Tης Maria Tadeo
Υπάρχουν πολλά πράγματα για τα οποία πρέπει να ανησυχεί κανείς στον απόηχο άλλης μιας κατάρρευσης της κυβέρνησης στη Ρώμη. Αλλά ας διαγράψουμε παρακαλώ από τη λίστα αυτών των πραγμάτων την έξοδο για το ευρώ, οριστικά.Το concept είναι γνωστό για τους επενδυτές. Σε μια στιγμή πολιτικής κρίσης, η Ιταλία θα μπορούσε να βγει από το ευρώ και να επιστρέψει στην παλιά λίρα ως αποτέλεσμα των κακών κυβερνητικών αποφάσεων, είτε οργανωμένα είτε από ατύχημα. Εάν το Italexit συμβεί –ή ακόμη και εάν προσέγγιζε την πραγματικότητα- θα πυροδοτούσε μια άνευ προηγουμένου κρίση τόσο για το ενιαίο νόμισμα όσο και για την ιταλική οικονομία. μόνο που δεν θα συμβεί.
Ο όρος είναι γενικά παρεξηγημένος και συχνά χρησιμοποιείται καθ’ υπερβολή από διεθνείς σχολιαστές που συχνά αγνοούν το πώς δουλεύει το ιταλικό πολιτικό και νομικό σύστημα. Για να μην αναφέρουμε το γεγονός ότι η ίδια η ιδέα έχει εξαφανιστεί σχεδόν εξ ολοκλήρου από τον εθνικό διάλογο. Και η επιχειρηματική κοινότητα το απεχθάνεται. Είναι σαφές σε όλους ότι για να επωφεληθούν από τα ευρωπαϊκά προνόμια, πρέπει να εγκαταλείψουν τη συζήτηση για Italexit και να “παίξουν μπάλα”.
Στην πραγματικότητα, πολλές από τις ανησυχίες που ακούω συχνά όταν συζητάω για την Ιταλία εκτός ιταλικών τίτλων, δεν λαμβάνουν υπόψη την αναδιάρθρωση στην οποία έχει προχωρήσει η χώρα τα τελευταία δύο χρόνια, τόσο στο εσωτερικό όσο και στις Βρυξέλλες. Η μετάβαση σε πιο μετριοπαθείς θέσεις για την Ευρώπη –και συνεπώς τη θέση της Ιταλίας εντός της ΕΕ- ξεκίνησε το 2019 υπό τη δεύτερη κυβέρνηση του Τζιουζέπε Κόντε, του ηγέτη του Κινήματος Πέντε Αστέρων.
Η νέα προσέγγιση παγιώθηκε από την κυβέρνηση του Μάριο Ντράγκι –αυτή που κατέρρευσε την προηγούμενη εβδομάδα. Στην πρώτη του ομιλίου ενώπιον της Γερουσίας το 2021, ο πρώην κεντρικός τραπεζίτης κατέστησε την Ευρώπη πυλώνα της κυβερνητικής του δράσης καθώς και κλειδί για την είσοδο στον συνασπισμό του, στον οποίο συμμετείχαν όλα τα κόμματα εκτός των Αδελφών της Ιταλίας. Τότε, ο Ντράγκι είχε πει στους βουλευτές: “Χωρίς την Ιταλία, δεν υπάρχει Ευρώπη, αλλά εκτός Ευρώπης, υπάρχει ακόμη λιγότερη Ιταλία”.
