ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΘΑΝΑΣΗ ΚΟΥΣΤΑ
Ο Σώτος ήταν Αη Διονυσιώτης και πολυτεχνίτης. Ιταλοπατρινός, που μετά τον πόλεμο με υιοθεσία γλύτωσε την εξορία.
Αρχές της δεκαετίας του 1960, ήταν που τον γνώρισα. Έκανε όλες τις δουλειές του λιμανιού… μπαμπότης, καβοδέτης, αχθοφόρος. Έκανε όμως και βοηθητικές δουλειές στους αγώνες ελεύθερης πάλης (κατς) που γίνονταν στην ΕΑΠ, δηλαδή συνόδευε τους παλαιστές, άλλαζε την καρέκλα όταν την έσπαγε ο Αττίλιο κάθε φορά που ανέβαινε στο ριγκ και χώριζε τον Παπλαζάρου με τον Πεφάνη, όταν έκαναν πως αρπάζονταν έξω από τα αποδυτήρια. Είχε ζήτηση και ως λαμπαδόρος στα γρι-γρι κι όταν είχε σκούρο φεγγάρι, εξαφανιζόταν, καθώς τα καΐκια άραζαν στις Αλυκές και ερχόταν μόνο στην γέμιση, κερνώντας όλη την γειτονιά κασέλες με σαρδέλες..
Γραμμένος στο σωματείο σταφιδοσυσκευαστών «Η Σύμπραξις» που στην βεντέμα της σταφίδας χανόταν. Είχε ειδικότητα καρφωτής στα ξύλινα κασελάκια της σταφίδας αλλά όταν καταργήθηκαν και η συσκευασία γινόταν με χαρτοκιβώτια, έγινε στοιβαδόρος και όταν τον έβγαζε ψηφίο ο πρόεδρος του Σωματείου, έπιανε πόστα πότε στου Μπελούση πότε στου Ραβαζούλα. Και πόστιαζε τα κιβώτια που έβγαιναν από τη μηχανή, στον δρόμο, μέχρι να τα πάρουν τα κάρα για το φόρτωμα στα καράβια που ήταν αραγμένα στην τσίμα του μόλου. Αναλόγως τις ανάγκες και την εποχή δούλευε και στην μάκινα η στο σάκιασμα της χοντράδας, δηλαδή στα απορρίμματα η αλλιώς παρακράτημα που τα συγκέντρωνε ο ΑΣΟ για ξύδια και οινόπνευμα.
Βοήθαγε όμως και στο σακκάρισμα του παρακρατήματος και συμμετείχε και στην τσετία που έστελνε το σωματείο με «αμοιβή εννέα δρχ. ανά τόννο δια κοπήν σταφιδοκάρπου παρακρατήματος δια χρήσεως σουβλίου σακκιάσματος και δεσίματος σάκκων». Και παραπονιόταν βρίζοντας, πως παρά το ότι έκανε την πιο σκληρή και βρώμικη δουλειά της σταφίδας, είχαν τις χαμηλότερες αμοιβές ανά τόνο. Με το σουβλί έσπαγαν τον σωρό, τρέχανε στο δρόμο έξω τα μέλια, βρωμοκοπούσαν και κόλλαγαν τα σακιά, βάραιναν οι πλάτες κι έσφιγγαν το ζωνάρι στην μέση, μέχρι να τελειώσει το φόρτωμα.
Βλαστήμαγε και ποθούσε να πάει και στην ξυλεία που έδιναν «14 δρχ. το κυβικόν, επί πλήρους εκφορτώσεως κατειργασμένης ξυλείας, 18 δρχ .επί βουβής και 24 δρχ. το Χάρμποτ», ή ακόμα και στους γαιάνθρακες που οι αμοιβές ήταν πολύ υψηλότερες.
Δρομολόγια… θαλάσσα – αποθήκη
Η σταφίδα, το 1960, κατείχε την πρώτη θέση στις εξαγωγές και η χαρτόμαζα με τους γαιάνθρακες την πρώτη θέση στις εισαγωγές.
Στο «Δελτίον του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου» του Ιανουαρίου 1965, αναφέρεται «Η σταφίς αποτελεί το σημαντικώτερον εξαγώγιμον προϊόν της περιφέρειάς μας, το οποίον προσέδωσε προνομιούχον θέσιν εις την πόλιν των Πατρών και τον λιμένα της, ώστε να θεωρήται σήμερον εν από τα μεγαλύτερα εμπορικά κέντρα της χώρας». Το 1964 εξήχθησαν 14.164 τόννοι κορινθιακής σταφίδας «και η συμμετοχή ταύτης κατά ποσοστόν επί του συνόλου των δια του Τελωνείου Πατρών γενομένων εξαγωγών, είναι 45,8%».
