Ο Αχαιός πολιτικός επέδειξε πλούσια και σημαντική αντιστασιακή δράση κατά τη διάρκεια της Κατοχής στην Ελλάδα.
ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΜΠΕΚΙΡΗ – ΤΕΩΣ ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΥ
Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, από τις πρώτες ημέρες της Κατοχής, άρχισε να σκέπτεται τη δημιουργία αντιστασιακών οργανώσεων, ώστε να δυσχεράνει το έργο των κατακτητών. Έτσι, τον Ιούνιο του 1941, σε ειδική συνάντηση που είχε με τον παλιό του φίλο, απόστρατο αξιωματικό της αεροπορίας, Κώστα Περρίκο, τον ενθάρρυνε να προχωρήσει στην ίδρυση αντιστασιακής οργάνωσης που θα είχε στόχο τη διανομή φυλλαδίων, αλλά και τη δημιουργία προσκομμάτων στον κατακτητή. Ο Κανελλόπουλος, μάλιστα, του συνέστησε και ορισμένα άλλα πρόσωπα τα οποία ήθελαν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους εναντίον των κατακτητών. Μεταξύ των προσώπων αυτών ήταν οι Γιάννης Κατεβάκης και Αθανάσιος Σκούρας, οι οποίοι μαζί με τον Κώστα Περρίκο εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς το 1943.
Με την καθοδήγηση του Παναγιώτη Κανελλόπουλου ο Περρίκος προχώρησε στην ίδρυση της αντιστασιακής οργάνωσης Στρατιά των Σκλαβωμένων Νικητών, η οποία αργότερα μετονομάστηκε σε ΠΕΑΝ (Πανελλήνια Ένωση Αγωνιζόμενων Νέων).
Πρέπει εδώ να σημειώσουμε ότι, από τις αρχές του καλοκαιριού του 1941, πολλοί αξιωματικοί προσέτρεχαν στον Παναγιώτη Κανελλόπουλο και άλλοι εξ αυτών του ζητούσαν τρόπους για να δημιουργήσουν αντιστασιακές οργανώσεις ή να ενταχτούν στις υπάρχουσες και άλλοι του ζητούσαν πληροφορίες για να φύγουν στη Μέση Ανατολή.
Η μεγάλη προσέλευση αξιωματικών στον Κανελλόπουλο σήμαινε ότι, κανένας άλλος από τους αρχηγούς των κομμάτων δεν τους ενθάρρυνε και έτσι όλοι έτρεχαν να συναντήσουν το νέο πολιτικό ηγέτη, ο οποίος με κίνδυνο της ζωής του, όχι μόνο τους έδινε συμβουλές που ήθελαν, αλλά τους υποδείκνυε και τρόπους δράσης.
Η συνεργασία με τον συνταγματάρχη Δημήτριο Ψαρρό
Ιδιαίτερη συνεργασία, όμως, είχε με το συνταγματάρχη Δημήτριο Ψαρρό, τον μετέπειτα ηγέτη του αντάρτικου σώματος, τον οποίο εκτέλεσαν οι ΕΛΑΣίτες για ιδεολογικές διαφορές. Συγκεκριμένα, ο Ψαρρός ζήτησε τη βοήθεια του Κανελλόπουλου για να μεταβεί στη Θεσσαλονίκη και να μελετήσει τις δυνατότητες ίδρυσης εκεί αντιστασιακών οργανώσεων. Πράγματι, ο Ψαρρός μετέβη στη Θεσσαλονίκη, αλλά οι συνθήκες δεν ευνόησαν την υλοποίηση του σχεδίου του.
Πρέπει εδώ να σημειώσουμε ότι ο Κανελλόπουλος βοήθησε τον Ψαρρό στο σχέδιό του, διότι στη Μακεδονία υπήρχαν και οι Βούλγαροι κατακτητές, οι οποίοι έκαναν μεγάλη ζημιά στην περιοχή.
Έτσι, ο Ψαρρός, αφού δεν μπόρεσε στη Μακεδονία να βρει τους κατάλληλους ανθρώπους, ίδρυσε στην Παρνασσίδα το Σύνταγμα 5/42, αλλά ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος δεν είχε μετά συνεργασία μαζί του, διότι εν τω μεταξύ
είχε αναχωρήσει για τη Μέση Ανατολή.
Πέραν τούτων, ο Κανελλόπουλος ανέθεσε στο στενό του συνεργάτη Επαμεινώνδα Τσέλλο την οργάνωση υπηρεσίας κατασκοπίας και μεταβίβασης πληροφοριών στο βρετανικό στρατηγείο της Μέσης Ανατολής. Στο έργο αυτό πρωτοστάτησε και ο στενός, επίσης, φίλος του προέδρου, δικηγόρος Αγησίλαος Βλάχος. Η υπηρεσία αυτή εξελίχτηκε αργότερα στην περίφημη οργάνωση «Όμηρος», η οποία τέθηκε υπό την ηγεσία τού τότε συνταγματάρχη Στ. Κιτριλάκη και του τότε αντισυνταγματάρχη Κ. Δόβα, μετέπειτα αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Στρατού. Η οργάνωση «Όμηρος» ήταν τμήμα της ευρύτερης οργάνωσης «Θέρος», στην οποία υπηρέτησαν, εκτός των ανωτέρω, και άλλοι γενναίοι αξιωματικοί, όπως ο Π. Σπηλιωτόπουλος, ο Θρ. Τσακαλώτος κ.λπ.