Ασφαλώς, το αντεπιχείρημα είναι ότι η ιταλική πολιτική είναι ασταθής. Οι επενδυτές “κάηκαν” το 2018 και έχουν λόγους να ανησυχούν. Πριν αναλάβει ο Ντράγκι στην Ιταλία, ο λαϊκιστικός συνασπισμός υπό τη Λέγκα και το Κίνημα των Πέντε Αστέρων φλέρταρε ανοιχτά με τα ευρωσκεπτικιστικά επιχειρήματα. Προσπάθησε να διορίσει ως ΥΠΟΙΚ έναν γνωστό επικριτή του ευρώ και ακόμη “έπαιξε” με την ιδέα της έκδοσης μίνι-γραμματίων που υποστηρίζονται από το Δημόσιο ως εναλλακτικό μέσο πληρωμής, μια ιδέα που απορρίφθηκε άμεσα από τον Ντράγκι, που ήταν τότε επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Εάν κοιτάξει κανείς τις δημοσκοπήσεις τώρα, ο επόμενος συνασπισμός πιθανότατα θα είναι μια κεντροδεξιά κυβέρνηση υπό τους Αδελφούς της Ιταλίας, τη Λέγκα και το Forza Italia του Μπερλουσκόνι. Τα τρία κόμματα υποστηρίζουν ότι θα αναζωογονήσουν την οικονομία, αλλά οι πιέσεις για το Italexit θα ακυρώσουν αυτές τις ελπίδες.
Η ιταλική δεξιά αρέσκεται να παρουσιάζεται ως πιο αποτελεσματική στην οικονομική διαχείριση, ως φίλος των χαμηλότερων φόρων και οτιδήποτε είναι Made in Italy. Τώρα, όταν πρόκειται για την Τζώρτζια Μελόνι, την επικεφαλής του κόμματος Αδελφοί της Ιταλίας και ππιθανή κερδισμένη από όλο αυτό το χάος, ένα πράγμα που πρέπει να θυμάστε είναι πως πρόκειται για μια δύναμη της αντίδρασης. Εάν ο Ντράγκι λέει ότι το ευρώ είναι μη αναστρέψιμο, είναι βέβαιο ότι θα πει το αντίθετο, όχι τόσο για ιδεολογικούς λόγους όσο απλώς για τακτική. Και την έχει εξυπηρετήσει καλά μέχρι τώρα. Απλώς, δεν είμαι πεπεισμένη ότι θα είναι το ίδιο αποτελεσματικό όταν η φλογερή πολιτική της αντιπαράθεσης δώσει τη θέση της στη νηφαλιότητα της διακυβέρνησης.
Σε ό,τι αφορά στη Λέγκα, η οποία δημιούργησε μεγάλο μέρος των προβλημάτων μετά τις εκλογές του 2018, ανεξάρτητα από το τι λέει, έχει έρθει κοντά με τους θεσμούς και έχει ισχυρούς δεσμούς με τους βιομήχανους, που ούτε να ακούσουν δεν θέλουν για το Italexit. Στην πραγματικότητα, θέλουν η επόμενη κυβέρνηση να ακολουθήσει τον δρόμο που χάραξε ο Ντράγκι, γνωρίζοντας πολύ καλά ότι είναι ο καλύτερος τρόπος για να επωφεληθούν από τα ευρωπαϊκά κεφάλαια.
Όταν πρόκειται για το Forza Italia, ο ευρωσκεπτικισμός δεν ήταν ποτέ πραγματικά θέμα για το κόμμα του Μπερλουσκόνι. Το κόμμα ανήκει στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα στις Βρυξέλλες, στην ίδια ομάδα που ενώνει τη συστημική κεντροδεξιά από όλη την Ευρώπη και επίσης τυγχάνει να είναι και το πολιτικό “σπίτι” της σημερινής προέδρου της Κομισιόν, Ούρσουλας φον ντερ Λάιεν.
Τέλος, το ιταλικό πολιτικό σύστημα έχει μια συναρπαστική ικανότητα να μειώνει τις απώλειες και τις ζημιές, εάν χρειαστεί. Ο πρόεδρος Σέρτζιο Ματαρέλα, μια σε μεγάλο βαθμό συμβολική προσωπικότητα στα χαρτιά), έχει δείξει ισχυρό πολιτικό ένστικτο στη διάρκεια κάθε κρίσης, σηματοδοτώντας ότι υπάρχουν όρια με το που γίνεται κανείς κυβέρνηση. όπως τότε που απέρριψε μια πρόταση για κυβέρνηση συνασπισμού που θεωρούνταν πολύ ευρωσκεπτικιστική, μετά τις εκλογές του 2018.
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Νεολόγος” των Πατρών