Τα σταφιδεργοστάσια, ακόμη δεν είχαν πλυντήρια και ένα υποτυπώδες πλύσιμο γινόταν με μπούχισμα από θαλασσινό νερό. Το μπούχισμα είχε και ως αποτέλεσμα να σφίγγει η σταφίδα λόγω του αλατόνερου και να μην «αμολάει» αλλά και να προσθέτει βάρος – λόγω της υγρασίας – ο έμπορος. Και έτσι ο Σώτος, με δύο τσίγκινους σύγλους στα χέρια, έκανε δρομολόγια θάλασσα-αποθήκη και μπούχιζε τους σωρούς. Και οι σταφιδεργάτες έβαζαν λαδόκολλα, έκλειναν τα κιβώτια και με πινέλο άλειφαν τα καπάκια των κιβωτίων με «ατλακολ», βάζοντας και από πάνω ένα βαρύ σίδερο μέχρι να πάνε στην πόστα έξω στο δρόμο.
Οι εξελίξεις έτρεχαν και στα καράβια που είχαν δρομολογηθεί για την σύνδεση Πάτρας- Μπρίντεζι. Και ο Σώτος ανησυχούσε, καθώς τα πλοία των εταιρειών HML/ADRIATICA (EGNATIA και APPIA) αποκτούσαν όλο και περισσότερο ζωτικό χώρο. Και εκ του λόγου αυτού το ΑΙΓΕΥΣ του οποίου ήταν βασικός βαστάζος δηλαδή μπαμπότης και καβοδέτης, μετρούσε ήδη τα τελευταία του δρομολόγια που φαίνονταν σαν κατάλοιπο κάποιας άλλης εποχής. Το ΑΙΓΕΥΣ έκανε το δρομολόγιο Πάτρα-Ιθάκη-Φρίκες-Βασιλική-Αστακό-Κάλαμο-Μύτικα-Μεγανήσι-Λευκάδα-Πρέβεζα-Πάργα-Παξούς-Κέρκυρα-Βρινδήσιον.
Έβρισκε διέξοδο όμως, καθώς προμήθευε τα καΐκια με στουπιά που ήταν απαραίτητα για το καθάρισμα από τις μουτζούρες των πετρελαιομηχανών και των εργαλείων. Έβρισκε τα καλύτερα γιατί είχε φίλο τον Λιακόπουλο, που ήταν τέρμα Σαχτούρη και έφτιαχνε στουπιά από κλωστές της Πειραϊκής-Πατραϊκής, και έτσι ο Σώτος διάλεγε και με τσουβάλια τα μοίραζε στα καΐκια και με την ευκαιρία έκανε και τον μεταπράτη στα μηχανουργεία της παραλιακής, φθάνοντας μέχρι την Καρόλου και τα Ιταλικά.
Τριμμένος πάγος σε κάρο
Στα καΐκια, κουβάλαγε και τον τριμμένο πάγο με ένα ξύλινο κάρο με σιδερένιες ρόδες που είχε παρκαρισμένο σε ένα οικόπεδο, στην Μπουμπουλίνας, για έκτακτες περιπτώσεις. Τέρμα Τριών Ναυάρχων γινόταν η διακίνηση του πάγου και είχαν μια χειροκίνητη μηχανή του πάγου με το μεγάλο σιδερένιο βολάν, που τον έκανε τρίμα. Φέρνανε τις παγοκολόνες από του Δημογιαννόπουλου και του Κακούρη, γέμιζαν τις ψαροκασέλες με τρίμα και γέμιζε ο Σώτος αλλά και άλλοι τα κάρα τους.
Ο Σώτος εργαζόταν ακόμα και τα απογεύματα, όταν έβγαζε χαρτζιλίκι ως βοηθός-κουβαλητής του Κωτσαρίκου που με ένα μπλε-σιέλ δισκέλετο ποδήλατο κουβάλαγε δέματα, κιβώτια και κοφίνια. Πήγαμε κι εμείς ένα απόγευμα, στο πρακτορείο που δούλευε ο Κωτσαρίκος, ήταν η αφετηρία των λεωφορείων της Αχαγιάς. Από ένα βραχνό μεγάφωνο ακουγόταν η αναγγελία… «οι επιβάτες για Αχαΐα, Σαγαίϊκα, Λάππα, Μανωλάδα, Βάρδα να ετοιμάζονται» και μετά από λίγο το ιστορικό «Άρλα, Φούρλα, Φώσταινα» και ο Σώτος έκανε το τσιγαράκι του στο ουζερί του Χριστόπουλου που είχε ένα μεγάλο μαρμάρινο πάγκο και την πινακίδα «Ούζο-Νοβοκαϊνη».
Ήταν πολλοί σαν τον Σώτο, εκείνα τα χρόνια και το λιμάνι που έσφυζε από ζωή και κίνηση, ήταν γεμάτο νταμαχιάρηδες πολυτεχνίτες.
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Νεολόγος