Η διαφώτιση των Ελλήνων
Αλλά σημαντική ήταν η προσφορά του Παναγιώτη Κανελλόπουλου και στον τομέα της ενημέρωσης των Ελλήνων πολιτών. Προς το σκοπό αυτό ανέθεσε στους δημοσιογράφους Θ. Καρανικολό, Θ. Παπακωνσταντίνου, Γ. Ανδρουλιδάκη και Κ. Ζαφειρόπουλο, οι οποίοι ήταν φίλοι του από το Ενωτικό Κόμμα, την έκδοση του μαχητικού εντύπου «Μαχομένη Ελλάδα». Επίσης, στο συνεργάτη του Θ. Χρηστίδη, μετέπειτα πρεσβευτή και μόνιμο αντιπρόσωπο της Ελλάδας στον ΟΟΣΑ, ανέθεσε τον τομέα της καθοδήγησης της ενωτικής νεολαίας. Στο μαχητικό αυτό τμήμα πρωτοστάτησαν πολλοί νέοι, οι οποίοι μετά την Κατοχή διέπρεψαν στην πολιτική και σε άλλους τομείς.
Στον τομέα της διαφώτισης σημαντικό ρόλο έπαιξε και ο Κωνσταντίνος Καλλίας, στέλεχος του Ενωτικού Κόμματος και μετέπειτα βουλευτής και υπουργός, ο οποίος υπήρξε στενός συνεργάτης του προέδρου Παναγιώτη Κανελλόπουλου.
Αξιομνημόνευτη, όμως, είναι και η δράση των δυο αδερφικών φίλων του προέδρου, Κωνσταντίνου Τσάτσου και Ιωάννη Θεοδωρακόπουλου. Συγκεκριμένα, ο Τσάτσος, ο οποίος ήταν ακόμα καθηγητής και δίδασκε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, κατά τη πρώτη επέτειο της 28ης Οκτωβρίου ύψωσε τη φωνή του μέσα στο αμφιθέατρο και ξεσήκωσε τους φοιτητές εναντίον των κατακτητών. Το γεγονός αυτό προκάλεσε παραλήρημα ενθουσιασμού μεταξύ των φοιτητών, οι οποίοι με μαχητικό τόνο έψαλαν τον εθνικό ύμνο.
Πρέπει εδώ να σημειώσουμε ότι τόσο ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, όσο και η σύζυγός του, Ιωάννα, καθώς και ο αδερφός του, Θεμιστοκλής Τσάτσος, καθ’ όλη τη διάρκεια της Κατοχής είχαν στενή συνεργασία με τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο και βοήθησαν σημαντικά στον αντιστασιακό αγώνα.
Στην ίδια κατεύθυνση κινήθηκε και ο άλλος αδερφικός φίλος του Κανελλόπουλου, Ιωάννης Θεοδωρακόπουλος, ο οποίος είχε γίνει μέλος της επιτροπής εθνικού αγώνα του Ενωτικού Κόμματος και ανέπτυξε μεγάλη αντιστασιακή δράση.
Τέλος, υπάρχει και μια πλειάδα άλλων συνεργατών του Παναγιώτη Κανελλόπουλου, οι οποίοι προέρχονταν από το Ενωτικό Κόμμα και οι οποίοι διακρίθηκαν ως στενοί συνεργάτες του προέδρου κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Πολλοί εξ αυτών εκτελέστηκαν για την αντιστασιακή τους δράση και άλλοι φυλακίστηκαν ή στάλθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Όλα αυτά μαρτυρούν την αντιστασιακή δράση του Παναγιώτη Κανελλόπουλου κατά τη διάρκεια των πρώτων μηνών της εχθρικής κατοχής και μέχρι την αναχώρησή του για το εξωτερικό. Η δράση του αυτή ήταν η αιτία να διώκεται διαρκώς από τις κατοχικές δυνάμεις και στη συνέχεια να καταδικαστεί ερήμην σε θάνατο.
Εάν την ίδια δραστηριότητα είχαν επιδείξει και άλλοι πολιτικοί της περιόδου εκείνης, τα πλήγματα εναντίον των κατακτητών θα ήταν μεγαλύτερα. Δυστυχώς, οι περισσότεροι κρύφτηκαν και γι’ αυτό η ευθύνη τους είναι μεγάλη, διότι, πέραν των άλλων, άφησαν ελεύθερο το πεδίο να δράσουν άλλες δυνάμεις, με τα γνωστά αποτελέσματα.
Λεζ.: O Παναγιώτης Κανελλόπουλος στο αλβανικό μέτωπο, χειμώνας 1940-41
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Νεολόγος” των Πατρών
