιατί αυτό μπορεί ν’ αποβεί και καταστροφικό.
Ο θίασος Ταβουλάρη
«Σήμερον Πέμπτην και πρώτην του μηνός, το χειμερινόν θέατρον ανοίγει τας πύλας του και εγκαινιάζεται με έργον πρωτότυπον και εξαιρέτως δημοφιλές, οιόν είνε η «Χειραφέτησις» του κ. Σουρή», πληροφορεί τους αναγνώστες του ο «Νεολόγος» των Πατρών στο φύλλο της Πέμπτης 1ης Νοεμβρίου 1901 και προσθέτει: «Ουδεμία αμφιβολία ότι και η πόλις των Πατρών θέλει τιμήσει τον δι’ εκτιμήσεως απείρου εστεμμένον ποιητήν κ. Γεώργιον Σουρήν». Στο ίδιο ρεπορτάζ, ο συντάκτης ενημερώνει για την άφιξη του θιάσου που συμμετέχει στην παράσταση. Πρόκειται για τον θίασο του Διονύσιου Ταβουλάρη, ο οποίος υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες ηθοποιούς και θιασάρχες και πρωτοπόρος του ελληνικού θεάτρου του 19ου αιώνα. «Χθες το εσπέρας αφίκετο όλος ο θιάσος της «Χειραφετήσεως» αποτελούμενος εκ των κυριών Σ. Ταβουλάρη, Αρτ. Ζάμπου, Ουρανίας Καζούρη, Ελπ. Ρούσου, Χρ. Ρούσου, Κ. Αρνιωτάκη, Ροζαλ. Αρνιωτάκη και κ.κ. Σταυροπούλου, Απέργη, Λαζαρίδου, Ρούσου, Τσίντου, Σκορδίλη και λοιπών», αναφέρει σχετικά ο συντάκτης του «Νεολόγου».
Ο Σουρής στην Πάτρα
Στο φύλλο της Κυριακής 4 Νοεμβρίου 1901 ο «Νεολόγος» των Πατρών κυκλοφορεί με φωτογραφία του Σουρή, πράγμα σπάνιο για την εποχή, στην πρώτη του σελίδα και με άρθρο που υπογράφει ο θεατρικός συγγραφέας και επιμελητής της παράστασης Νικόλαος Λάσκαρης, ο οποίος αναφέρεται με εγκωμιαστικά σχόλια, τόσο για το έργο «Χειραφέτηση», όσο και για τον ίδιο τον Σουρή. Στο ίδιο φύλλο και σε άλλη στήλη, οι αναγνώστες της εφημερίδας πληροφορούνται για την άφιξη του συγγραφέα στην πόλη με τα εξής: «Ο συγγραφεύς της «Χειραφετήσεως» αφίκετο χθες μετά της αξιοτίμου κυρίας του (σημ. πρόκειται Μαρία Κωνσταντινίδου)και της δεσποινίδος Σουρή. Εις τον σταθμόν υπεδέχθηκαν αυτόν οι ηθοποιοί ο κ. Λάσκαρης και τινές των θαυμαστών του ποιητού. Η παρουσία του κ. Σουρή εις το θέατρον προεκάλεσε ζωηράν συμπάθειαν, ήτις εξεδηλώθη δια παταγωδών χειροκροτημάτων, δι’ ων τρις εκκλήθη επί της σκηνής. Εστέφθη δε η παράστασις της χθες υπό πλήρους επιτυχίας και εξάλλως εχειροκροτήθησαν οι ωραιότατοι στίχοι του Σουρή».
Το μποϋκοτάζ των γυναικών
Ήδη από την προαναγγελία της έλευσης της παράστασης του Σουρή, ο «Νεολόγος» των Πατρών βάζει το ζήτημα της γυναικείας παρουσίας στην πλατεία του θεάτρου. Μάλιστα, όπως μας πληροφορεί ο συντάκτης του κειμένου, στο προηγούμενο έργο «Νεφέλες» του Σουρή, που παρουσιάστηκε και στην Πάτρα, επιτρεπόταν η είσοδος μόνο σε άνδρες.
Στο φύλλο του Σαββάτου 3 Νοεμβρίου 1901 και ενώ η παράσταση ήδη παίζεται στην Πάτρα, ο «Νεολόγος» των Πατρών παρατηρεί τα εξής: «Προχθές την εσπέραν η «Χειραφέτησις» του κ. Σουρή προσέλκυσε αρκετόν κόσμον μεταξύ του οποίου όμως ελάχισται κυρίες. Να οφείλεται άραγε τούτο εις αντίδρασιν λόγω της απαγορεύσεως του ωραίου φύλου εις τας παραστάσεις των «Νεφελών» ή μήπως ο γυναικείος μας κόσμος χωρίς ν’ ακούση τους στίχους της Χειραφετήσεως, τους κατεδίκασεν εκ των προτέρων; Δεν γνωρίζομεν…». Για το ίδιο θέμα, στο φύλλο της 4ης Νοεμβρίου 1901, ο συντάκτης γράφει: «Κυρίαι δε ούτε χθες. Διατί, δεν ημπορούμεν να εννοήσουμεν. Μήπως σήμερον Κυριακήν επιφυλάσσουν καμμίαν έκπληξιν; Ας το ελπίσωμεν». Η έκπληξη που ανέμενε ο συντάκτης της εφημερίδας, δεν ήλθε. Σε όλες τις παραστάσεις που δόθηκαν στην Πάτρα οι γυναίκες της πόλης απουσίαζαν, γεγονός που λύπησε και τον ίδιο τον Σουρή. Όπως γράφει ο «Νεολόγος» την Τρίτη 6 Νοεμβρίου 1901: «Διά της δευτέρας αμαξοστοιχίας ανεχώρησε χθες ο κ. Σουρής μετά της αξιοτίμου κυρίας αυτού και της θυγατρός του. […] Αι εκ της «Χειραφετήσεως εντυπώσεις των παραστάντων κατ’ αυτήν υπήρξαν άρισται […]. Μονολότι ικαναί υπήρξαν αι εκ των παραστάσεων εισπράξεις […] δεν δύναται τις να ειπή, ότι ο κ. Σουρή έφυγεν όσον έπρεπεν ικανοποιημένος, αφού εις ουδεμίαν των δοθεισών τριών παραστάσεων περιέλαβε το χειμερινόν θέατρον ακροατάς και εκ του κύκλου των κυριών….
*Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Νεόλογος
