Σκηνοθετεί στο «Λιθογραφείον» το «Νούμερο 31328», μεταφέροντας στο σανίδι, την ελληνική εκδοχή του Ηλία Βενέζη πάνω στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
ΤΗΣ ΕΛΕΑΝΑΣ ΜΑΓΔΑΛΗΝΟΥ
eleana.magdalinou@gmail.com
Τι ήταν αυτό που σε ώθησε να μεταφέρεις στο σανίδι το «Νούμερο 31328» του Ηλία Βενέζη;
Αυτή τη χρονιά κλείνουμε 100 χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή. Αυτή η θλιβερή επέτειος είναι ευκαιρία για να μνημονεύσουμε τα θύματά της, να θυμηθούμε την ιστορία, να μάθουμε από τα λάθη μας. Η ιστορία των Ταγμάτων Εργασίας (Αμελέ Ταμπουρού), θύμα των οποίων υπήρξε ο συγγραφέας και πρωταγωνιστής- μάρτυρας δεν είναι τόσο γνωστή στο ευρύ κοινό. Είναι στην πραγματικότητα τα πρώτα στρατόπεδα συγκέντρωσης που εφάρμοσαν στην Ευρώπη οι Νεότουρκοι σε συνεργασία με τους Γερμανούς αφού είχαν προηγηθεί τα στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Αφρική υπό την επίβλεψη του γερμανού στρατηγού Λίμαν φον Σάντερς. Όπως ο Πρίμο Λέβι και ο Βίκτορ Φρανκλ στα στρατόπεδα της ναζιστικής Γερμανίας μετέτρεψαν τη φρίκη που βίωσαν σε σπουδαία λογοτεχνία, έτσι και ο δικός μας Ηλίας Βενέζης με το «Νούμερο 31328» καταθέτει την ελληνική εκδοχή πάνω στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Ποιος ο άξονας που ακολούθησες για την μεταφορά στη θεατρική σκηνή;
Η πλοκή της παράστασης είναι μια πλοκή αντοχής. Βλέπουμε τον αγώνα που δίνουν οι φυλακισμένοι να επιβιώσουν κόντρα στις απάνθρωπες συνθήκες φυλάκισής τους. Βασικός πυρήνας της αφήγησης είναι η πορεία του συγγραφέα, πώς ένας 18χρονος στην ουσία ενηλικιώθηκε μέσα στο στρατόπεδο συγκέντρωσης. Ποιούς φίλους έκανε, ποιούς φίλους έχασε, τί τον κράτησε ζωντανό και έτσι κατάφερε να μας αποκαλύψει τί συνέβη εκεί μέσα στα τάγματα εργασίας που στην πραγματικότητα ήταν τάγματα σκλάβων.
Έχει διατηρηθεί από το βιβλίο το πρώτο πρόσωπο; Που εστιάζει περισσότερο η σκηνοθετική σου ματιά;
Ναι. Ο πρωταγωνιστής αφηγείται σε πρώτο πρόσωπο αλλά παράλληλα ζωντανεύουν οι σκηνές που περιγράφει. Όσοι επιβίωσαν από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης δεν δηλώνουν ήρωες, το αντίθετο μάλιστα, έχουν περισσότερες ενοχές από αυτούς που τους βασάνιζαν. Γιατί ξέρουν ότι πήραν την θέση κάποιου φίλου τους που είτε αρρώστησε, είτε δεν είχε φάει καθόλου, είτε δεν άντεξε ψυχολογικά. Η ματιά της παράστασης είναι αντιηρωική, υπερασπίζεται τις άλλες αρετές του ανθρώπου, την φιλία, την συντροφικότητα, την συνεργασία. Ζούμε σε μια εποχή που αυτό που κυρίως προβάλλεται είναι η προσωπική μας κοινωνική και οικονομική ανέλιξη, όμως ο άνθρωπος επιβλήθηκε στην φύση χάρη στην συνεργασία και την συντροφικότητα. Στα τάγματα εργασίας είναι συνταρακτικό πως ο ένας στέκεται στον άλλον. Αυτό προσπάθησα να αναδείξω σε αυτό το έργο, την φωτεινή και ενάρετη πλευρά του ανθρώπου. Αυτό που προβάλλεται στις μέρες μας από τα Μ.Μ.Ε και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι η μαύρη και όχι η φωτεινή πλευρά του ανθρώπου παρόλο που η πλειοψηφία των ανθρώπων και στην ζωή και στην δουλειά τους παλεύουν για έναν καλύτερο κόσμο.
Τι ξεδιπλώνεται επί σκηνής «Λιθογραφείου» στα μάτια των θεατών της παράστασης;
Μια δυναμική παράσταση. Νομίζεις ότι βρίσκεσαι σε μια σύγχρονη βομβαρδισμένη πόλη και οι πρωταγωνιστές ζωντανεύουν μέσα στα ερείπια με ό,τι βρίσκουν μπροστά τους την ιστορία των Αμελέ Ταμπουρού. Τους ηθοποιούς συνοδεύει ζωντανά με το κοντραμπάσο του ο μουσικός Σπήλιος Καστάνης. Εκφραστικότητα στο σώμα, προφορικότητα στο λόγο, υποβλητική μουσική που φωτίζει την περιπλάνηση των φυλακισμένων, μια δυναμική παράσταση που βασίζεται στο « Νούμερο 31328» που είναι ο αριθμός του Βενέζη ως κρατούμενου στα τάγματα εργασίας.
Το «νούμερο 31328» έχει χαρακτηριστεί ελεγεία του πόνου. Συμφωνείς με αυτό το χαρακτηρισμό; Εσύ πως θα το χαρακτήριζες;
Ναι αλλά όχι μόνο αυτό. Είναι και μια ελεγεία για την αγάπη που έδειξαν όλοι σχεδόν οι κρατούμενοι μεταξύ τους. Εξάλλου ο κοινός πόνος είναι που ενώνει τους ανθρώπους. Είναι και μια ελεγεία συμφιλίωσης. Στο τέλος οι κρατούμενοι και οι φύλακες τους που ήταν λιποτάκτες τούρκοι οι μαφαζάδες) έγιναν συντρόφια (αρκαντάς) όπως μας λέει και ο ίδιος ο συγγραφέας. Μα πρώτα από όλα είναι μια καταγγελία κατά του πολέμου.
Και σήμερα, βλέπουμε προσφυγιά, ξεριζωμό, πόλεμος, ανταλλαγές αιχμαλώτων κτλ. Πιστεύεις ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται;
Όχι , αν για κάτι είμαι σίγουρος είναι πως η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται. Αυτή είναι η ανάγκη που έχουμε για να αντιμετωπίζουμε το άγνωστο και το τυχαίο της ζωής. Όμως δεν έχει αλλάξει και τόσο πολύ ο κόσμος όσο θα θέλαμε να πιστεύουμε. Οι ανισότητες, οι «τύραννοι», η διαφθορά, ο νόμος τους ισχυρού και φυσικά ο πόλεμος που καταστρέφει πάντα τους πιο ευάλωτους δεν έπαψαν ποτέ. Πολύ κόσμος φοβάται τα θρίλερ, όμως αν διαβάσετε ιστορία πραγματικά θα συγκλονιστείτε από τα βία και το αίμα.
Κλείνοντας, θα ήθελα να μου πεις, σε αυτές τις τόσο δύσκολες εποχές που ζούμε, κείμενα όπως «Το νούμερο 31328» του Ηλία Βενέζω, μπορούν να γίνουν πυξίδα, ώστε να μην επαναληφθούν λάθη του παρελθόντος ή είναι πολύ ουτοπική η σκέψη, ένας πλανήτης χωρίς πολέμους και αιχμαλώτους;
Το « Νούμερο 31328» ανήκει στην συλλογική μνήμη των ανθρώπων που ζουν σε αυτό το τόπο. Το να ζωντανεύουμε στο τώρα αυτήν την μνήμη δίνει αξία και νόημα στην θυσία τόσων ανθρώπων. Χωρίς μνήμη ένας λαός και ένας άνθρωπος δεν ξέρει ποιος είναι. Είναι η ταυτότητα μας ως πολίτες αυτού του κόσμου. Είναι ένα όπλο για να αντιμετωπίζουμε τις δύσκολες και απρόβλεπτες καταστάσεις της ζωής. Ένας πλανήτης χωρίς πολέμους και αδικία δεν θα είχε ανάγκη ούτε από τέτοια έργα ούτε καν από θέατρο. Δυστυχώς απέχουμε πολύ από έναν τέτοιο πολιτισμό ακόμα.
*Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Νεολόγος
